 |
781. — Vergabung in Weizen. |
|
 |
Urkundenbuch der Abtei Sanct Gallen Bd. I; S. 89; Nr. 94 |
781. Mai 13. Weizen. vgl. unten |
Witerich überträgt seinen Besitz in Weizen, mit Ausnahme des Besitzes der Kirche, an Sanct Gallen. Weizen. 781. Mai 13. Sagrum locum sanctum monastirium sancti Gallonis, qui est constructus in Durgauia in Arbunense pago, ubi ipse sanctus in corpore requiescit, ubi Johannis episcopus preesse videtur. Ego in Dei nomen Witerichus cogitavi Dei intuitum vel aeternam retributionem; propterea trado res meas pro remedium anime meae ad supradictum locum sanctum et monachis ibidem servientibus, quicquid in Alpegauia1 in villa noncupante Wizia,2 quidquid ibidem visus sum abere, exceptum illas res eclesie, hoc est agra, prata, sola, edifficia, mancippia, silvis, pascuis, aquis aquarumque decursibus, tam mobile, quam immo(bi)le, omnia ex omnibus, quidquid ibidem visus sum abere, trado atque transfondo ad supradictum locum sanctum; in ea vero rationem, ut annis singulis censum solvam ego et agnatio mea post me, hoc est viginti siglas de cervesa et maltra de chernone et frischinga tremise valente. Et si ego aut heredis mei ipsas res redemere volueremus, cum viginti soledus redemamus. Et si ego aut heredes mei ipsum censum solvere nolueremus, ipsas res ad supradictam eclesiam firma et stabilis permaniat, ut quidquid rector monastirii exinde facere voluerit, libera hac firmissima in Dei nomine in omnibus abiat potestatem. Si quis vero ego aut heredes mei aut ulla opposita persona contra hanc donationem istam venire, agere, temptare vel inrumpere voluerit, solvat dublum tantum, quantum in ipsa donatione insertum est, et a fisco auri uncia una et argenti pondera duo, et nihilomenus praesens donatio istic omni tempore firma et stabilis permaniat cum stipulatione subnixa. Actum villa Wizia2 publice, Signum Witericho, qui hanc donationem fieri rogavit. Hii sunt, qui praesentes fuerunt. sig. Manogald testis, sig. Ruothard test. sig. Walpert test, sig. Ughubert test, sig. Fricho test, sig. Hurolf test, sig. Wolvoni test, sig. Liutpald test, sig. Adalghar test. Ego Liutfritus presbiter scripsi et subscripsi. Notavi die domenicum, III. id. mad., anno decimo regnante domno nostro Charlo rege Franchorum, sub Uodolrico comite. Urk. St. Gallen I. 68. - Abdruck: Cod. Trad. 47 n. 82. Neugart I. 74. 1 Ueber die verschiedenen Alp- oder Albengaue s. Stalin I. 279 f. 2 Weizen, Bezirksamt Stühlingen, vgl. Urk. 73 A. 1. Original des Liutfrid, s. Urk. 73, wo statt "St. Gallen I. 60." zu lesen ist "St. Gallen I. 68." Das Datum passt auf den 13. Mai 781, was auf den Regierungsanfang vom 4. December 771 verweist. Die erste Urkunde Liutfrits stimmt aber damit nicht, wenn sie den 5. Januar 775 in das Jahr VI versetzt. Wenn nach der Angabe der Abtskataloge Abt Johannes wirklich 21 Jahre lang regiert hat und wenn das Datum genau ist, so muss diese Urkunde in die letzten Tage der Regierung jenes Abtes fallen. S. Urk. 25 und 27 in den betreffenden Noten. |
|
 |
Codex Diplomaticus Alemanniae Et Burgundiae Bd. I; S. 74; Nr. 80 |
781. Mai 13. Weizen. vgl. oben |
LXXX. Anno 781, 13 Maii. Charta Witerichi, qua sub Iohanne episcopo monastorio S. Galli latifundia sua in Alpegauia a) in villa Wizia b) annuum censum inde soluturus adscribit. "Actum villa Wizia publice. Sig Witericho, qui hanc donationem fieri rogavit. Hii sunt, qui praesentes fuerunt. Sig. Manogald test. Sig. Ruothard test Sig. Walpert testes. Sig. Ughubert test. Sig. Fricho test. Sig. Hurolf test. Sig. Wolvoni test. Sig. Liutpald test. Sig. Adalghar test. Ego Liutfridus presbyter. scripsi et subscripsi. Notavi die domenicum III Id. Mad. anno decimo c) regnante domno nostro Charlo rege Franchorum, sub Vodolrico comite. d). Ap. P. Herrgott n. XVI, et in cod. Trad. mon. S. Galli p. 47. a) Alpegovia Nigra-Silvana inter Albam et Wutacham fluvios. b) Weizen prope oppidum Stuhlingen. c) Annus X Caroli M. secundum epocham an. 771 seu regni Austrasiani concurrit cum an. 781, quo Lit. Dom. G. et III Idus Maii, sive decima tertia einsdem mensis erat Dominica. In Traditionibius. St. Galli et P. Herrgott cod. pob. l. c. notatur annus 778, quocum reliquæ temporis notæ haud conspirant. d)Alpegoviz. |
|
 |
788. — Vergabung in Luttingen. |
|
 |
Codex principis olim Laureshamensis abbatiae diplomaticus... Bd. III; - S. 168; Nr. 3627 |
788 April 22. Lorsch |
MMMDCXXVII. Donatio Waltarii in Lutinga, in pago Alpengowe. Ego in Dei nomine Walthari dono ad sanctum Nazarium &. in pago Alpengowe, in villa Lutinga quidquid habere videor stipulatione subnixa. Actum in monasterio Laurisham, die x kalendas Maji, anno XX Karoli regis.
|
|
 |
--- |
- - |
-Bestätigungs aus anderem Urkundenbuch wird noch gesucht- |
|
 |
814. — Vergabung in Birkingen. |
|
 |
Codex Diplomaticus Alemanniae Et Burgundiae Bd. I; S. 153; Nr. 181 |
814 Mai 28. Birndorf vgl. unten |
CLXXXI Anno 814. 28 Maii. Donatio Nidharti. Ex cit. cod. p. 124. In Dei nomine ego ille Nidhart seu et uxor mea Gundbirc - donavimus ad cenubium S. Galloni - in pago Alpagauia, a) in loco nuncupante in villa qui dicitur Birchinga, b) omnes res nostras etc. - Actum in villa qui dicitur Biridorf c) ante bonis hominibus, quorum hic signacula contenentur. Sign. Nidhart. Sign. Gundbirc uxor eius, qui hanc carta ista fieri et firmare rogaverunt. Sign. Rihbret. Hadabret, Nidhbret. Willibret. Pädcoz. Ruadker. Kerfrid. Leibolf. Rihker. Werinkyis. Facta carta in mens. Mai, V Kal. Iun. in anno primo d) regnante domno nostro Hluduvico imperatore. Ego itaque Rihardus presbiter rogidus scripsi et subscripsi. a) Alpegovia Nigrasilvana, non confundenda cum altera Suevica. ant Aigovia. b) Birkingen in dynastia Hauenstein versus Rhenum. c) Birendorf, aut Birdorf ib. d) Carolo M. patri in imperio successit Ludovicus P. d. 28 Ianuarii an. 814.
|
|
 |
Urkundenbuch der Abtei Sanct Gallen Bd I; 203; Nr. 213 |
814 Mai 28. Birndorf vgl. oben |
213. Nidhart und seine Gattin Gundbirc übertragen ihren Besitz in Birkingen an Sanct Gallen.
Birndorf. 814. Mai 28.
In Dei nomine. Ego ille Nidhart seu et uxor mea Gundbirc recordavimus innumerabilia peccatorum nostrorum; propterea donavimus ad cenubium sancti Galloni donum, quod in perpetuum esse donatum volumus pro remedium anime nostre vel pro eterna retribucione; hoc est in pago Alpagauia in loco nuncupante in villa, qui dicitur Birchinga,1 omnes res nostras quicquid ubicumque (habere) visi sumus. Hec quo diximus a die praesente de nostro jure ad cenubium sancti Galloni vel ejus rectoribus tradidimus atque transfundimus et ipsas superius scriptae res censivimus annis singulis dinarios II et tres dies in opera et agnacio nostra in ipso cinso permaneant. Si quis vero, quod futurum esse non credimus, se nus ipse aut ullus heredum vel proheredum nostrorum, qui contra hanc donacionem a nos factam venire presumpserit, sociante fisco multa repeticionem conponat, id est auri libras II, argenti pondera V coactus exsolvat et duplum ad ipsam cenubium restituat et quod repetit pernullisque ingeniis evindicare non valeat. Actum in villa, qui dicitur Biridorf2, ante bonis hominibus, quorum hic signacula contenentur. Signum Nidhart. sig. Gundbirc, uxor ejus, qui hanc carta ista fieri et firmare rogaverunt. sig. Rihbret.a) Hadabret. Nidhbret.a) Willibret. Plidcoz. Ruadker. Kerfrid. Leibolf. Rihker. Werinkys. Facta carta in mens, mai., V kal. jun., in anno primo régnante domno nostro Hluduvico imperatore. Ego itaque Rihardus presbiter rogitus scripsi et subscripsi. a) Nach Analogie von "Hadabret" und "Willlbret" löse ich die abgekürzten Namen "Rihb." und "Nidhb." mît "Rihbret" und "Nidhbret" auf. Urk. St. Gallen II. 1 u. 2. - Abdruck: Cod. Trad. 124 n. 205. Neugart I. 153. 1 Birkingen, Bezirksamt Waldshut, Grossh. Baden. 2 Birndorf, ebendaselbst. Das erste Exemplar dieser Urkunde ist auf einem schmalen Pergamentstreifen heruntergeschrieben und Original, das zweite Copie des spätern IX. Jahrhunderts. Von dem Schreiber Rihard sind keine weitern Documente vorhanden. Das Datum vom 28. Januar 814 an gerechnet.
|
|
 |
844. — Vergabung in Detzeln. |
|
 |
Codex Diplomaticus Alemanniae Et Burgundiae Bd. I; S. 253; Nr. 308 |
844 Lauchringen Klettgau vgl. unten |
CCCVIII. Anno 844. Charta Rinlozi, qua ad monasterium quod dicitur Rinaugia a) quicquid in pago Cleggovve b) in villa Louchiringa c) et in illa marcha proprietatis habebat, eo pacto tradidit, ut ab eiusdem monasterii rebus per concessionem Gozperti comitis d) et consensionem fratrum quicquid in pago Alpegovve e) in villa qua dicitur Tezzilnheim f) hereditario iure habet recipiat. - Actum in pago Chlegovve in comitatu Adelberti coram Gozberto comite testibusque idoneis. - Anno II Hlodevvici regis. Anno autem I Sergii PP. II. g) P. Herrgott integram refert Cod. prob. n. XLIX. a) Rhenaugia, abbatia O. S. B. in insula Rheni infra cataractas maiores prope Scafhusium. b) Inter Hegoviam et Alpegoviam Nigra-Silvanam. c) Lauchringen. d) Gozpertum inter comites Alpegoviae censco. e) Alpegoviam a Cleggovia Wutacha fl. inter oppidum Thiengen et Lauchringen separat. f) Tezzeln dit. S. Blasii. g) Posteriora verba a scriptore chartularii adiecta singularem regiminis Ludovici epocham eligendem, au? numque secundum regis ab anno 843, quo pactum Virodunense sancitum est, deducendum esse suaden? ut perbene notavit P. Herrgott. Mense enim Februario an. 844 Sergius II Gregorio IV successit. |
|
 |
Genealogiae diplomatica augustae gentis Habsburgicae: Bd. II; S. 25; Nr. 49 |
844 Lauchringen vgl. oben u. unten |
XLIX. Charta commutationis, a Rinloz monasterio Rhenoviensi data.
844. - Ex archivo abbatiæ Rhinoviensis
NOtum sit omnibus fidelibus, tam futuris, quam præsentibus, qualiter ego Rinloz cogitans de temporalis vitæ meæ provisione, & æterna beatitudine, trado ad monasterium, quod dicitur Rinaugia, quidquid in pago Chleggovve, in villa Louchiringa, & in illa marcha proprietatis in præsenti habere dinoscor, eo paćto, commutationis nomine, potestativa manu trado, ut ego ab ejusdem monasterii rebus per cessionem Gozperti Comitis, & consensione fratrum, quidquid in pago Alpegovve, in villa, quæ dicitur Tezzilnheim (1) hereditario jure habet, recipam, & illud quondam meum in hereditarium jus monasterii relinquam. Aćtum in pago Chleggovve, in comitatu Adilberti, coram Gozberto Comite, testibusque idoneis. Si quis hanc commutationem frangere voluerit, in ærarium Regis auri uncias III. argenti pondera V. coaćtus persolvat, & nichilominus hæc comutatio firma stabilisque permaneat. Anno II. Hlodevici Regis (2), anno autem I. Sergii Papæ II.
(1) Tezzilnheim, hodie Tözelen, villa ad fines Cleggoviæ sita, quæ hunc pagum ab Alpigoviæ pago separare videtur. (2) Nova epocha regni Ludoviciani hoc loco statuenda est: quandoquidem hic mentio fit anni II. Sergii Papæ. Atqui certum est, Gregorio XXV. Jan. an. 844 mortuo, IV. Id. Feb. Sergium substitutum esse; itaque annus I Sergii II. Papæ, erit annus 844. Epocha vero Ludoviciana desumitur a celebri illa divisione inter filios Ludovici Pii faćta apud Viridunum Galliæ civitatem, mense Augusto anni 843. ut Annal. Bertin. ad hunc annum; quo nimirum tempore Ludovico Regi omnis Germania usque ad Rheni fluenta obtigit.
|
|
 |
Urkundenbuch der Stadt und Landschaft Zürich; Bd. I; Nr. 57; S. 16. |
844 Lauchringen vgl. oben |
57. Rinloz vertauscht seinen Besitz in Ober-Lauchringen gegen den Besitz des Klosters Rheinau in Detzeln.
844. (Januar August.) Im Klettgau.
Notum sit oranibus fidelibus tam futuris quam presentibus,
qualiter ego Rinloz, cogitans de temporalis
vitę meę provisione et ęterna beatitudine, trado ad
monasterium, quod dicitur Rinaugia, quicquid in pago
Chleggowe in villa Louchiringa3
et in illa marcha proprietatis in pręsenti habere dinoscor, eo pacto
commutacionis nomine potestativa manu coutrado, ut ego ab eiusdem monasterii
rebus per concessionem Gozperti4 comitis et consensionem fratrum, quicquid in pago Alpegowe in villa, quę dicitur Tezzilnheim5, hereditario iure habet, recipiam et illud quondam meum in hereditarium ius monasterii
relinquam. Actum in pago Chlegowe in comitatu Adilberti, coram Gozberto comite testibusque idoneis. Si quis hauc commutacionem frangere voluerit, in erarium regis auri uncias III, argenti pondera V coactus persolvat et nichilominus hęc commutacio firma stabilisque permaneat. Anno IIo Hlodewici regis, anno autem Io Sergii papę II.6
Copie im St. A. Z. Cartular des Klosters Rheinau,
Pergamentheft von 24 Blättern, geschrieben um 1126; Spalte 6 nr. 2, von der
ältesten der 4 im Cartular vorkommenden Hände; vgl. die Beschreibung und
Ausgabe des Cartulars von Meyer von Knonau in Quellen z. Schweiz. Gesch. III,
2.
Drucke: Herrgott: Geneal. II. p. 25. nr. 49. Quellen z. Schweizer Gesch. III. 2. p. 6.
Reg.: Neugart: Cod. d. Al. I. p. 253. nr. 308. Hidber
nr. 468.
3 Ober-Lauchringen auf dem linken Ufer der Wutach im Klettgau, während Unter-Lauchringen auf dem rechten Ufer zum Alpgau gehört.
4 Graf
des Alpgaues, wo die Besitzung lag, oder auch Vogt des Klöstern Rheinau,
wahrscheinlich letzteres, da er wieder in der Rheinauerurkunde v. 4. Mai 853
ohne Beziehung auf den Alpgau vorkommt vgl. unten nr. 65.
5 Detzeln
nordöstl. v. Thiengen an der Steina.
6. Sergius
II. Januar 844847; also das Königsjahrjiier, wie häufig, vom Vertrag v.
Verdün August 843 an zu rechnen, führt auf JanuarAugust 844.
|
|
 |
849. (854/855) — Vergabung in Lausheim. |
|
 |
Codex Diplomaticus Alemanniae Et Burgundiae Bd. I; S. 265; Nr. 326 |
849 Juni 2. St. Gallen vgl. unten |
CCCXXVI. Anno 849. 2 Iunii. Traditio Engilberti. Ex C. T. m. S. G. p. 240. Ego Engilbertus, una cum manu advocati mei Theotonis, pro animæ meæ remedio trado atque transfundo ad monasterium saneti Galli, ubi Grimaldus ab. ba præsse dinoscitur, in pago Alpagovve, a) in villa nuncupata Luzheim, b) curtem cum casa, ceterisque ædificiis muro sepeque circumdata. - Actum in eodem monasterio publice, præsentibus istis, quorum hic signacula continentur. Signum Engilberti auctoris huius cartulæ, qui earn fieri et firmare rogavit. Signum Rihpoldi, Theoto, Cicolo, Peringer, Hiltipert, Lantpert, Hegilhart, Karaman. Ego igitur Folchardus rogatus scripsi et subscripsi. Notavî diem Dominicum, IV Nonas Iunias, anno XIV c) Ludovvici regis Alamannorum, sub Albaricho comite, d) feliciter. a) In Nigra Silva b) Lausheim, vulgo Lussen, dit. S. Blasii c) P. Herrgott Cod. prob. n. LV, annum 854 ab an. 840 deductum chartæ assignat. Verum ob lit. dom. F ponendus est an. 849. Cf. chartæ sequentes an. 850. d) Nimirum Alpegoviæ. |
|
 |
Urkundenbuch der Abtei Sanct Gallen Bd. II; S. 60; Nr. 442 |
855 Juni 9. od. 854 Juni 8. St. Gallen vgl. oben |
442. Engilbert überträgt einen Hof zu Lausheim an Sanct Gallen. Kloster St. Gallen. 855. Juni 9. Quicquid vero locis sauctorum vel pauperibus in elemosinam conferimus, hoc sine dubio credimus nobis aeterna retributione a justissimo judice repensari, ipso dicente: Quod uni ex minimis meis fecistis, mihi fecistis, itemque: Date elemosinam et omnia munda sunt vobis. His ammonitionibus divinis conpunctus ego Engilbertus una cum manu advocati mei Theotonisa) pro anime meae remedio trado atque transfundo ad monasterium sancti Galli, ubi Grimaldus abbas preesse dinoscitur, in pago Alpagouve in villa nuncupata Luzheim1 curtem cum casa ceterisque aedificiis muro sepeque circumdata, haec omnia, sicut supradixi, trado; sub ea videlicet ratione, ut ego ipse easdem res tempus vitae meae ad me recipiam censumque annis singulis inde solvam, id est nuum denarium. Si autem aliquando mihi conplacuerit monachicae vitae inchoari, tunc cum prefatis rebus condictum habeam locum congruum ibidem inter fratres manendi, et ipsae res in jus revertantur monasterii; si vero aute obiero, tunc similiter predictae res ad dominationem monasterii redeaut in aevum possidendae. Si quis vero, quod fieri minime non credo, si ego ipse aut ulla opposita persona haue traditionem a me sponte perpetratam inrumpere aut contaminare conatus fuerit, sociante fisco multa componat, id est auri uncias III, argenti pondera V coactus persolvat, et presens traditio firma et inviolata omni tempore permaneat cum stipulatione subnexa. Actum in eodem monasterio publice, presentibus istis, quorum hic signacula continentur. Signum Engilberti auctoris hujus cartule, qui eam fieri et firmare rogavit. Signum Rihpoldi. Theoto. Cieolo. Peringer. Hiltipret. Lantpret. Hegilhart. Karaman. Ego igitur Folchardus rogatus scripsi et subscripsi. Notavi diem dominicum, IIII nonas junias, anno XIIII Ludowici regis Alamannorum, sub Albaricho comite. Feliciter. a) Die Worte "una cum - Theotonis" sind über der Linie nachgetragen. Urk. St. Gallen III. 196. - Abdruck: Cod. Trad. 240 n. 408. Neugart I. 265. 1 Lausheim, Bezirksamt Bonndorf, Grossh. Baden. Von den, dem Diaconus Folchard zugeschriebenen, noch vorhandenen Documenten sind entschiedene, zusammengehörende Originale die Urkunden St. Gallen III. 196. 287. 246. 271 und 272. Die ebenfalls unter Folchards Namen gehenden Urkunden St Gallen III. 226-230 sind von einer andern Hand geschriebene Copien eines und desselben Documentes. Datum. Von den sechs unter Folchards Namen gehenden Urkunden stimmen fünf auf das Jahr 840. Nur das vorliegende Document zählt in dem Regierungsdatum ein Jahr oder auch in dem Kalenderdatum einen Tag zu wenig. Mit den III non. jun. erhielte man den 8. Juni 854. |
|
 |
858 (- 859 / bzw. früher). — Vergabung der Cella alba an das Kloster Rheinau. |
|
 |
Urkundenbuch der Stadt und Landschaft Zürich; Bd. I; Nr. 87; S. 34. |
vor 858 April 12. vgl. unten |
87. Der Edle Sigemar und sein Sohn Liuther vergaben an das Kloster Rheinau die Cella Alba im Albgau.
858. April- 859. April.
In. nomine dei summi. Vir quidam nobilisa) nomine Sigemar4 sub confirmatione tradidit ad monasterium Rinaugia cęllam, quę dicitur Alba, quę sita est in pago Alpigowe5), ad stabiliendum inibi servitium sancte Marię, pro semet ipso et filio suo nomine Liuthere, annuente domno Wolvene eiusdem loci hereditario tutore6. Sub rege Ludewico, anno Io Nicolai pape7.
Notiz: St. A. Z. Rheinauer Cartular, Spalte 8.
Drucke: Gerbert H. Silvae Nigrae III. p. 2. nr. 2 (mit Facsimile aus dem Cartular). - Zapf Mon. an. I. p. 434. - Schöpflin Alsat. dipl. I. p. 88. - Neugart Cod. d. Al. I. p. 307. nr. 382. - Quellen z. Schw. Gesch. III. 2. p. 8. -
Reg.: Neugart Ep. Const. I. 134. - Hidber nr. 575.
a) M. v. K. "nobili".
1 Pf. Illnau und Kyburg. -
2 Pf. Illnau, östlich; top. Karte d. Cts. Z. XV. -
3 Pf. Dübendorf.
4 Doch schwerlich identisch mit dem monachus Sigimar, .sowenig als der Sohn mit dem Presbyter Liuther des Verbrüderungsbuches mit St. Gallen, Quellen z. Schw. Gesch. III. 2. p. 69, wenn man nicht pro semet ipso auf servitium beziehen will, während es doch eher zu tradidit gehört.
5 Einsiedelei an der Stelle, wo später das Kloster St. Blasien um 983 von dem Eremiten Reginbert gestiftet wurde, vgl. Gerbert H. Silvae Nigrae III. p. 15.
6 Wolvene Renaugiensis monasterii fundator nach dem Nekrolog, ibid. p. 74. -
7 Gewählt und consecriert im April 858. -
|
|
 |
Urkundenbuch des Klosters St. Blasien, Bd. I; Nr. 2 (Hidber 575; Das tausendjährige St. Blasien I 39 n. 2.) |
vor 858 April 12. vgl. oben u. unten |
2 Der Edle Sigemar und sein Sohn Liuther schenken die Albzelle, das spätere Kloster St. Blasien, dem Kloster Rheinau mit Zustimmung von dessen Erbschutzherrn Wolvene. (vor 858 April 12) In nomine dei summi. Vir quidam nobilis nomine Sigemar sub confirmatione tradidit ad monasterium Rinaugia cęllam, que˛ dicitur Alba, que˛ sita est in pago Alpigowe, ad stabiliendum inibi servitium sancte Marię pro semetipso et filio suo nomine Liuthere annuente domno Woluene eiusdem loci hereditario tutore, sub rege Ludewico, anno Io Nicolai pape. Alba cella, quę nunc sancti Blasii dicitur, propria fuit cuiusdam nobilis viri nomine Sige?mar, quam pro semetipso et filio suo, cui nomen Liuthere, sub confirmatione tradidit Rhenaugiæ ad stabiliendum servitium s(ancte) Mariae annuente domno Woluene eiusdem loci hereditario tutore. |
|
 |
Codex Diplomaticus Historiae Silvae Nigrae Bd. III; S. 2; Nr. 2 |
um 858 vgl. oben u. unten |
|
|
 |
Codex Diplomaticus Alemanniae Et Burgundiae Bd I; S. 307; Nr. 382 |
858-859 vgl. oben |
CCCLXXXII Anno 858 vel 59. Notitia super traditione Cellæ albæ ad monasterium Rhenaugiense. In nomine Dei summi vir quidam nobilis nomine Sigemar sub confirmatione a) tradidit ad monasterium Rinaugia cellam quæ dicitur Alba, quæ sita est in pago Alpigowe b) ad stabiliendum inibi servitium scæ Mariæ c) pro semetipso et filio suo nomine Liuthere annuente domino Woluene eiusdem loci hereditario tutore sub rege Ludevvico anno I Nicolai PP. d) Extat in Zapfii Monum. anet. Vol. I. p. 434, et Cels. Gerberti Hist. S. N. T. III. p. 2. a) Sc. regia. b) Alpegovia Nigra Silvæ. c) Monasterium Rhenaugiense nomini B. V. M. dicatum, ut ex Charta Lantfridi patet, paulo post producenda. d) Annus primus Nicolai P. incipit d. 24 April, an. 858. |
|
 |
858 (- 866/867). — Vergabung des Priesters Schwab in Waldkirch |
|
 |
Urkundenbuch der Stadt und Landschaft Zürich; Bd. I; Nr. 88; S. 34f.
|
858 (—867) Juni 22. Tiengen vgl. unten |
88. Der Priester Swab vergabt Besitz in Waldkirch an Kloster Rheinau.
858-867. Juni 22. Thiengen.
Ego presbyter Swab8, ęterni regni gaudia quęrens, libet me onmes acquisitiones meas deo dare, ut easb) concite valeam invenire. Pro eo nempe omne, quod in vico et in ternimo in pago Alpigowe ad Waltchilchun9 habeo, tam terris quam ędificiis et mancipiis, ad monasterium, quod dicitur Renaugia, quod constructum est in bonore beati Petri apostoli, trado atque transfundo, me quoque secuturum promitto. Igitur nec ego nec ulla opposita persona licentiam habeat istam frangere donationem; tamen si contingat per aliquam contumaciam, aliud restituat et ipsam cum dampno relinquat, sicut lex habet. Actum apud Töingen1* coram populo Alpegouense, coram advocato meo Ratherio, X. kal. Julii, regnante rege Hludewico, sub papa Nicolao2*.
Copie: St. A. Z. Rheinauer Cartular, Spalte 8.
Drucke: Herrgott Geneal. II. p. 39. nr. 65. - Quellen z. Schw. Gesch. III. 2. p. 9.
Reg.: Neugart Cod. Al. I. p. 354. nr. 436. - Hidber 569.
b) sic, wohl statt ea, scil, gaudia.
8 Svab presbyter, im Verbrüderungsbuch, Quellen III. 2. p. 68. -
9 Waldkirch. Pfarrdorf nördl. v. Waldshut,.
1* Thiengen, häufig .,Tuengen". -
2* Nicolaus I: 858 April - 867 November. -
|
|
 |
Genealogiae diplomatica augustae gentis Habsburgicae: Bd. II; S. 39; Nr. 65
|
858 (866) Juni 22. Tiengen vgl. oben u. unten |
LXV. Charta donationis faćtæ monasterio Renaugiensi, a Presbytero Swab, bonorum, quae in Alpigowe. Inter annos 858. & 866. 22 Junii. Ex archivo abbatiæ Rhinoviensis. Ego Presbyter Swab, æterni regni gaudia quærens, libet me omnes acquifitiones meas Deo dare, ut eas concite valeam invenire. Pro eo nempe omne, quod in vico, & in termino, in pago Alpigowe, ad Waltchilchun habeo, ac terris...que ædificiis & mancipiis, ad monasterium, quod dicitur Renaugia, quod constructum est in honore B. Petri Apostoli, trado atque transfundo, me quoque sècuturum promitto. Itaque nec ego, nec ulla opposita persona, licentiam habeat istam frangere donationem; tamen si contingat, pro aliqua contumacia, aliud restituat, & ipsam cum dampno relinquat, sicut lex habet. Aćtum apud Töingen, coram populo Alpegovense, coram advocato meo Ratherio, X Kal. Julii, regnante Rege Hludewico, sub Papa Nicolao (1). (1) Nicolaus Papa ab an. Chrifti 858. usque in annum 866. Ecclefiæ Rom. præsuit; charta itaque ista, cujus contextus ad illius regimen provocat, inter annum 858. & 866. collocanda erit. |
|
 |
Codex Diplomaticus Alemanniae Et Burgundiae Bd I; S. 354; Nr. 436 |
858 (—866) Tiengen vgl. oben u. untenV |
CCCCXXXVI Intra annos 858 et 66 Charta Swabi presbyteri, qua bona sua in pago Alpigowe ad Waltchilchun a) monasterio Rhenaugiensi adscribit. Actum apud Tuingen b) coram populo Alpegovense, coram advocato meo Ratherio x Kal. Iulii, regnante Hludewico sub papa Nicolao. P. Herrgott, ob iniectam Nicolai P. mmoriam, Chartam hanc intra annos 858 et 66 exaratam merito statuit Cod. prob. u. LXV, ubi integram refert. At P. Van der Meer l. c. p. 279, nihil moratus nomen Nicolai P. illam ad an. 857 retrahit, fretus sequente diplomate Ludovici regis, quod an. 858 datum existimat, quoque etiam inter eaetras Rhenaugiae possessiones Waltchilcha numeratur. a) Waldkirch supra Waldishutum in Silva nigra. b) Thiengen oppid. dit. Schwarzenberg, inter Wutacham et Schluchtam fl. |
|
 |
Zeitschrift für die Geschichte des Oberrheins XIII; S. 230 f |
858 (—866) Tiengen vgl. oben |
Zwischen 858 und 866, 22. Juni. Der Priester Schwab vermacht dem Kloster Rheinau all' seine Güter und Leibeigenen zu Waldkirch im Alpgau[I.1]. "Geschehen bei Touingen, in Gegenwart der Alpgauer." Da der einzige vollständige Abdruck dieses dem rheinauischen Cartular (Bl. 3, Num. VIII.) entnommenen Schenkungsbriefes bei Herrgott (I, 39) mehrfache Unrichtigkeiten enthält, so möge die Urkunde, als die ältest bekannte, worin der Ort Thiengen erscheint, hier nach einer zuverlässigen Abschrift abermals abgedruckt stehen.
Ego presbiter Swab ęterni regni gaudia querens. libet me omnes acquisitiones meas deo dare, ut eas concite valeam inve-[230/231] nire. pro eo nempe omne quod in vico et termino in pago [II.1] ad Waltchilchun habeo tam terris quam ędificiis et mancipiis. ad monasterium, quod dicitur Renaugia, quod constructum est in honore b. Petri apostoli, trado atque transfundo me quoque secuturum promitto. igitur nec ego nec ulla opposita persona licentiam habeat, istam frungere donationem, tamen si continigat per aliquam contumaneiam. aluid restituat et ipsam cum dampno relinquat, sicut lex habet. Actum apud Touingen [II.2) coram populo Alpegovense, coram advocato meo Ratherio, x kal. Julii, regnate rege Hludewico, sub papa Nicolao. Das bezeichente Cartular stammt aus dem 12. Jahrhundert. [I.1] Der Alpgau ist die Gebirgslandschaft zwischen dem Rheine, der Wutach, dem Feldberge und dem nach Säckingen gewendeten Ausläufer desselben. Die Schlücht (Schwarzach) trennte den Gau in eine obere (Stülingen) und eine untere Grafschaft (Hauenstein). [II.1] Man schreibt gewöhnlich "Albgau" nach dem Flüßchen Alb im Hauensteinischen, In den ältesten Urkunden werden aber beide Namen einander gerade entgegengesezt. So lesen wir bei Gerbert (III, 2, 7 und 16) in einer Urk. von 858: Cella, quae dicitur Alba (die Zelle an der Alb) in pago Alpigowe, in einer andern von 866 ebenfalls: In Alpigowe cella quae dicitur Alba, und in einer dritten von 983: Ad montem Veltperch et ortum Albae. In allen Urkunden des 8ten und folgenden Jahrhunderts, worin unseres Gaues erwähnt wird, bei Neugart (I, 74, 153, 253, 265, 307 und 323), lautet er Alpigavia oder Alpigowe. Es ist daher wahrscheinlicher, daß derselbe nach der Alp hinter Stülingen, einem Gebirgsrücken von 2642' über der Meeresfläche, als nach dem Albwasser benannt worden sei, obwohl alp und alb im Keltischen die gleiche Wurzel haben.
[II.2] Herrgott hat Töingen, Vandermeer dafür Touingen und Neugart einfach Tuingen; das ou des Cartulars ist aber für ou, zu lesen, die ursprüngliche Form des Namens also Tou-ingen. Später, nachdem sich die Aussprache der ou in ü geändert, fiel das i heraus und man schrieb bis in's 14te Jahrhundert urkundlich Tuongen, was sich allmählig in Tuengen und Tüngen abschwächte, woraus die gegenwärtige Schreibung Thiengen entstund, während die Einwohner selbst dialectisch noch immer Tüengen sagen. In Beziehung auf seine Herleitung erinnert der Namen an das keltische daingean (fest, gesichert), hätte demnach mit Touingen, Tuwingen (Tübingen) die gleiche Abstammung und hieße eine Befestigung, ein castrum, was beide Orte auch ursprünglich waren. |
|
 |
861 (850). — Vergabung von Besitzungen in Alpfen. |
|
 |
Urkundenbuch der Stadt und Landschaft Zürich; Bd. I; Nr. 61; S. 17. |
861 (850) Sept. 21. Neunkirch vgl. unten |
61. Lantfrith überträgt Besitz in Alpfen an Kloster
Rheinau.
850. (?) September 22. Neunkirch.
In dei nomine. Ego Lantfrith4.
Complacuit mihi, pro amore patrię cęlestis et pro remedio animarum
mei et patris et fratris mei, quicquid pater meus in Alpegowe
in villa Alaffin5 conquisivit et
postea ad me allatum est et ego captavi et habere visus sum, hoc totum atque
integrum ad monasterium, quod vocatur Rinaugia et
est constructum in honore sancte, Marię et beati Petri, ubi abba Antwarth6 preesse videtur, trado ac
transfundo in ius et dominationem perpetualiter possidendi. Si ego aut ulla
opposita persona istam traditionem frangere voluerit, auri uncias III,
argenti pondera V in erarium regis coactus persolvat7 et quod
incoavit perpetrare non valeat. Actum ad Niuchilchun8
coram multis testibus, XI. kal. Oct. die dominico9, regnante rege Ludewieo.
Copie: St. A. Z. Rheinauer Cartulnr Spalte 8. nr. 6.
Drucke: Herrgott Geneal. II. p. 47. nr. 78 zu ao
875. Gerbert H. Silvae Nigrae III. p. 3. nr. 4 (zu ao 861).
Quellen z. Schw. Gesch. III. 2. p. 9 (zu ao 861, 867 oder 872).
Reg.: Neugart Cod. Al. I. p. 323. nr. 402 (zu 861).
Hidber nr. 600 (zu 861).
4 Lantfrith vielleicht
identisch mit dem comes Lantfrit in der Rheinauer Urkunde v. 19. Februar 858,
und mit dem comes Lantfred der zu Lotstetten 827 Dez. 27. ausgestellten St.
Galler Urkunde, Wartmann nr. 310, wohl Graf des Klettgaues.
5 Ober- oder
Unter-Alpfen, nordwestl. v. Waldshut, kommt nach 1049 nicht mehr unter
Rheinau's Besitzungen vor.
6 Der 2. Abt v.
Rheinau, im Verbrüderungsbuch.
7 Solche
Bussandrohungen in Privaturkunden häufig, vgl. Wartmann.
8 Neunkirch Ct.
Schaffhausen.
9 Auf einen Sonntag
fällt der 21. September in den Jahren 850, 861, 867, 872; zu dem Grafen
Lantfrith passen die zwei ersten Zahlen besser, ebenso für Antwart, der vor
Wolvene Abt war, vgl. Meyer v. Knonau Quellen p. 92 und 69; da Besitzungen in
Alpfen schon in der Königsurkunde 858 bestätigt werden, wird die Urkunde zu
850 zu setzen sein.
|
| |
 |
Codex Diplomaticus Historiae Silvae Nigrae Bd. III; S. 3; Nr.IV |
861 Sept. 21. Neunkirch vgl. oben u. unten |
N. IV. Landfrith tradit bona sua in villa Alafin in pago Alpegowe sita ad monasterium Rhenoviense. An. 861. 21. Sept. Ex archiv. Rhenaug. ad T. I. p. 139. In Dei nomine. Ego Lantfrith a) complacuit mihi pro amore patriæ cleltis, & pro remedio animarum, mei & patris & fratris mei, quidquid pater meus in Alpegowe, in villa Alafin d) conquisivit, & postea ad me allatum est, & ego captavi, & habere visus sum, hoc totum atque integrum ad monasterium, quod vocatur Rinaugia, & est constructum in honore S. Mariæ, & B. Petri, ubi Abba Antwarth præsse videtur, trado & transfundo in ius & donationem perpetualiter possidendi. Si ego, aut ulla opposita persona, istam traditionem frangere voluerit, auri uncias III. argenti pondera V. in ærarium Regis coaćtus persolvat, & quod inchoavit, perpetrare non valeat. Aćtum ad Niuchilchun coram multis testibus. XI. Kal. Oćtob. die dominico, regnante rege Hlodovico c). a) Sospicor hunc Lantfrith, seu Lanthfridum filium esse Lanthfridi optimatis ex matre Teudgilde, cuius charta extat apud Mabill. de re diplom. Lib. VI. pag. 517. qua varia monasterio Dionysiano prædia apud Bidolidum sita conferuntur anno Christi DCCCXL. Eius subscriptio ita habet: Signum Lanthfredi & coniugis suæ Teugildis .... Signum Evrardi filii sui consentientis. Signum Lanthfridi filii illorum confentientis. Ex quo patris & fratris, quorum mentio in charta traditionis fit, nomina constare videntur. b) Alaffia seu Aloffa hodie Alpfen villa in duas partes divisa superiorem & inferiorem, vulgo unter- und ober Alpfen, sita in Silva Nigra, comitatu Hauenstein. c) Quanquam in hac charta traditionis notæ chronicæ non contineantur, eam tamen ante annum regni Ludovici regis XXVI. scriptam suisse, argumento mihi est, quod villa hæc Aloffa inter prædia monasterio.Rhenangiensi propria recenseatur in Diplomate Ludovici anno dicto regni .dato II. Idus Aprilis. Insuper Anwartus abbas in Galla Christiana ( T. V. p. 1007. ) Gozberto abbati per Ludovicum Germanicum an. 852. constituto præponitur, ad annum 844. notatus. Atque sic charta hæc iam ad an. 850. foret referenda, quo dies 21. Sept. erat dominica. Quum vero iuxta Rhenaugienses sodales (Zapf, monum. anecd. T. I. p. 275. ) Antwartus medius, inter Gozbertum & Wolvenum abbas locetur, huius vero posterioris traditio iuxta mox dicenda anno 863. reponenda sit, charta hæc Lanthfridi omnino ad annum 861. referri debet, quo 21. Sept. pariter in dominicum in illa notatum incidit, quod ab a. 850. hucusque, nec deinceps faćtum est usque ad annum 867. quo tamen tempore Wolvenum abbatem suisse extra dubium est. Lapsus est ergo Herrgottus, qui hanc ad au. 875. consignavit ( Geneal. Habsb. T. II. P. I. p. 47.) quo tamen idem Wolvenus abbas erat, nec littera dominicalis E. currebat, diei 21. Sept correspondens. Neque enim negligendos existimamus dies hebdomadæ a notariis expressos, quos profećto melius noverint necesse est utpote fixos, quam annos regni aut imperii, qui præcipue hocce tempore varii erant, prout de Ludovico Germanico passim observavimus. |
|
 |
Codex Diplomaticus Alemanniae Et Burgundiae Bd I; S. 323; Nr. 402 |
861 Sept. 21. Neunkirch vgl. oben |
Charta Lantfrithi, qua hæreditatem suam in Alpegowe in villa Alaffin a) tradit ad monasterium quod vocatur Rinaugia, et est constructum in honore Sancta Mariæ et B. Petri, ubi abba Antvvarth b) præsse videtur. - Actum ad Nuichilchun c) coram multis testibus, XI Kal. Octob. die Dominico regnante rege Ludovico. d) Legitur ap. P. Herrgott Cod. prob. u. LXXVIII, et Cels. Gerbertum Hist. S. N. T. III. p. 3. a) Alpfen. Duo vici eius nominis haud procul ab Albæ rivo, monasterium S, Blasii præterfluente, soperior et inferior, Ober- et Nideralpfen. b) Vid. sup. charta Antwarthi presbyt. ad an. 853. c) Neukirch oppidum in Cleggovia dit. Scafhus. d) P. Herrgott annum faltem 875 assignandum existimavit. At rectius hæc charta in Hist. N. S. l. c. ad an. 861 refertur, quo, currente lit. dom. E, vicesima prima Septembris in Dominicam incurrit. Cl. P. Van der Meer ap. Zapfium, Mon. an. p. 278, anno 856 factam hanc donationem censet, repugnante litera dom. |
|
 |
866 (858). — Vergabung des Klosters Rheinau mit Cella alba. |
|
 |
Urkundenbuch des Klosters St. Blasien, Bd. I; S. 4; Nr. 3 |
858 April 12. Frankfurt vgl. unten |
3 König Ludwig (II. der Deutsche) übergibt seinem Vasallen Wolvene das Kloster Rheinau, das dieser wiederhergestellt, ausgestattet und dem König übertragen hatte. Unter den im Einzelnen aufgezählten Dotationsgütern wird auch die Albzelle und weiterer Besitz im Albgau genannt.
Druck: MGH DD LdD 128 n. 90 nach Or. StA Zürich Rheinau n. 2.
Den Widerspruch, daß die mit Nr. 2 an Rheinau geschenkte Albzelle hier unter den Eigengütern Wolvenes erscheint, klärt H. Löwe, Findan 70f. Anm. 57. - In der Ed. nicht genannte Literatur: H. Heidegger, Das Jahr 983 S. 18; Helvetia sacra III 1 S. 1102, 1124; R. Henggeler, Wislikofen 5; H. Jakobs, Adel 30; G. Tellenbach, Der großfränkische Adel 52; K. Schmid, Königtum 254ff.; Das tausendjährige St. Blasien I 39 n. 1 mit Abb. ebd. II 17 n. 7; G. Weise, Liber constructionis 617. - S. Nr. 14. [N] [
] et in Alpigauue cellam quę dicitur Alba, Aloffa, Uualdchiricha [
]. |
|
 |
Urkundenbuch der Stadt und Landschaft Zürich; Bd. I; Nr. 84; S. 30ff. |
866 (858) April 12. Frankfurt vgl. unten |
84. König Ludwig der Deutsche übergibt dem Wolven das von diesem hergestellte und dotierte Kloster Rheinau und ertheilt demselben freie AUswahl und Immunität.
858. April 12. Frankfurt.
(C) ∫ In nomine sanctae et individuae trinitatis Hludowicus divina favente gratia rex. Si petitionibus fidelium nostrorum iuste petentiuma) aures serenitatis nostrae accommodaverimas, et regium morem decenter implemus et eos procul dubio fideliores ac devotiores in nostro efficimus servitio. Quaprop ∫|ter comperiat omnium fidelium sanctae dei ecclesiae nostrorumque praesentium scilicet et futurorum industria, quia vir venerabilis nomine Wolvuni atque fidelis vassus noster, veniens in procerum nostrorum praesentiam, detulit obtutibus nostris quoddam scriptum1, in quo continebatur insertum, qualiter antecessores eius quoddam monasterium in honore sanctae Mariae virginis construxerunt, cuius || nomen est Rinauva in ducatu Alamannico in pago Turgauve, videlicet comitatu Adalhelmi, sed post discessum eorum ab inimicis hominibus2 pene destructum evenit. Ille ergo ob amorem domini nostri Jesu Christi et pro remediumb) animae suae et antecessorum suorum prefatum monasterium restaurans in honorem beatae Mariae virginis et beati Petri principis apostolorum aliasque || reliquias sanctorum ibi recondens, tradidit ibi res proprietatis suae, quicquid in pago Turgaugense habere visus est preter illud solum, quod ad Laufin tradidit3, id est quicquid orientem versus habuit, sicut legitima via descendit de Slate4 in Haselbrunnon5, inde sicut rectissime equitare aut ambulare aliquis potest usque ad Luzzilinror ad illumque fontem, qui ibi manat, inde sicut ipse fons decurrit usque ad tres cruces1* et ad vadum illuma*) contiguum atque ab illo vado, sicut via tendit ad Marestein2* et inde in Emmanrioht3* ad fontem ibi currentem et ab illo fonte usque ad Rotinbah4*, inde sicut Rotinbah decurrit usque ad medium fundum Hreni, totum sicut a predicta marca occidentali5* versa habuit vel quicquid iuris ei erat, tam in ipso loco, qui dicitur Rinauva, quam et in ceteris, his nominibus, id est Martella6*, Eleennincbova7*, Holzheim8*, Willigisespuoh9*, Ruadolvinga10*,Trullinchova11*, Pecchinhova12*, Truttaninchova13*, Slat, Stamheim14*, Nuzpouma15*, Morineswilaraeb*)16*, et in Alpigauvec) cellam, que. dicitur Alba, Aloffa, Waldchiricha, seu quicquid illi in Italia in pago Veronense et Tartonensed*)17* hereditario iure provenit, cum omnibus ibi adiacentibus sive appendiciis ad predicta loca pertinentibus, quae sibi iuris erant, tam terris quam pratis, pascuis, silvis, aquis aquarumve decursibus, cultis et incultis, mobilibus et inmobilibus seu quicquid dici aut denominari potest, omnia ad prefatum monasterium tradidit, scilicet mansos CIIII, excepto terra salica, et mancipia CCC, quorum nomina in sua traditione, qua nobis tradidit, conscripta sunt. Ut autem hoc actum habuit, iterum veniens in praesentiam nostram ad nostram curtem nomine Ulmam predictum monasterium cum omuibus rebus ibidem pertinentibus, sicut supra scripta sunt, ex iure et potestate sua in ius et dominatiouem nostram atque mundeburdum omnia tradidit, ea videlicet ratione, ut ab hac die et deinceps sub nostra defensione et inmunitatis tuitione cum omni integritate consistant18*. Denique placuit serenitati nostrae prefatum coenobium vel quicquid ad illud pertinere videtur, memorato Wolvino fidelique nostro concedere, ita scilicet quatinus diebus vitae suae sub nostra defen sione ad dei servitium peragendum teneat atque possideat19* absque. alicuius contradictione aut im pedimento, post eius quoque de hac luce discessum liceat monachis in eodem eoenobio consistentibus inter se abbatem eligere per nostram nostrorumque successorum iussionem et concessionem, et ipse abba nullum servitium potestati regiae persolvere cogatur, exceptis assiduis orationibus, nisi singulis annis eavallum unum et seutum cum lancea ad donum regi faciat venire. Propterea ergo hoc praeceptum auctoritatis nostrae circa ipsum monasterium fieri decrevimus, per quod decernimus atque oninimodo iubemus, ut nullus ex successoribus nostris neque comis vel ulla potestas ad prefatum monasterium abbatemque illius seu monachos ibidem consistentes ullo umquam tempore inquietare aut aliquam molestiam ingerere presumat nec mansiones querere sine illorum voluntate neque illorum abbatem in itinere proficiscere neque servos ipsius monasterii iniuste constringere vel in agros seu reliquas possessiones necnon per inlicitas occasiones aliqua persona in illorum potestatem ingredi audeat, sed sub nostra defensione et inmunitatis tuitione liceat fratres ipsius monasterii pacifice in futuro residere et dei servitium perficere atque pro nobis et coniuge proleque nostra seu totius regni a deo nobis conlati domini misericordiam attentius exorare. Et ut haec auctoritas concessionis atque confirmationis nostrae firmior habeatur et per futura tempora a cunctis fidelibus nostris verius credatur seu diligentius conservetur, manu propria nostra subter firmavimus et anuli nostri inpressione adsignari iussimus.
∫ Signum (MF.) Hludowici serenissimi regis. Hadebertus subdiaconus advicem Witgarii cancellarii recognovi et (S R.) ∫ (L S.) Data II. idus Aprilis, anno XXVI. regni Hludowici serenissimi regis in orientali Francia regnantea**) 1, indictione VI.; actum in villa Franconofurt, palatio regio, in dei nomine feliciter amen.
Original: Perg. 55/70 cm. St. A. Z. Rheinau nr. 2. Sigel, wohlerhalten, durch Kreuzschnitt aufgedrückt, antike Kaisergemme in Ring gefasst, oval, 45/38 mm. sammt Einfassung, wie bei nr. 68.
Vidimus ron 1436 St. A. Z. Rheinauer-Urkunden nr. 201.
Copien: St. A. Z. Rheinaner-Urkunden nr. 3. Pergamenturk. von Hand aus Anfang X. Sacculi. am Schluss folgender Zusatz von anderer Hand X. Saec.: Censales homines Renaugensis ęcclesię nunquam ab aliquo abbate cuiquam in beneficium concedantur et coram nullo comite vel aliquo seculari iudice regant vel bannum persolvant aut aliquod iudicium faciant, nisi coram abbate et advocato. Ubicunque autem locorum sint, in festo sancti Johannis Bapt. in locis constitutis censum debitum persolvant tam in morte quam in vita; quacunque autem aliqua temeritate hoc transgrediantur, iusto sociorum iudicio ad iusticiam constringantur, allodem amittendo vel LX solidos maioris monete prefate ęcclesię persolvendo. - St. A. Z. Rheinauer Cartular, Spalte 11-14. - St. A. Z. Cod. dipl. der Propste i nr. 131. - Scheuchzer Dipl. 74a.
Drucke: Muos de iure adcocatiae tut. Rhenov. p. 17 (abgekürzt). - Schöpfiln Alsat. dipl. I. p. 88. - Gerbert Hist. Silvae Nigrae III. p. 7. (zu ao 866, mit Facsimile der Anfangs- und Schlusszeilen). - Neugart Cod. d. Al. I. p. 354, nr. 437 (zu ao 866 aus dem Cartular, unvollständig). - Quellen z. Schweiz. Gesch. III. 2. p 13.
Reg.: Böhmer 788. - Mühlbacher nr. 1391. - Anzeiger f. Schweiz. Gesch. I. p. 72. - Hilber nr. 565.
a) Die Pergamentcopie, das Cartular, Gerbert und Meyer v. Knonau lasen "ius repetentium".
a*) sic.
a**) Sic! Das Cartular schiebt hier ein: anno VIIIo Nicolai pape anno ab incarnatione domini octingesimo octavo, letzteres wieder gestrichen und darüber die Zahl DCCCLXVIIIo geschrieben.
b) sic.
b*) Das erste a auf Rasur.
c*) p auf Rasur.
d*) Hiezu steht im Cartular von gleicher Hand die Marginalnotiz: "idest Curtenova ac Rubessel et Gaves et Chodrun", vgl. Original v. 1049.
1 Dies ist nicht die im Cartular erhaltene Urkunde Wolvens v. 19. Februar 858, von welcher hier der Wortlaut bedeutend abweicht und namentlich die Besitzungen specificiert, vielmehr eine verlorene frühere Urkunde. -
2 Wolvens Urkunde nennt diese "parentes mei".
3 D. h. wohl, dass er die Besitzungen zu Laufen zwar dem König, nicht aber für das Kloster übergab; das folgende bis "fundum Rheni" gibt die Ostgrenze dieses dem Kloster nicht ubergebenen östlich von Rheinau gelegenen Bezirkes, der ungefähr dem heutigen Gebiet der Gemeinden Dachsen und Benken entspricht.
4 Schlatt, Pfarrdorf i. Ct. Thurgau; das Dorf selbst ist nicht von der Schenkung an Rheinau ausgenommen, wie aus dem folgenden erhellt. -
5 Ist wohl zusammenzustellen mit Hasligrund westl. v Schlatt auf der Grenze des Cts. Zürich, Siegfriedatlas Blatt 47.
1* Beide Namen verschwunden, wohl am Jesbach bei Wildenspuch zu suchen. -
2* Vielleicht mit dem "Steinäcker" südöstl. v. Benken, Siegfriedatlas 47, zusammenzustellen. -
3* Hemmenried westl. von Benken. -
4* Röthebach aus dem Hemmenried entspringend fliesst in den Rhein, Siegfriedatlas 16.
5* Die mehr von Ost nach West laufende Grenze wäre richtiger als nördliche Grenze der vergabten Besitzungen zu bezeichnen. -
6* Marthalen, Pfarrdorf. -
7* Ellikon am Rhein Pf. Marthalen.
8* Dieser Name existiert nicht mehr, wohl mit den jetzigen Wäldern Niederholz, Niemandsholz oder Radholz nordöstl. v. Ellikon zusammenzustellen, vielleicht auch identisch mit dem 1241 in Rheinau's Besitz erscheinenden Radhof. -
9* und 10* Wildensbuch und Rudolfingen in Pf. Trüllikon. -
11* Trüllikon. -
12* Benken, Pfarrdorf. -
13* Truttikon, Pf. Trüllikon. -
14* Stammheim, Pfarrdorf. -
15* Nussbaumen im Ct. Thurgau.
16* Marien, Hof in Pf. Laufen-Uhwiesen, Meyer Ortsnamen 1680, der einzige Besitz jenseits der an gegebenen Grenze, aber vielleicht schon nördlich von dem ausgenommenen Bezirk, dessen Grenze nur nach Süden bestimmt ist.
17* Verona und Tortona, letzteres in Provinz Alessandria, in Italien. Dieser ausgedehnte Besitz scheint in der That auf das welfische Geschlecht hinzuweisen, dem auch die Tradition diesen Wolven nur allzubestimmt zuweist. Von den in der Cartularnotiz genannten Orten lassen sich bestimmen; Cortenoca, Dorf in Provinz Como, südl. v. Bergamo, vgl. Ritter Geogr. Lexikon, ein Name, der freilich auch anderswo vorkommen mag, etwa Curnova südw. v. Vercelli. Rubessel ist wohl Rocca d'Asisella, östl. v. Tortona, Gaves = Gavi südl. davon, vgl. Spruner-Menke Hist. Atlas Blatt 24. Chodrum vielleicht = Corianum, nordöstl. v. Tortona. Diese italien. Besitzungen wurden noch 1049 bestätigt, nicht mehr 1241; zum Theil schon 871 und 873 vorübergehend veräussert, vgl. unten nr. 116 und 121.
18* Auf diesen 2. Akt zu Ulm bezieht sich die Traditionsurkunde Wolvens v. 19. Februar im Cartular, deren Jahresdatum nach diesem Original berichtigt ist.
19* Wolven heisst in den folgenden Urkunden "dominus", aber auch "abba" des Klosters in Urk. v. 875.
1** Nach der gewöhnlichen Zählung der Regierung in orientali Francia ergibt dies 858; der werthlose Zusatz des Cartulars beruht auf einer andern Zählung der Regierungsjahre und widerspricht sich selbst, da Nicolaus I. schon 867 starb und sein 9. Jahr 866 wäre.
* Fussnoten der Seite 32; ** Fussnoten der Seite 33
|
|  |
Thurgauisches Urkundenbuch Bd. 01; Nr. 96; S. 111ff |
858 April 12. Frankfurt
vgl. oben u. unten
|
Nr. 96.
König Ludwig der Deutsche bestätigt die durch Wolven gemachte Schenkung dem Kloster Rheinau und erteilt ihm Immunität und freie Abtwahl.
Frankfurt. 858. April 12.
(Chr) In nomine sanctae et individuae trinitatis, Hludowicus, divina favente gratia rex. Si petitionibus fidelium nostrorum iuste petentium aures serenitatis nostrae accomodaverimus, et regium morem decenter implemus et eos procul dubio fideliores ac devotiores in nostro efficimus servitio. Quaprop- | ter comperiat omnium fidelium sanctae dei ecclesiae nostrorumque, praesentium scilicet et futurorum, industria, quia vir venerabilis, nomine Wolvuni, atque fidelis vassus noster, veniens in procerum nostrorum praesentiam, detulit obtutibus nostris quoddam scriptum, in quo continebatur insertum, qualiter antecessores eius quoddam monasterium in honore sanctae Mariae virginis construxerunt, cuius | nomen est Rinauva, in ducatu Alamannico, in pago Turgauve, videlicet comitatu Adalhelmi, sed post discessum eorum ab inimicis hominibus pene destructum evenit. Ille ergo ob amorem domini nostri Jesu Christi et pro remedium(!) animae suae et antecessorum suorum prefatum monasterium restaurans in honorem beatae Mariae virginis et beati Petri, principis apostolorum, aliasque | reliquias sanctorum ibi recondens, tradidit ibi res proprietatis suae, quicquid in pago Turgaugense habere visus est preter illud solum, quod ad Laufin1 tradidit, id est quicquid orientem versus habuit, sicut legitima via descendit de Slate2 in Haselbrunnon,3 inde sicut rectissime equitare aut ambulare aliquis potest usque ad Luzzilinror4 ad illumque fontem, qui ibi manat, inde sicut ipse fons decurrit usque ad tres cruces et ad vadum illum contiguum atque ab illo vado, sicut via tendit ad Marcstein, et inde in Emmanrioht5 ad fontem ibi currentem, et ab illo fönte usque ad Rotinbah,6 inde sicut Rotinbah decurrit usque ad medium fundum Hreni,7 totum sicut a predicta marca occidentali versa habuit vel, quicquid iuris ei erat, tam in ipso loco, qui dicitur Rinauva, quam et in ceteris, his nominibus: id est Martella,8 Eleenninchova,9 Holzheim,10 Willigisespuoh,11 Ruadolvinga,12 Trullinchova,13 Pecchinhova,14 Truttaninchova,15 Slat, Stamheim.16 Nuzpouma,17 Morineswilarae18 et in Alpigauve cellam, que, dicitur Alba, Aloffa, Waldchiricha, seu quicquid illi in Italia in pago Veronense et Tartonense hereditario iure provenit cum omnibus ibi adiacentibus sive appendiciis ad predicta loca pertinentibus, quae sibi iuris erant, tam terris quam pratis, pascuis, silvis, aquis aquarumve decursibus, cultis et incultis, mobilibus et inmobilibus, seu, quicquid dici aut denominari potest, omnia ad prefatum monasterium tradidit, scilicet mansos CIIII, excepta terra salica, et mancipia CCC, quorum nomina in sua traditione, qua nobis tradidit, conscripta sunt. Ut autem hoc actum habuit, iterum veniens in praesentiam nostram ad nostram curtem, nomine Ulmam, predictum monasterium cum omnibus rebus ibidem pertinentibus, sicut supra scripta sunt, ex iure et potestate sua in ius et dominationem nostram atque mundeburdum omnia tradidit; ea videlicet ratione, ut ab hac die et deinceps sub nostra detensione et inmunitatis tuitione cum omni integritate consistant. Denique placuit serenitati nostrae prefatum coenobium vel, quicquid ad illud pertinere videtur, memorato Wolvino fidelique nostro concedere, ita scilicet, quatinus diebus vitae suae sub nostra defensione ad dei servitium peragendum teneat atque possideat absque alicuius contradictione aut impedimento, post eius quoque de hac luce discessum liceat monachis in eodem coenobio consistentibus inter se abbatem eligere per nostram nostrorumque successorum iussionem et concessionem, et ipse abba nullum servitium potestati regiae persolvere cogatur, exceptis assiduis orationibus, nisi singulis annis cavallum unum et scutum cum lancea ad donum regi faciat venire. Propterea ergo hoc praeceptum auctoritatis nostrae circa ipsum monasterium fieri decrevimus, per quod decernimus atque omnimodo iubemus, ut nullus ex successoribus nostris neque comis(!), vel ulla potestas ad prefatum monasterium abbatemque illius seu monachos ibidem consistentes ullo umquam tempore inquietare aut aliquam molestiam ingerere presumat nec mansiones querere sine illorum voluntate neque illorum abbatem in itinere proficiscere neque servos ipsius monasterii iniuste constringere vel in agros seu reliquas possessiones necnon per inlicitas occasiones aliqua persona in illorum potestatem ingredi audeat, sed sub nostra defensione et inmunitatis tuitione liceat fratres ipsius monasterii pacifice in futuro residere et dei servitium perficere atque pro nobis et coniuge proleque nostra seu totius regni a deo nobis conlati domini misericordiam attentius exorare. Et ut haec auctoritas concessionis atque confirmationis nostrae firmior habeatur et per futura tempora a cunctis fidelibus nostris verius credatur seu diligentius conservetur, manu propria nostra subter firmavimus et anuli nostri inpressione adsignari iussimus.
Signum [M] Hludowici serenissimi regis:
Hadebertus, subdiaconus, ad vicem Witgarii cancellarii, recognovi et subscripsi.
Data II. idus Aprilis, anno XXVI. regni Hludowici, serenissimi regis, in orientali Francia regnante, indictione VI.
Actum in villa Franconofurt, palatio regio, in dei nomine feliciter. Amen.
Original: Pergament 55/70 cm. St.A. Z. Rheinau, Nr. 2.
Druck: Schöpflin, Alsat. dipl. I, Seilt 88f. Gerbert III, Seite 7-9. Neugart I, Seite 354-356. Quellen zur Schweizergeschichte, Band III, Seite 13-15. Z. UB. I, Nr. 84, Seite 30.
1 Laufen am Rheinfall.
2 Schlatt im thurg. Bezirk Dießenhofen.
3 und 4 abgegangen.
5 Hemmenriet bei Benken.
6 Röthebach, Abfluß vom Hemmenriet.
7 Rhein.
8 Marthaltn.
9 Ellikon am Rhein.
10 Abgegangen.
11 Wildensbuch.
12 Rudolfingen.
13 Trüllikon.
14 Benken.
15 Truttikon (Zürich).
16 Stammheim.
17 Nußbaumen.
18 Moorwilen.
|
|
 |
Codex Diplomaticus Historiae Silvae Nigrae Bd. III; S. 7; Nr. VII |
866 April 12. Frankfurt vgl. oben u. unten |
N. VII. Diploma Ludovici Germaniæ Regis, pro securitate atque immunitate monasterii Rhinaugiensis. a) Secolvm IX - An. 866. 12. Apr. Ex archiv. Rhen. ad. T. l. p. 140 In nomine sanćtæ & individuæ Trinitatis. Hludovicus divina favente gratia Rex. Si petitionibus fidelium nostrorum ius repetentium aures serenitatis nostræ accomodaverimus, & regium morem decenter implemus, & eos procul dubio fideliores ac devotiores in nostro efficimus servitio. Quapropter comperiat omnium fidelium sanctæ Dei ecclesiæ nostrorumque præsentium scilicet & futurorum industria, quia vir venerabilis nomine Wolvini atque fidelis vassus noster, veniens in procerum nostrorum præsentiam, detulit qbtutibus nostris quoddam scriptum b), in quo continebatur . insertum, qualiter antecessores eius quoddam monasterium in honore S. Mariæ virginis construxerunt, cuius nomen est Rinowa, in ducatu Alemanico in pago Turgawe, videlicet comitatu Adelhelmi: sed post discessum eorum ab inimicis hominibus pene destructum evenit. .Iiie ergo ob amorem Domini nostri, Iesu Christi, & pro remedio animæ suæ. & antecessorum suorum, præfetum monasterium restaurans in honorem B. Mariæ virginis, & B. Petri Principis Apostolorum, .aliasque reliquias sanctorum ibi recondens, tradidit ibi res proprietatis suæ, quidquid in pago Turgaugense habere visus est, præter illud solum, quod ad Laufin tradidit, id est, quidquid orientem versus habuit, sicut legitima via descendit de Slate in Haselbrunonn, inde sicut rećtiffime equitare aut ambulare aliquis potest usque ad Luzzilinror, ad ilium fontem, qui ibi manat. Inde sicut ipse fons decurrit usque ad. tres cruces, & ad vadum illum contiguum, atque ab illo vado, sicut via tendit ad Marckstein, & inde Emmanrioth ad fontem ibi currentem, & ab illo fonte usque ad Rotinbach: inde sicut Rotinbach decurrit usque ad medium fundum Rheni totum, ficut a prædicta marca occidental versa habuit, vel quidquid iuris ei erat tam in ipso loco, qui dicitur Rinawa, quam in cæteris his nominibus, id est Martella, Elemninchava c), Holzheim, Willigisespuoch, Ruadolvinga, Trullinchova, Pecchinhova, Truttaminchova, Slat, Stamheim, Nuzpouma, Morineswilare: & in Alpigowe, cellam, quæ dicitur Alba, Aloffa, Waldchircha, seu quidquid illi in Italia in pago Veronense, & Tartonense hereditario iure provenit, cum omnibus ibi adiacentibus sive appendiciis ad prædicta loca pertinentibus, quæ sibi iuris erant, tam terris, quam pratis, pascuis, silvis, aquis, aquarumque decursibus, cultis & incultis, mobilibus & immobilibus, seu quidquid dici aut denominari potest, omnia ad præfatum monasterium tradidit; scilicet mansos CIIII. excepto terra Salica, & mancipia CCC. quorum nomina in sua traditione, quam nobis tradidit d) conscripta sunt. Ut autem hoc actum habuit, iterum veniens in præsentiam nostram, ad nostram curtem nomine Ulmam, prædictum monasterium cum omnibus rebus ibidem pertinentibus, sicut supra scripta sunt, ex iure & potestate sua in ius & dominationem e) nostram atque mundeburdum omnia tradidit, ea videlicet ratione, ut ab hac die & deinceps sub nostra defensione & immunitatis tuitione cum omni integritate consistant. Denique placuit serenitati nostræ præfatum cnobium, vel quidquid ad illud pertinere videtur, memorato Wolvino fidelique nostro concedere, ita scilicet, quatenus diebus vitæ suæ sub nostra defensione ad Dei servitium peragendum teneat atque possideat absque ullius impedimento aut contradictione. Post eius quoque ab hac luce discessum liceat monachis in eodem cnobio consistentibus inter se abbatem eligere per nostram nostrorumque successorum iussionem & concessionem. Et ipse abba nullum servitium potestati Regiæ solvere cogatur, exceptis assiduis orationibus, nisi singulis annis cavallum unum & scutum cum lancea ad donum Regi faciat venire. Propterea ergo hoc præceptum authoritatis nostræ circa ipsum monasterium fieri decrevimus, per quod decernimus atque omnimode iubemus, ut nullus ex successoribus nostris, neque comes vel ulla potestas ad præfatum monasterium abbatemque illius, seu monachos ibidem consistentes, ullo unquam tempore inquietare, aut aliquam molestiam ingerere præsumat, nec mansiones quærere fine illorum voluntate, neque illorum abbatem in itinere proficiscere, neque servos ipsius monasterii iniuste constringere, vel in agros, seu in reliquas possessiones, nec non per illicitas occasiones aliqua persona in illorum potestatem ingredi audeat, sed sub nostra defensione & immunitatis tuitrone liceat fratres ipsius monasterii pacifice in futuro residere, & Dei servitium perficere, atque pro nobis & coniuge proleque nostra seu totius regni a Deo nobis collati, Domini misericordiam attentius exorare. Et ut hæc authoritas concessionis atque confirmationis nostræ firmior habeatur, & per futura tempora cunctis Udelibus nostris verius credatur, seu diligentius conservetur, manu propria nostra subter firmavimus, & annuli nostri impressione assignari iussimus. Hadebertus subdiaconus ad vicem Wiggarii f) cancellarii recognovi. Data g) II. Id. April anno XXVI. regni Hludovici serenissimi regis in Orienrali Francia regnante, indićtione VI. aćtura in villa Franconofurt palatio regio: in Dei nomine felicitec amen. a) Edidit hoc diploma Sohpflinus in Alsatia diplom. T. I. p. 88. illique annum. 858. assignavit: an rećte, inferius videbius. b) Facile hinc liquet, scriptum istud haud aliud fuisse, quam mox exhibitam traditionis Wolveni abbatis Rhenuagiensis chartam, quam veniens in procerum regis præsentiam ohtutibus eius obtulerit, haud expresso, in quo id faćtum fuerit, loco. Eam vero ampliorem fuisse ac nostra est, mox dicemus. c) Apud Schpflinum legitur Ellinchova, uti & deinceps Trullingona & Trutinkava, illorumque locorum nomina modernis appellationibus ita exprimuntur: Martelen, Ellickhen, Wildespuch, Rudolfingen, Trüllickhen, Bencken, ' Truttinckhen, Schlatt, Mörlen; Nonzpouma vicus est Nussbaumen hodie dictus; Aloffa nunc Alpfen Baronibus de Zweier parens; Waldchircha modo Waldkirch, utraque loca Cellæ Albæ vicina. d) Discimus inde, Wolvenum duplex scriptum seu chartam obtulisse regi Lulovico, unam quidem ampliorem, in qua mansi & mancipia fuerint denominati, postea vero iterum in eius præsentiam ad curtem Ulmam venieus breviorem chartam supra datam confirmandam exhibuit; quod tune tamen faćtum nondum est. e) In edita charta legitur donationem, sicut mox postea vox immunitatis tuitione omissa est. f) Hadebertus seu Hadelbertus subdiaconus, notante Mallinkrot de archicancellariis Imp. plures Ludovici Germanici chartas recognovit, eumque iam a. 853. in diplomate Ludovici Germanici anno regni eius 13. reperio (apud Schaten annul. Pderborn P. I. p. 96), & passim in seqq. Witgarium vero cancellarium lego in einsdem diplomate a. 858. XI. Kal. Iun. anno XVIIII. regni eius in Francia orientali dato (ib. p. 100) quod tamen Wutto subdiakonus signavit apud Frankonofurt. Notari vero meretur charta einsdem Ludovici regis an. 865. regni 26. Id. lan. (p. 107) alias a. 866. VII. Kal. Maii anno XXVII. regni eius in orientali Francia (p. 108.) indićt XIV. pro Hervordiensi monasterio in Franconofurt palatio regio data, in' qua utraque Hadelbertus subdiaconus ad vicem Vuitgarii cancellarii recognovit & subscripsit: Quæ quidem argumento esse videntur, nostram quoque chartam eodem anno & loco ab iisdem fuisse expeditam. Obstare quidem hic possent annus regni Ludovici XXVI. & indićtio VI. in illa notata, quum in priore signetur annus XXVII. &. indićtio XIV. quæ revera an. 866. currebat, altera vero VI. an. 858. cui quoque competeret annns XXVI. regni Ludovici ab inito regno Franconico. Quum vero chartam Wolveni præcedentem an. 863. datam esse ostenderimus, eaque præcesserit ex mox annotatis Ludovicianum hoc diploma, quod tribus post priorem chartam annis consignation est, aliud nil restat, qum ut illud ad annum 866. referamus. Error vero in Indićtionis numero facilis fuit, ut ex aliis eiusdem Ludovici chartis-apud Georgiscb in Regist. diplom. apparet. Nec annum regni XXVII. moramur, quod certe ollo anno post 20. Iunii incepit; exemplis enim constat, a notariis seu scribis annos modo completos, modo inceptos, fuisse notatos: qui five residuos anni currentis, five novi incepti seu elapsi menses diesque non accurate adeo computaverunt. g) Schpflinus legit Data: Datum & aćtum nota sunt diplomaticis nomina. |
|
 |
Codex Diplomaticus Alemanniae Et Burgundiae Bd 1 S. 354; Nr. 437 |
866 April 12. Frankfurt vgl. oben |
CCCCXXXVII. Anno 866. 12 April. Diploma Ludovici Germ. quo monasterium Rhenaugiense ad preces Wolveni restauratoris in regiam tuitionem suscipit. Ex chartulario Rhenaugiensi n. X. In nomine scae et individuae Trinitatis. Hludevvicus divina favente gratia rex. - Comperiat omnium fidelium scas Dei ecclesiae nostrorumque praesentium scilicet et suturorum industria, quia vir venerabilis nomine Woluene, atque fidelis vassus noster, veniens in procerum nostrorum praesentiam, detulit obtutibus nostris quoddam scriptum, in quo continebatur insertum, qualiter antecessores eius quoddam monasterium in honore scae Maria virginis constructum, cuius nomen Renaugia, in ducatu Alemannico, in pago Turgovve, videlicet comitatu Adilhelmi, sed post discessum eorum ab inimicis hominibus pene destructum evenit. a) Ille ergo ob amorem dni nostri Iesu Christi, et pro remedio animae suae et antecessorum suorum praefatum monasterium restaurans - tradidit ibi res proprietatis suae quicquid in pago Turgougense habere visus erat, praeter illud folum quod ad Loufin tradidit - vel quicquid iuris ei erat tam in ipso loco qui dicitur Rinaugia, quam et in caeteris his nominibus, id est Martilla, b) Ellinchova, c) Holzheim, d) Wilginspuch, e) Rudoluingen, f) Trullinchoven, g) Pechinhouen, h) Truttinchouen, i) Slate, k) Stamheim, l) Nuzpouma, m) Morinzwilare, n) et in Alpegouue cella quae dicitur Alba, o) Alapfa,p) Waltchilcha, q) seu quicquid illi in Italia in pago Veronense et Tartonense, r) haereditario iure provenit - Ut autem hoc actum habuit, iterum veniens in praesentiam nostram ad curtem nostram nomine Ulmam, praedictum monasterium cum omnibus rebus ibidem pertinentibus sicut supra scripta sunt, ex iure et potestate sua in ius et dominationem nostram atque mundeburdium omnia tradidit, ea videlicet racione, ut ab hac die et deinceps sub nostra defensione et immunitatis tuicione consistant. Denique placuit ferenitati nostrae praefatum coenobium vel quicquid ad illud pertinere videtur, memorato Wolueno fidelique noscro concedere, ita scilicet quatenus diebus vitae suae sub nostra defensione ad Dei servicium peragendum teneat et possideat absque ullius impedimento aut contradictione. Post eius quoque de hac luce discessum liceat monachis in eodem coenobio consistentibus inter se abbatem eligere per nostram nostrorumque successorum iussionem et concessionem. Et ipse abba nullum servicium potestati regiae persolvere cogatur, exceptis assiduis oracionibus, nisi singulis annis caballum unum et scutum cum lancea pro dono regi faciat venire. Propterea hoc praeceptum etc. Et ut haec auctoritas concessionis atque confirmationis nostrae firmior habeatur - manu propria nostra subter firmavimus, et, anuli nostri impressione assignari iussimus. Data s) II id. Apr. anno xxvi regni Hludevvici serenissimi regis in Orientali Francia regnante, anno VIIII Nicolai PP. anno ab incarnatione Dni DCCCLXVIII, indict. VI. t) Actum in villa Franchonuurth in Dei nomine feliciter, amen. Primus ex autographo descriptum vulgavit CI. Schpflinus Altat. diplom. T. I. p. 88. Rursus cum specimine aeri inciso edidit Cels. Gerbertus Hist. S. N. T. III. p. 7. a) Indicari hic chartam Wolveni supra ad an. 863 productam, ipsa verba inde extracta palam ostendunt. b) Gerb, ex autographo legit : Martella . Marteleu. c) Gerb. Elemninchova, Elliken. d) Hune locum nec in mappis geographica, nec in CI. Leu Léxico Helv. intra fines Turgoviae inveni. Existimo itaque, omissa aspirations H, et o in a, ac z in t mutatis, inde superesse Altheim seu Alten, praefecturae Andelfingensis vicum in inferiore Turgoviae, ubi catera quoque, quae sequuntur, loca patent. e) Gerb. Willigisespuoch, Wildspuch. f) Gerb. Ruadoluingen, Rudelfingen. g) Gerb. Trullinchova, Trülliken. h) Gerb. Pecchinhovn, Benken. i) Gerb. Truttaminchova, Trülliken. k) Schlat. l) Stammen. m) Nussbaumen. n) Moerlen. Singula inter Rhenum et Turam fl. supra Rhenaugiam. o) A Sigemaro nobili viro Rhenaugiae tradita. n. CCCLXXXII. p) Gerb. Aloffa, Alpfen. q) Gerb. Waldchiricha, Waldkirch. r) Sohpflinus legit Datum, contra fidem autographi. s) Indictio VI currebat an. 858. Seil ne ad hunc annum praesens diploma referamus, tum anni regis, ac pontificis, tum chartae ac donationes Sigemari, Lantfridi, Swabi, ac ipsius Wolfeni hic confirmârae, ac supra suis annis consignatae prohibent. In annum vero 866 concurrunt vicesimus sextus Ludovici, inde ab an. 840 productus, et nonus Nicolai P. qui an. 867, 13 Novemb. decessit; ut proinde nec annus 868, a scriptore chartularii notatus, locura habere possit. Indictioni vi decima quarta substituenda est. t) Finis authentici ita habet: "Signum Hludouuici serenissimi regis. Hadebertus subdiaconne ad vicem UUitgarii cancellarii recognovi et subseripsi. Data II. id. Aprl. anno XXVI regni Hludouuici ferenissimi regis in Orientali Francia regnante. lndictione VI. Actum in villa Franconofurt palatio regio in di nomine feliciter amen." |
|
 |
871. — Vergabungs-Bestätigung in Weizen, Mettingen u. Bannholz. |
|
 |
Urkundenbuch der Stadt und Landschaft Zürich; Bd. I; Nr. 116; S. 46f. |
871 nach August Jestetten vgl. unten |
116 Wolven überträgt Besitz in Altenburg, Lotstetten, Weizen, Mettingen, Bannholz und Nussbaumen an das Kloster Rheinau gegen 100 Pfund, welche dieses für seinen Besitz im Gau von Tortona erhalten hat.
871. Nach August. Jestetten.
In dei nomine. Notum sit omnibus, quia ego Wolvene quasdam res proprietatis meę tradidi ad monasterium Riuaugia, quod constructum est in honore sanctę Marię virginis et sancti Petri principis apostolorum ceterorumque sanctorum, ubi ego Wolvene dominus eiusdem loci gregi dei preesse cognoscor. Et hoc est, quod tradidi: in pago Chlegowe in villa, quę vocatur Altunburch2, hovbas V et quicquid ad illas pertinet, et ad unamquamque hovbam X porcos saginandos in proprietate mea in silva ad Lodestetin3 sita, quando ibi glandes inveniri possunt, et iu pago Alpegowe in villa Wizzin4, quicquid habui, videlicet rem ęcclesiasticam et omnia ad eam pertinentia, et quicquid in villa Mettingin5 habui et quicquid in Ballinholz6 habui, seu quicquid in villa, quę vocatur Nuzpoumin7, habui, sita in pago Turgowe. Hęc omnia superius nominata cum terris, ędificiis, pascuis, silvis, aquis aquarumque decursibus, cultis et incultis, seu quicquid dici aut nominari potest, manu potestativa ad antedictum tradidi monasterium. Et econtra a parte ipsius mouasterii illam peccuniam in proprietatem meam accepi, quam Adilbertus comes ad ipsum monasterium dedit, pro illa hereditate sita in Tartonense pago, quę ad prefatum monasterium pertinebat, videlicet libras C8. Actum in villa, quę vocatur Jesteten9, cum consensu advocati mei Wicharii, anno XXoVIIIIo Hludewici regis, anno VoIIo Adriani pape II., ab incarnatione dei DCCCoLXXoIo.10
Copie: St. A. Z. Rheinauer Cartular, Spalte 15.
Drucke: Herrgott Gen. II. p. 44. nr. 72. - Neugart Cod. Al. I. p. 377. nr. 462 (abgekürzt). - z. Schweiz. Gesch. III. 2. p. 16. -
Reg.: Hidber 680.
2 Altenburg, nördl. v. Rheinau, im Badischen. -
3 Lotstetten, südwestl. v. Rheinau, im Badischen. -
4 Weizen nordöstl. v. Stühlingen, im Badischen. -
5 Untermettingen. -
6 Bannholz, nordwestlich v. Waldshut
7 Nussbaumen, Ct. Thurgau, südöstl. v. Stammheim. -
8 Vgl. den ähnlichen, aber hiemit doch nicht identischen Tausch des Grafen Adalbert um Gavi in Urk. von 873, unten nr. 121. -
9 Jestetten, westl. v. Rheinau, im Badischen.
10 Das Königsjahr vom August 843 an gerechnet stimmt zum Incarnationsjahr, dagegen ist das vom Cartularbearbeiter hinzugefügte Papstjahr wie gewöhnlich falsch; Hadrian II., gewählt November 867 November 872, erlebte kein 7. Jahr, und wenn man "vero II" liest, wozu das über V gesetzte o berechtigt, führt dies auf November 868 - 869.
|
|  |
Thurgauisches Urkundenbuch Bd. 01; Nr. 107; S. 129ff |
871(869) nach August Jestetten
vgl. unten u. oben
|
Nr. 107.
Wolven, Herr und Vorsteher des Klosters Rheinau, überträgt von seinem Besitz im Klettgau, Albgau und Thurgau an dasselbe und erhält dagegen 100 Pfund, die es für seinen Besitz in Tortona erhalten hat.
Jestetten. 869. nach August.
In dei nomine. Notum sit omnibus, quia ego Wolvene quasdam res proprietatis meę. tradidi ad monasterium Rinaugia1, quod constructum est in honore sanctę, Marię, virginis et sancti Petri, principis apostolorum, ceterorumque sanctorum, ubi ego, Wolvene, dominus eiusdem loci gregi dei preesse cognoscor. Et hoc est, quod tradidi: in pago Chlegouve,2 in villa, que. vocatur Altunburch3 hǒbas V et, quicquid ad illas pertinet, et ad unamquamque hǒbam X porcos saginandos in proprietate mea in silva ad Lodestetin4 sita, quando ibi glandes inveniri possunt; et in pago Alpegouve5 in villa Waizzin,6 quicquid habui, videlicet rem ęcclesiasticam et omnia ad eam pertinentia et, quicquid in villa Mettingin7 habui et, quicquid in Ballinholz8 habui, seu, quicquid in villa, quę vocatur Nuzpoutnin,9 habui, sita in pago Turgouve. Hęc omnia superius nominata, cum terris ędificiis, pascuis, silvis, aquis aquarumque decursibus, cultis et incultis, seu, quicquid dici aut nominari potest, manu potestativa ad antedictum tradidi monasterium. Et econtra a parte ipsius monasterii illam peccuniam in proprietatem meam accepi, quam Adilbertus, comes, ad ipsum monasterium dedit pro illa hereditate, sita in Tartonense pago, quę, ad prefatum monasterium pertinebat, videlicet libras C.
Actum in villa, que, vocatur Jesteten, cum consensu advocati mei, Wicharii, anno XXVIIII° Hludewici regis, anno V°II° Adriani pape II., ab incarnatione dei DCCCLXXI°.
Rheinauer Cartular, Sp. 15.
Druck: Herrgott Geneal. II, I, Seite 44. Neugart I Nr. 378 Seite 377. Z. UB. I, Nr. 116, Seite 46, mit Datum 871.
Regest: Schw. UR., Nr. 680.
1 Rheinau, Kanton Zürich.
2 Klettgau, Kanton Schaffhausen.
3 Altenburg in Baden, nördlich von Rheinau.
4 Lottstetten in Baden.
5 Albgau, näher bestimmt durch
6 Weizen im Badischen.
7 Mettingen.
8 Bannholz bei Waldshut.
9 Nußhaumen, thurg. Bezirk Frauenfeld.
Das Datum ist nicht in Ordnung. Die Regierungsjahre stimmen nicht zum Inkarnationsjahr, sie sind um zwei zu niedrig, dafür sind die Papstjahre zu hoch. Hadrian erlebte kein 7. Liest man statt VII vero II°, wozu das ° über V berechtigt, so kommt man auf das Jahr 869, was wohl am ehesten stimmen dürfte.
|
|
 |
Codex Diplomaticus Alemanniae Et Burgundiae Bd. I; S. 377; Nr. 462 |
871 Jestetten vgl. oben u. unten |
CCCCLXII. Anno 871. Charta Wolfeni pro monasterio Rhenaugiensi. Ex Chartulario eiusdem monasterii n. XI. In Dei nomine. Notum sit omnibus, quia ego Woluene quasdam res proprietatis meæ tradidi ad monasterium Rinaugia, - ubi ego Woluene dominus eiusdem loci gregi Dei præesse cognoscor. Et hoc est quod tradidi in pago Chlegowe a) in villa quae dicitur Altenburch b) hubas V, et quicquid ad illas pertinet, et ad unamquamque hubam X porcos saginandos in proprietate mea in silva Lotstetin c) sita, quando ib¡ glandes inveniri possunt. Et in pago Alpegowe d) in villa Wizzin, e) et quicquid in villa Mettingen f) habui, et quicquid in Balinholz g) habui, seu quicquid in villa quæ vocatur Nuzpoumin h) habui, sita in pago Turgowe. - Et econtra a parte ipsius monasterii illam pecuniam in proprietarem meam accepi, quam Adilbertus comes i) ad ipsum monasterium dedit pro illa hæreditate sita in Tartonense pago, k) videlicet libras c. Actum in villa quæ vocatur Iesten l) cum consensu advocati mei VVicharii, anno XXVIIII m) Hludevvici regis, anno vero II n) Adriani PP. II, ab incarnatiane Dni DCCCLXXI. Integram codici probationum inseruit P. Herrgott n. LXXII. a) Cleggovia infra Schapbusam inter Rhenum, Bertholdesbaram, et Alpegoviam Nigra-Silvanam. b) Altenburg prope Rhenaugiam. c) Lotsteten ¡b. d) Alpegovia Cleggovia: contermina. e) Wizen, seu Weizen. f) Ober- et Unter-Mettingen. g) Banholz in Silva nigra. h) Nussbaumen in inferiore Turgovia. i) Adalbertus com. Turgoviæ. k) Ital. Tortonese, a primaria urbe Tortona. l) Prope Rhenaugiam. m) Annus XXVIIII regni Ludovici Germ. productus ab anno 843 currebat an. I. Ch. 871. n) Successit Adrianus II Nicolao I an. 867, 21. Novemb. Ponendus itaque annus IV Adriani. |
|
 |
Genealogiae diplomatica augustae gentis Habsburgicae: Bd. II; S. 44; Nr. 71 |
871 Jestetten vgl. oben |
LXXII. Instrumentum permutationis possessionum, a Wolveno cum cnobio Rinaugia faćtæ. Anno 871. - Ex archivo abbatiæ Rhenoviensis In Dei nomine. Notum sit omnibus, quia ego Wofoene quasdem res proprietatis meæ tradidi ad monasterium Rinaugia, quod construćtum est in honore S. Mariæ V. & S. Petri Principis Apostolorum, cæterorumque Sanćtorum, ubi ego Wolvene (1) Dominus ejusdem loci gregi Domini præesse cognoscor. Et hoc est, quod tradidi in pago Chlegowe, in villa....vocatur Altunburch, bobas (2) V. & quicquid ad illas pertinet, & ad unamquamque bobam X. porcos saginandos, in proprietate mea, in sylva ad Lodestetin sita, quando ibi glandes inveniri possunt. Et in pago Alpegowe, in villa Wizzin, quidquid habui, videlicet rem ecclesiasticam, & omnia ad eam pertinentia. Et quidquid in villa Mettingen habui, & quicquid in Balinholz habui, seu quicquid in villa, quae vocatur Nuzpoumin habui, sita in pago Turgowe. Hæc omnia superius nominata cum terris, ædificiis, pascuis, sîlvis, aquis, aquarumque decursibus, cultis & incultis, seu quicquid dici aut nominan potest, manu potestativa ad ante dićtum tradidi monasterium. Et econtra a parte monasterii ipsius illam pecuniam in proprietatem meam accepi, quam Adilbertus (3) Comes ad ipsum monasterium dedit pro illa hereditate sita in Tartonense pago, quæ ad prsefatum monasterium pertinebat", videlicet libras C. Aćtim in villa, quae vocatur Jesteten, cum consensu advocati mei Wicharii. Anno XXVIIII. Hludevici Regis, anno VII. Adriani Papæ II. (4) ab Incarnatione Domini DCCCLXXI. (1) Wolvenum Dominum monasterii Rhinaugiensis hic inter Nobiles ac Dynastas reponimus. (2)Hoba, Huba, Hufa, modus agri cum ædibus rusticis. Conf. Schilt. Thes. antiq. Theuton. Tom. III. V. Huba. (3)Adilbertus Comes erat Turgovia.. Vide chartam anni 861. 25. Jun. (4) Monumentum hoc confirmat ea, quæ supra monuimus: epocham nempe regni Ludovici Germanici a monachis Rhinaugiensibiis, ab anno 843. desumi; annus tamen II. Adriani Papæ haud correspondet: substituendus igitur erit annus IV. Adriani, qui cum anno Chrifti 871. consonat. |
|
 |
873 (874). — Vergabung von Besitzungen in Gurtweil. |
|
 |
Urkundenbuch der Stadt und Landschaft Zürich; Bd. I; Nr. 121; S. 48. |
873 Gurtweil vgl. unten |
121. Graf Adilbert tauscht seinen Besitz zu Gurtwil gegen des Klosters Rheinau Besitz zu Gavi, der nach seinem Tod wieder an das Kloster zurückfallen soll.
873 oder 874. Gurtwil.
Ego Adibreht comes3 omnibus notum esse cupio, quia tradidi totam hereditatem meam ad monasterium Rinawa, quod constructum est in honore sanctę dei genitricis Marię et sancti Petri principis apostolorum, ubi moderno tempore Wolvene dominus eiusdem loci gregi dei preesse dinoscitur. Et hoc est, quod tradidi: quicquid in pago Alpigowe et in villa nuncupata Gurtwila4 habere visus sum, id est tam terris, quam ędificiis, mancipiis, pratis, pascuis, silvis, aquis aquarumque decursibus, cultis et incultis, seu quicquid dici aut nominari potest, totum manu potestativa ad antedictum tradidi monasterium, in eam scilicet racionem, ut statim predictę res ad eundem locum firmiter imperpetuum stent et econtra in Italia accipiam locum in pago Tartonense situm, vocabulo Gaves5, diebus vitę meę tantum tenendum, post obitum vero meum ad antedictum monasterium redeat imperpetuum tenendus. Si quis vero hanc cartam traditionis atque concambii infringere voluerit, hoc quod inchoavit minime perficiat et insuper in erarium regis multam persolvat, hoc est auri uncias III, argenti pondera VI, et insuper presens carta firma et stabilis permaneat stipulatione subnixa. Actum in villa Gurtwila, anno XXXo regni Hludewici regis, die Iune, indictione VIIa 6.
Copie: St. A. Z. Rheinauer Cartular, Spalte 15.
Drucke: Herrgott II. p. 46. nr. 76. - Neugart Cod. Al. I. p. 88. nr. 474 (abgekürzt). - Quellen z. Schweiz. Gesch. III. 2. p. 17. -
Reg.: Hidber 692.
3 Derselbe, der in den Urkunden von 858 und 871, oben nr. 80 und 116, Adilbertus heisst und nach der Urkunde von 844, oben nr. 58, Graf des Klettgaues ist, nicht identisch mit dem Thurgauer Graf Adalbert, da beide nebeneinander in der Urkunde v. 19. Febr. 858, oben nr. 80, vorkommen. -
4 Gurtwil, nordöstl. v. Waldshut.
5 Gavi südl. von Tortona, ital. Provinz Alessandria; andere Besitzungen im Gau von Tortona hat derselbe Adalbert um 871 um 100 Pfund von Rheinau gekauft, vgl. oben nr. 116.
6 Vom Vertrag v. Verdun gerechnet schliesst das 30. Jahr Ludwigs im August 873; die 7. Indiktion beginnt erst am 24. September 873, also ungewiss ob 873 oder 874. -
|
|
 |
Codex Diplomaticus Alemanniae Et Burgundiae Bd. I; S. 388; Nr. 474 |
873 Gurtweil vgl. oben u. unten |
CCCCLXXIV. Anno 873. Concambium Adalberti comitis cum monasterio Rhenaugiensi initum. Ex chartulario Rhinaugiensi n. XII. Ego Adilbreht comes a) omnibus notum esse cupio, quia tradidi totam barreditatem meam ad monasterium Rinawa. - Et hoc est quod trado quicquid in pago Alpigowe et in villa nuncupata Gurtwila b) habere visus sum. - Et econtra in Italia accipiam locum in pago Tartonense situm vocabulo Gaves c) diebus vitæ meæ tantum tenendum, post obitum vero meum ad ante, dictum monasterium redeat in perpetuum tenendus. - Actum in villa Gurtwila anno XXX regni Hludevvici regis die Lunæ, indictione VII. d) P. Herrgott Genealog, diplom. cod. prob, n, LXXVI. a) Adalbertus comes Alpegoviæ et Turgoriæ. b) Gurtweil prope Waldshut c) Ital. Gavi. d) Ap. P. Herrgott legitur indictio VI, quæ cum anno 873, Ludovici regis tricesimo pleno, atque ad epocham an. 840 exacto, convenit. |
|
 |
Genealogiae diplomatica augustae gentis Habsburgicae: Bd. II; S. 46; Nr. 76 |
873 Gurtweil vgl. oben
|
LXXVI Charta donationis, qua Adilbreth Comes universam hæreditatem suam, quam in villa Gurtwila, pago Alpigoviæ, adierat, cnobio Rhinaugiensi tradit. Anno 873. — Ex archivo Rhinoviensi. Ego Adilbreth Comes omnibus notum esse cupio, quia tradidi totam hereditatem meam ad monasterium Rinowa, quod construćtum est in honore S. Dei Genitricis Mariæ, & S. Petri Principis Apostolorum, ubi moderno tempore Wolwene (1) Dominus ejusdem loci gregi Domini præesse dinoscitur. Et hoc est, quod tradidi, quicquid in pago Alpigowe, in villa nuncupata Gurtwila, habere visus sum, id est, tam terris, quam ædificiis, mancipiis, pratis, pascuis, sylvis, aquis, aquarumque decursibus, cultis & incultis, seu quicquid dici aut nominari potest, totum manu potestativa ad antedićtum tradidi monasterium, in eam scilicet rationem, ut statim prædićtæ res ad eundem locum firmiter in perpetuum stent, & econtra in Italia accipiam locum in pago Tartonensi sïtum, vocabulo Gaves, diebus vitæ meæ tantum tenendum; post obitum vero meum ad antedićtum monasterium redeat in perpetuum tenendus. Si quis vero hanc cartam traditionis atque concambii infringere voluerit, hoc quod inchoavit, minime perficiat, & insuper in ærarium Regis mulćtam persolvat: hoc est, auri uncias III. argenti pondera VI. & insuper præsens carta firma & stabilis permaneat, stipulatione subnixa. Aćtum in villa Gurtwila, anno XXX. regni Hludewici Regis (2), die Lune, Indićtione VI. (1) Wolwene Abbas & Dominus fuît Rhinauiæ huic in numero Abbatum, Nobiliumque Dominorum, locum concedimus. conf. charta an. 871. n. LXXII. (2) Sumimus hic denuo epocham, quam in præcedentibus duabus chartis Rinaugiensibus anni 844. & 852. jam ftabilivimus, a divisione nimirum inter Ludovici Pii filios anno 843. faćta; qua ratione annus XXX. Ludovici Germanici incidit in annum 873. cum quo anno apprime etiam concordat Indićtio VI. |
|
 |
874. — Zehntermittlung in Birndorf. |
|
 |
Urkundenbuch der Abtei Sanct Gallen Bd. II; S. 198; Nr. 58 |
874 Birndorf (876) vgl. unten |
585. Bischof Kebahart (von Constanz) lässt durch seinen Erzpriester Rihfrid den an die Kirche Birndorf zu entrichtenden Zehnten ausmitteln. 874. Notum sit omnibus tarn praesentibus, quam futuris, quod Kebahartus venerabilis episcopus rogatus ab heredibus ecclesiae, quae est in Pirithorf1 in pago Alpicauge, misit archipresbyterum suum Rihfridum, ut diligenter investigaret, de quibus locis vel villis decima ad ipsam ecclesiam persolvi deberet. At ipse placito habito in praefata villa Pirithorf1 populoque circumquaque congregato, cum sacramento et fide data vicinos quosque interrogans, rei veritatem invenit ab istis villis, id est ab ipsa Pirithorf1 et Pirihchinga2 et Chuchilipach3 necnon et Puach,4 Eziliwilare5 et Haihwilare6 ad ipsam ecclesiam decimam pertinere debere. Et haec nomina testium : Adalo. Zuppo. Waldger. Antger. Podal. Lantpert. Managolt. Tuato. Cu(n)dhart. Ruadpert. Uto. Hartarat. Hugihart. Wicheri. Kerini. Snato. Adalpert. Wito. Theotoloh. Starafrid. item Engilger, qui omnes cum juramento et fide data testificati sunt, quod temporibus Karoli imperatoris et Eginonis episcopi a praefatis villis ad ipsam ecclesiam decima singulis annis reddita sit usque in annum praesentem, qui est XXXV Hludowici piissimi regis, patrie Karlomanni, Hludowici et Karoli principis nostri. Goldast II. 77 n. 93. - Cod. Trad. 324 n. 558. Neugart I. 392. 1 Birndorf. 2 Birkingen. 3 Küchelbach. 4 Buch. 5 Ezwil. 6 Hechwil; sämmtlich im Bezirksamt Waldshut, Grossh. Baden, gelegen. Das Original ist verloren und ohne Zweifel von Goldast verschleppt. Datum. Das Jahr XXXV Ludwigs geht genau genommen vom 20. Juni 874 bis 19. Juni 875. Man darf indess auch zufrieden sein, wenn es in diesen Zeiten mit dem Jahre 874 überhaupt zusammenfallt. |
|
 |
Codex Diplomaticus Alemanniae Et Burgundiae Bd. I; S. 392; Nr. 480 |
874 Birndorf (876) vgl. oben |
CCCCLXXX. Anno 874. Recognitio decimarum ecclesiæ in Pirithorf. L. c p. 324. Notum sit omnibus tam præsentibus quam futuris, quod Kebahartus venerabilis episcopus a) rogatus ab heredibus ecclesiæ, quæ est in Pirithorf b) in pago Alpicaugc c) misit archipresbyterum suum Rihfridum, ut diligenter investigaret, de quibus locis vel villis decima ad ipsam ecclesiam persolvi deberet. At ipse placito habito in præfata villa Pirithorf, populoque circumquaque congregato, cum sacramento et fide data vicinos quosque interrogans, rei veritatem invenit ab istis villis, id est, ab ipsa Pirithorf, et Pirihchinga, d) et Chuchilipach, e) nec non et Puach, f) Ezilivvilare g) et Hahvvilare, h) ad ipsam ecclesiam decimam pertinere debere. Et hæc nomina testium : Adalo, Zuppo, VValdger, Anger, Podal, Lantpert, Managolt, Tuato, Cudhart, Ruadpert, Vto, Hartarar, Hugihart, VVicheri, Kerini, Snato, Adalpert, VVito, Theotoloh, Starafrid, item Engilger, qui omnes cum iuramento et fide data testificati sunt, quod temporibus Karoli imperatoris, et Eginonis episcopi a præfatis villis ad ipsam ecclesiam decima singulis annis reddïta sit usque in annum præsentem, qui est XXXV i) Hludovvici piissimi regis, patris Karlomanni, Hludovvici, et Karoli principis nostri. k) Legitur apud Goldast. n. XCIII. a) Constantiensis. b) Bürrendorf, Bürdorf inter Waldshut et Laufenburg in aditu Nigræ Silvæ. c) Alpegovia Nigra.Silvana. d) Birkingen. e) Kuchelbach parochiæ Bürrendorf. f) Buch. g) Ezweil. h) Heyweil. i) Sc. numeratus ab-an. 840. k) Carolo Alemannia a patre attributa est an. 865. Fragm. bist. ex mon. S. Wandregis. ap. Bouquet T. VII p. 44 |
|
 |
875. — Vergabung von Besitungen in Alpfen. |
|
 |
Genealogiae diplomatica augustae gentis Habsburgicae: Bd. II; S. 47; Nr. 78 |
875 Sept. 21 Neunkirch vgl. 861 |
LXXVIII Anno Charta donationis Lantfrithi, qua possessiones suas in villa Alaffin in Alpegowe sitas, monasterio Rinaugiensi transmisit. Anno 875. 21. Sept.- Ex archivo Rhinoviensi. In Dei nomine. Ego Lantfrith complacuit mihi pro amore patriæ clestis, & pro remedio animarum, mei & patris, & fratris mei, quidquid pater meus in Alpegovve, in villa Alaffin (1) conquisivit, & postea ad me allatum est, & ego captavi, & habere visus sum, hoc totum atque integrum ad monasterium, quod vocatur Rinaugia, & est construćtum in honore S. Maria, & B. Petri, ubi Abba Antvvarth præesse videtur, trado & transfundo in jus & donationem perpetualiter possidendi. Si ego, aut ulla opposita persona, istam traditionem frangere voluerit, auri uncias III. argenti pondera V. in ærarium Regis coaćtus persolvat, & quod inchoavit, perpetrare non valeat. Aćtum ad Niuchilchun coram multis testibus. XI Kal. Oćtob. die Dominico, regnante Hlodovico (2). (1) Alaffin, hodie Alpfen, in pago Alpigove, parte superioris Sylvæ; Nigræ. (2) Ludovicus anno 876. V. Kal. Sept. obiit: chartam igitur istam, quæ aliis signis ac charaćterismis ad statuendam penitiorem chronologiam destituitur, ad annum, Regis mortem proximo antecedentem, referimus. |
|
 |
885. — Vergabung in Kuchelbach u. a. O.. |
|
 |
Genealogiae diplomatica augustae gentis Habsburgicae: Bd. II; S. 50; Nr. 84 |
885 April 24. Gurtweil vgl. unten |
Anno LXXXIV. 884 Traditio possessïonum in pago Apegove, a Recchone cnobio S. Galli faćta. Anno 884. 24. Apr. - Ex eodem (s. Galli) archivo. In Christo nomine. Ego Reccho pro remedio animæ meæ, parentumque meorum, trado ad monasterium Sanćti Galli, cui modo venerabilis Abba Bernhardus præesse dinoscitur, quicquid in pago Alpegove, & in Chuchelebacbarro marcho(1), hodierna die possideo. Hoc est, quicquid ab Oadalricho cum haereditate mea concambiavi, vel quicquid ab hominibus quolibet modo possedi: videlicet tres hobas (2) legitime dimensas, cum omnibus adjacentiis, id est, curtilibus, ædificiis, pratis, agris, campis, filvis, viis, aquis, aquarumque decursibus, mobilibus & immobilibus, cultis & incultis, & quicquid dici vel nominari potest. Eo denique paćto, ut unam hobam plenam statim post obitum meum, reliquas quoque duas, hoc est, dotem uxoris filii mei, cum prato, quod in Alolfin est (3), post obitum. ejus rećtores ipsius monasterii firmissime possideant. Præterea dono ad prædictum monasterium unam vineam, sicut modo est sepe circumdata, in Chuchilebach, & silvulam circa ipsum locum sitam, & ab aliorum potestate segregatam, cum legitimis marchis, nec non & unum agrum in Alolfum situm, juxta prædićtum pratum trado, ut a parte ipsius monasterii statim post obitum meum possideatur. Hæc omnia videlicet ea ratione ad supradictum monasterium trado, ut econtra in beneficium suscipiam unam hobam in Biridorf(4), quam Perehtine incolebat, cum pecoribus & omnibus rebus, quæ hodierna die in eadem hoba inventæ sunt; nec non & unum caballum X. solidos valentem, & unam carradam de vino. Similiter quoque res, quas ego modo trado, cum præfatis rebus ad me recipiens, tempus vitae meæ sub censu unius denarii possideam. Et si quando mihi placuerit, potestatem habeam ipsas res ad ipsum monasterium permittere, & ibi monachicum locum habere juxta regulam Sanćti Benedićti. Post obitum tamen meum illa una hoba pleniter dimensa in Chuchilebach, cum vinea & præfata silvula, & ille ager in Alolfun, & illa hoba in Piridorf, quam in beneficium susicepi, ad monasterium Sanćt Galli sine ullius contradićtione redeat. Simili quoque modo reliquæ duæ hobæ post obitum uxoris filii mei in jus Sanćti Galli perpetualiter possideantur. Sed quia ego ipse quandam partem illarum rerum, quas ad sæpe dićtum monasterium tradidi, cum Oadalricho concambiavi; volo, ut si ipie Oadalrich illud concambium mutare voluerit, res, quas ipse in Churtwila (5) & Araberge (6) a me prius accepit, rećtores monasterii perpetualiter possideant. Si quis vero, quod fieri non credo, ego, aut alia ulla persona, hanc cartam traditionis corrumperè temptaverit, auri uncias tres, & argenti pondera quinque, coaćtus in publico persolvat, & nihilominus hæc carta firma stabilisque permaneat, itipulatione subnixa. Aćtum in Curtwila, in publico mallo, coram Adalberto Comite, præsentibus, quorum hic signa continentur. Signum Reicchonis, qui hanc traditionem patravit. Sig. Adalberti Com. Pernhere. Richpold. Cozpert. Zazil item Adalpert. Adalo, Zuppo. Sigimunt. Amalger. Willihelm. Lantpert, Hupert. Ego itaque Cozolt (7) indignus Subdiaconus ad vicem Williboldi Presbyteri scripsi & subscripsi. Notavi diem Sabbati, VIII. Kal. Maii. Annum Domni Karoli Imperatoris Augusti IV. Anno (8) Adalbertum Comitem. (1) Chuchelebacbarro marcho, hodie Kuckelbach, in comitatu Hauenstein. (2) Hobas. Hanc vocem explicatam habes in notis ad chartam num. LXXll. (3) Alolfun, hodie Alpfen, in eodem comitatu. (4) Piridorf hodie Birdorf, duabus horis Gurtwila distans. (5) Churtwila, & Curtwila, hodie Gurtweil ditionis Sau-Blasianæ. (6) Arberge, hodie ager, qui præposituræ Gurtwilensi adjacet. (7) Cozolt & Williboldus monachis San-Gallensibus accensendi. (8) Circa notas chronologicas vide dićta ad chartam num. LXXXII. |
|
 |
Urkundenbuch der Abtei Sanct Gallen Bd. II; S. 248; Nr. 643 |
885 April 24. Gurtweil vgl. oben u. unten |
643. Reccho überträgt drei Hufen in der Mark Kuchelbach mit einer Wiese zu Alpfen, einen Weinberg und ein Waldstück zu Kuchelbach und einen Acker zu Alpfen an Sanct Gallen und erhält dagegen eine Hufe in Birndorf zu Lehen, ein Pferd und ein Fuder Wein.
Gurtweil. 885. April 24.
In Christi nomine. Ego Reccho pro remedio animę meę parentumque meorum trado ad monasterium sancti Galli, ubi modo venerabilis abba Bernhardus pręesse dinoscitur. quicquid in pago Alpegoue et in Chuchelebaccharro1 marcho hodierna die possideo, hoc est quicquid ab Oadalricho cum hereditate mea concambiavi vel quicquid ab aliis hominibus quolibet modo possedi, videlicet tres hobas legitime dimensas cum omnibus adjacentiis, id est curtilibus, ędificiis, pratis, agris, campis, silvis, viis, aquis aquarumque decursibus, mobilibus et inmobilibus, cultis et incultis et quicquid dici vel nominari potest; eo denique pacto, ut unam hobam plenam statim post obitum meum, reliquas quoque duas, hoc est dotem uxoris filii mei cum prato, quod in Alolfun2 est, post obitum ejus rectores ipsius monasterii firmissime possideant. Pręterea dono ad prędictum monasterium unam vineam, sicut modo est sepe circumdata, in Chuchilebach1 et silvulam circa ipsum locum sitam et ab aliorum potestate segregatam cum legitimis marchis, necnon et unum agrum in Alolfun2 situm juxta prędictum pratum trado, ut a parte ipsius monasterii statim post obitum meum possideatur. Hoc omnia videlicet ea ratione ad suprascriptum monasterium trado, ut econtra in beneficium suscipiam unam hobam in Piridorf,3 quam Perehtine incolebat, cum pecoribus et omnibus rebus, quę hodierna die in eadem hoba inventę sunt, necnon et unum caballum X solidos valentem et unam carradam de vino; similiter quoque res, quas ego modo trado, cum pręfatis rebus ad me recipiens tempus vitę meę sub censu unius denarii possideam, et si quando mihi placuerit, potestatem habeam ipsas res ad ipsum monasterium permittere et ibi monachieum locum habere juxta regulam sancti Benedicti. Post obitum tamen meum ilia una hoba pleniter dimensa in Chuchilebach1 cum vinea et pręfata silvula et ille ager in Alolfun2 et illa hoba in Piridorf,3 quam in beneficium suscepi, ad monasterium sancti Galli sine ullius contradictione redeat; simili quoque modo reliquę duę hobę post obitum uxoris filii mei in jus sancti Galli perpetualiter possideantur. Sed quia ego ipse quandam partem illarum rerum, quas ad sepe dictum monasterium tradidi, cum Oadalricho concambiavi, volo, ut si ipse Oadalrich illud concambium mutare voluerit, ręs, quas ipse in Churtwila4 et Araberge5 a) a me prius accepit, rectores monasterii perpetualiter possideant. Si quis vero, quod fieri non credo, ego aut alia ulla persona hanc cartam traditionis corrumpere temptaverit, auri uncias III et argenti pondera V coactus in publico persolvat, et nihilominus hęc carta firma stabilisque permaneat stipulatione subnixa. Actum in Curtwila4 in publico mallo, coram Adalberto comite, pręsentibus quorum hic signa continentur. Signum Reichonis, qui hanc traditionem patravit. sig. Adalberti comitis. Pernhere. Richpold. Cozpret. Zazil. item Adalpret. Adalo. Zuppo. Sigimunt. Amalger. Willihelm. Lantpret. Hupret. Ego itaque Cozolt indignus subdiaconus ad vicem Williboldi presbyteri scripsi et subscripsi. Notavi diem sabbati, VIII kal. mai., annum domni Karoli imperatoris augusti quartum, Adalbertum comitem. a) Aus "Araperge" geändert oder umgekehrt. Urk. St. Gallea IV. 382. - Abdruck: Cod. Trad. 363 n. 627. Neugart I. 452. 1 Kuchelbach, Bezirksamt Waldshut, Grossh. Baden. 2 Alpfen (Ober-, Unter-), ebendaselbst. 3 Birndorf, ebendaselbst. 4 Gurtw(e)il, ebendaselbst. 5 Nach Neugart ein Hügel zwischen Waldshut und Gurtw(e)il. Original des Cozzolt, wie Urk. 654, St. Gallen I. 177. Beide Documente sind sehr gut, das zweite beinahe zierlich geschrieben. Das Datum stimmt auf die Epoche von 882. |
|
 |
Codex Diplomaticus Alemanniae Et Burgundiae Bd. I; S. 452; Nr. 554 |
885 April 24. Gurtweil vgl. oben |
DLIV. Anno 885. 24 Aprilis. Traditio Recchonis. Ex cit. cod. p. 363. In Christi nomine. Ego Reccho pro remedio animæ meæ parentumque meorum trado ad monasterium S. Galli, cui modo venerabilis abba Bernhardus præesse dinoscitur, quicquid in pago Alpegoue, a) et in Chuchelebacharre marcho b) hodierna die possideo. Hoc est, quicquid ab Oadalricho c) cum hereditate mea concambiavi. - Eo pacto, ut unam hobam plenam statim post obitum meum, reliquas quoque duas, hoc est, dotem uxoris filii mei, cum prato, quod in Alolfun d) est, post obitum eius. rectores ipsius monasterii firmissime possideant. Præterea dono ad prædictum monasterium unam vineam, sicut modo est sepe circumdata, in Chuchelebach, et silvulam circa ipsum locum sitam, et aliorum potestate segregatam, cum legitimis. marchis; nec non et unum agrum in Alolfun situm, iuxta dictum pratum trado, ut a parte ipsius monasterii statim post obitum meum possideatur. Hæc omnia videlicet ea ratione ad supradictum monasterium trado, ut e contra in beneficium suscipiam unam hobam in Piridorf, e) quam Perchtine incolebat, cum pecoribus et omnibus rebus, quæ hodierna die in eadem hoba inventæ sunt. f) - Sed quia ego ipse quandam partem illarum rerum, quas ad sæpe dictum monasterium tradidi, cum Oadalricho concambiavi, volo ut si ipse Oadalrich illud concambium mutare voluerit, res, quas ipse in Churtwila g) et Araberge h) a me prius accepit, rectores monasterii perpetualiter possideant. -. Actum in Curtwila in publico mallo, coram Adalberto comite, i) præsentibus quorum hic signa continentur. Signum Reicchonis, qui banc traditionem patravit. Signum Adalberti com. Pernhere. Richpold. Cozpert. Zazil. item Adalpert. Adalo. Zuppo. Sigimunt. Amalger. VVillihelm. Lantpert. Hupert. Ego itaque Cozolt indignus subdiaconus ad vicem VVilliboldi presbyteri scripsi et subscripsi. Notavi diem Sabbati, VIII Kal. Maii, annum domni Karoli imperatoris augusti IV, k) Adalbertum comitem. P. Herrgott Cod. prob. Genealog. diplom. n. LXXXIV. a) Alpegovia Nigra - Silvana. b) Districtus; circa vicum Kuchelbach inter Rhenum et alpes Nigræ Silvæ. c) Oadalricus al. Vodalricus com. Argengoviæ, ut alibi videbimus. d) Alpfen. Duo vici, superior et inferior. e) Bürrendorf. Singula hæc loca haud magno intervallo inter se distant. f) Manifestum hinc sit, hobam non semper certam agri mensuram, sed unacum prædiis ipsam quoque curiam rustlcam ( Hof ) quandoquc significare. g) Gurtweil inter Schluchtam et Rhenum, in aditu Nigræ Silvæ, dit. S. Blasii. h) Clivus inter Waldishutum et Gurtwilam. i) Sc. Alpegoviæ. k) Lit. dom. C. Annus IV a morte Ludovici fratris numcratus. |
|
 |
887. — Bestätigungsurkunde zugunsten des Klosters Reichenau. |
|
 |
Wirtembergisches Urkundenbuch Bd. IV; S. 327; Nr. 20 |
887 April 16 Bodmann FÄLSCHUNG ca. 10. Jhd. |
XX*). Kaiser Karl (III) bestätigt im Anschluss an Akte seines Grossvaters, Kaiser Ludwigs (des Frommen) und seines Urgrossvaters, Kaiser Karls (des Grossen), dem Kloster Reichenau seine Rechte und Freiheiten, unter anderen namentlich das Recht auf einen Theil gewisser kaiserlicher Einkünfte aus dem Eritgau, Apphaugau und Albgau.
Bodmann 887. - April 16.
| In nomine sanctae et individuae trinitatis, Karolus divina favente clementia Imperator augustus. Enimvero si antecessorum nostrorum, regum videlicet sive imperatorum, maxime quoque monasteriorum coenobiis concessa privilegia nostrae auctoritatis tuitione roboramus, non solum regium morem in eo || decenter implemus, verum etiam cum tranquillitatis securitate viventium fratrum orationibus plurimum adiuvari confidimus. Ideoque noverit omnium fidelium nostrorum praesentium scilicet et futurorum industria, quia Liutvuardus Vercellensis aecclesiae episcopus et venerabilis vir Ruodhohus abba monasterii sanctae Mariae quod dicitur || Augia deducentes nos ibidem in capitulum convenientium fratrum obtulerunt obtutibus nostris quaedam antecessorum nostrorum praecepta gloriosissimi videlicet avi nostri Hludovuici imperatoris nec non etiam serenissimi proavi nostri Karoli imperatoris augusti, in quibus continebatur, qualiter supradicti Franchorum principes eidem monasterio || per auctoritatis munitionem concesserant, ut nullus publicus iudex neque dux neque comes aut quislibet ex iudiciaria potestate aecclesias, curtes aut loca vel agros seu reliquas possessiones memorato monasterio praesenti tempore subiacentes, vel que deinceps in ius et dominium eiusdem monasterii divinae pietatis augmento pervenerint, ad causas audiendas vel freda exigenda aut mansiones vel paratas faciendas sive fideiussores tollendos aut homines tam ingenuos quam et servos super terram ipsius monasterii commanentes iniuste distringendos nec ullas redibitiones vel bannos aut inlicitas occasiones requirendas seu ullum publicum placitum habendum nullis temporibus ingredi vel ea, quae supra memorata sunt, exigere praesumat; et ut censales homines sive familiae, in quibuscumque locis sint constituti, pacem habeant et coram nullo comite aut bannum persolvant aut saeculare negotium habeant, nisi coram abbate vel ipsius monasterii advocato, sed liceat supradicti monasterii rectoribus sub dominicae immunitatis tuitione quieto ordine per omnia possidere; et quicquid exinde fiscus sperare poterat, totum fratribus ibidem domino famulantibus perpetua firmitate regia largitate esse concessum. Insuper etiam obtulerunt nobis scripta, in quibus continebatur insertum, quod Karolus magnus imperator concessisset eidem monasterio theloneum de navibus, quae per flumina discurrebaut, nec non et de carris et saugmariis necessaria ipsius monasterii vel congregationis ibidem deo famulantis eiusque familiae deferentibus, undecumque fiscus theloneum exigere potest. Pro firmitatis namque studio postulaverunt nos praedicti venerabiles viri Liutvuart episcopus et Ruodho abba, ut paternum morem sequentes huiuscemodi auctoritatis nostrae beneficium eidem concederemus vel confirmaremus monasterio. Nec non et praecepta offerentes, quod idem principes Francorum, videlicet gloriosissimus avus noster Hludovuicus imperator nec non et Serenissimus proavus noster Karolus imperator augustus eidem monasterio concederent quandam partem census seu tributi, quae eis annuatim ex Alamannia solvebantur, videlicet ex centena Erichgovue1) et Apphon2) nuncupatam, nec non et decimam de portione quae in Albegevue3) iacet, seu et nonam ex fisco, cuius vocabulum est Sahsbach4), atque etiam et nonam partem tributi, que ex Prisegovue ad nostrum exigitur opus. Haec autem superius comprehensa pro emolumento animae nostrae ad idem monasterium contulimus, quatenus monachi Stipendium necessarium habentes pro nobis alacrius domini misericordiam exorare procurent. Sed et statuentes praecipimus, ut nonae atque decimae, quae pro nostra elemosina praedicto contulimus monasterio, prime antequam summa censuum et tributorum dispertiatur, agentibus monasterii dentur et postmodum fiat divisio partium, quae'ad nostrum vel comitum nostrorum ius pertinere debent. Nos vero supradictorum venerabilium virorum petitionibus et voluntati satisfacere cupientes etiam antecessorum nostrorum concessa privilegia firmissima largitate roboramus. Et iussimus hoc nostrae auctoritatis praeceptum inde conscribi, per quod decernimus atque iubemus, ut sicuti ab eisdem supra nominatis antecessoribus nostris monasterio et fratribus regia vel imperiali largitate concessum est, ita deinceps nostris futurisque temporibus firmissima ratione permaneat. Et ut hoc nostrae auctoritatis praeceptum in succedentibus annis firmius habeatur et diligentius observetur, propria manu nostra firmavimus et anuli nostri impressione iussimus sigillari. | Signum (Monogramm) domni Karoli serenissimi imperatoris augusti. |
| Inquirinus notarius ad vicem Liutuuardi archicancellarii recognovi. | (Recognitions-Zeichen.) Data XVI. kalendas Maii, anno ab incarnatione domini DCCC. LXXXVI., indictione V., anno vero regni domni Karoli X., iraperii autem VIII. Actum Potama palatio, in dei nomine feliciter. Amen. *)Die von Wartmann a. a. O. 2, 174 auf die oberschwäbisoh-wirtembergischcn Orte Hemighofen und etwa Siggen, Siggenhaus, Siggenweiler, Baltersberg bezogene Urkunde vom 4. Juni 872 gehört nicht hierher, indem es sich bei ihr vielmehr um Heimenhofen, Görisried, Baldramsried, sämtlioh baier. L.O. Oberdorf, handelt. Nach dem Originale im grossherzoglich badischen General-Landes-Archive zu Karlsruhe. Ein Siegel war nicht aufgedrückt, dagegen findet sich am rechten unteren Rande eine, übrigens abgerissene Schnur durch die Urkunde gezogen, an welcher dereinst die Bleibulle gehängt hat, wobei zu bewerten, dass aus dem Ausdrucke anulus in der Corroborationsformel noch nicht folgt, dass die Urkunde mit einem Wachssiegel besiegelt sein müsse (vergl. E. Mühlbacher, die Urkunden Karls III. in Sitzungsber. der kaiserl. Akademie der Wissenschaften phil. bist. Klasse. 92. Bd., Jahrg. 1878, S. 439). An der Aechtheit der Urkunde ist nicht zu zweifeln, wenngleich das Datum, sowohl was seine Beziehung zu sonst fest stehenden Thatsachen als das Verhältniss seiner einzelnen Bestandteile unter sich betrifft, manche Schwierigkeit bietet. Zu Reichenau, woselbst die Mönche dem Kaiser im Kapitel ihre Bitte um Bestätigung ihrer Privilegien vortrugen, beziehungsweise in dem nahen Bodmann, - allwo Gewährung und Befehl Karls wohl schwerlich erfolgt sein werden, so dass das Actum: Potama palatio sich auf die Beurkundung bezieht (vergl. Ficker, Beiträge a. a. O. l, 141), - kann Karl am 22. April im Jahr 886 so wenig als im Jahr 885 gewesen sein (die Urkunde bei Wartmann a. a. O. 2, 247 fügt sich nicht in das Itinerar), wohl aber steht fest, dass er am 16. April 887 das Osterfest zu Bodmann feierte (Stälin, Wirt. Gesch. l, 261). Zu diesem Jahr passt dann auch vollständig die Indiction V, während die Zahl der Königsjahre statt X XI und die der Kaiserjahre statt VIII (ein achtes Kaiserjahr hat er überhaupt nicht erlebt) VII lauten sollte, um mit dem Incarnationsjahr zu stimmen. Vergl. die Ausführungen von Mühlbacher a. a. O. 371 ff., 388, 393 ff. - Abdruck bei Dümge, Reg. Bad. p. 76. 1 und 2) Vergl. 1, 253, Anm. 1 und 2. - 3) Am südlichen Abhang des Schwarzwalds, östlich vom Breisgau. - 4) Sassbach, bad. B.A. Altbreisach. |
|
 |
889. (890) — Vergabung in Ewattingen u. a. Orten. |
|
 |
Codex Diplomaticus Alemanniae Et Burgundiae Bd. I; S. 475; Nr. 583 |
889 Januar 10. Regensburg vgl. unten |
DLXXXIII Anno 889. 10 Ianuarii. Diploma Arnolfi regis Eginoni vasallo concessum. L. c. p. 378. In nomine fanctæ et individua: Trinitatis : Arnolfus Dei auxiliante gratia rex. Comperiat cunctorum fidelium Xpi generalitas: qualiter nos per interventum fidelis comitis nostri Iringi, a) et Erici ministerialis nostri, cuidam fideli vasallo nostro, nomine Egino, b) in pagis tribus Peralitoltaspara, Alpagovve, c) et Prisahgovve, in locis quinque, Vaganesheim, d) Perahahusun, e) Egipeitingun, f) et Veldperga g) nominatis, hobas XV cum famulis quinque, iure perenni in proprium concessimus, cum curtibus et ædificiis, mancipas, campis, agris, pratis, pascuis, silvis, aquis, aquarumque decursibus, molendinis, piscationibus, viis et inviis, exitibus ac reditibus, quæsitis, et inquirendis, cultis et incultis, mobilibus et immobilibus, et cum universis ad easdem hobas iure legitimeque pertinentibus. Et iussimus ei inde hoc præsens auctoritatis nostræ pæceptum conscribi, firmissime imperantes, ut præfatus Egino de bis omnibus habeat potestatem tenendi, donandi, vendendi, commutandi, vel quicquid exinde voluerit faciendi absque ullius impedimento. Et ut hace auctoritas nostra firmior habeatur, et per futura tempora a fidelibus nostris verius credatur, ac diligentius observetur, manu nostra eam firmavimus, anuloque nostro figillari iussimus. Signum Arnolfi regis invictissimi. Aspertus cancellarius ad vicem Deotmari archicappellani recognovi et subscripsi. Data IV id. Ian. anno incarnationis Domini DCCCLXXXVIII, indictione VIII h) anno III i) regni Arnolfi piissimi regis. Actum Regino civitate; in Dei nomine feliciter, amen. a) Iringus sub Arnulfo imp. et Ludovico eius filio celebris. CF. Eccard. Fr. Or. T. II. p. 806 - 818. b) Eginonem dynastîs Bertholdesbaræ adscribimus, suspieamurque, ex maioribus Furstenbergiorum fuisse, quibus adhuc solemne est, avitum illud familiæ: nomen ad posteros propagare. c) Alpegovia Nigræ Silvæ. d) Al. Aginesheim. Vid. n. XLIX. spectat ad Berthodesbaram. e) Balzhauscn inter Bondorfium et S. Blasii monasterium. f) Ewattingen ad Wutacham dit. S. Blasii. Ambo in Alpegovia. g) Feldberg in superiore Brisgovia dit. Badens. Locus quintus omissus. h) Leg. VII. i) Notarius annum II Arnolfi a Kal. Ian. an. 888 inchoavit, ac proinde duos menses non integros an. 887 pro primo regni eius anno numeravit. Vide fequens diploma. |
|
 |
Wirtembergisches Urkundenbuch Bd. I; S. 193; N. 166 |
890 Januar 10. Regensburg vgl. oben u. unten |
CLXVI.
König Arnulf giebt seinem Vasallen Egino fünfzehen Huben, in drei Gauen, an fünf verschiednen Orten.
Regensburg 890. Januar 10.
(Chr.) | In nomine sanctae et individuae trinitatis. Arnolfus, dei auxiliante gratia rex. Comporiat cunctorum fidelium Christi generalitas, qualiter nos per interventum || fidelis comitis nostri Iringi, et Erici, ministerialis nostri, cuidam fideli vassallo nostro, nomine Egino, in pagis tribus, Perahtoltaspara1), Alpagouue 2) et Prisahgouue, in locis quinque, Uaganesheim 3), Pelaha, || Husun4), Egipetingun 5) et Ueldperga 6) nominatis, hobas XV cum famulis quinque, iure perenni in proprium concessimus, cum curtilibus et aedificiis, mancipiis, campis, agris, pratis, pascuis, || silvis, aquis aquarumque decursibus, molinis, piscationibus, viis et inviis, exitibus ac reditibus, quaesitis et inquirendis, cultis et incultis, mobilibus et immobilibus, et cum universis ad easdem hobas iure legitimeque pertinentibus. Et iussimus ei inde hoc praesens auctoritatis nostrae praeceptum conscribi, firmissime imperantes, ut praefatus Egino de his omnibus habeat potestatem tenendi, donandi, vendendi, commutandi, vel quicquid exinde voluerit faciendi, absque ullius impedimento. Et ut haec auctorilas nostra firmior habeatur, et per futura tempora a fidelibus nostris verius credatur ac diligentius observetur, manu nostra eam firmavimus, anuloque nostro sigillari iussimus. | Signum Arnulfi (Monogramm) régis invictissimi. | | Aspertus cancellarius ad vicem Deotmari archicappellani (Siegel) recognovi et | subscripsi7). Data IIII. idus Ianuarias, anno incarnationis Domini DCCCLXXXVIIII., indictione VIII.. anno III.8) regni Arnolfi, piissimi regis. Actum Regino civitate, in dei nomine feciliter. Amen. Nach dem Original des Stifts-Archivs S. Gallen. - Abdr. in Cod. Tradd. M. S. G. p. 378 und bei Neugart I. nr. 583. 1) und 2) S. Stähn I. p. 284 und 279. 3) Vermuthlich Egisheim, O.A. Spaichingen. 4) So, nicht Pelahahusun, ist zu lesen: es würden sonst anch die quinque loci nicht herauskommen. Es ist Behla, Filial von Hausen, und dieses letztere, beide bad. B.A. Hüfingen. 5) und 6) Ippingen, der gewöhnlichen Deutung zufolge, bad. B.A. Möhringen, und Feldberg, bad. B.A. Mühlheim. 7) Subscripsi im Recogn.Zeichen. 8) Indictio VIII. und annus III. weisen auf 890. Der Kanzler rechnete das Neue Jahr von Ostern an. |
|
 |
Urkundenbuch der Abtei Sanct Gallen Bd. II; S. 276; Nr. 674 |
890 Januar 10. Regensburg vgl. oben |
674. König Arnolf schenkt seinem Vassallen Egino 15 Hufen zu Egesheim, Behla, Hausen, Ewattingen und Feldberg.
Regensburg. 890. Januar 10.
In nomine sanctae et individuae trinitatis Arnolfus Dei auxiliante gratia rex. Comperiat cunctorum fidelium Christi generalitas qualiter nos per interventum fidelis comitis nostri Iringi et Erici ministerialis nostri cuidam fideli vassallo nostro, nomine Egino, in pagis tribus Perahtoltaspara, Alpagouve et Prisahgouve in locis quinque Vaganesheim,1 Pelaba,2 Husun,3 Egipetingun4 et Veldperga5 nominatis hobas XV cum familiis quinque jure perenni in proprium concessimus cum curtilibus et aedificiis, mancipiis, campis, agris, pratis, pascuis, silvis, aquis aquarumque decursibus, molinis, piscationibus, viis et inviis, exitibus ac reditibus, quaesitis et inquirendis, cultis et incultis, mobilibus et immobilibus et cum universis ad easdem hobas jure legitimeque pertinentibus. Et jussimus ei inde hoc praesens auctoritatis nostrae praeceptum conscribi, firmissime imperantes, ut praefatus Egino de his omnibus habeat potestatem tenendi, donandi, vendendi, commutandi vel quicquid exinde voluerit faciendi absque ullins impedimento. Et ut haec auctoritas nostra firmior habeatur et per futura tempora a fidelibus nostris verius credatur ac diligentius observetur, manu nostra eam firmavimus anuloque nostro sigillari jussimus. Signum Arnulfi (M) regis invictissimi. Aspertus cancellarius ad vicem Deotmari archicappellani recognovi et subscripsi. Data IIII id. jan., anno incarnationis Domini DCCCLXXXVIIII, indictione VIII, anno III regni Arnolfi piissimi regis. Actum Regino6 civitate in Dei nomine feliciter. Amen. Urk. St. Gallen F. F. 3. K. 36. - Abdruck: Cod. Trad. 378 n. 654. Neugart I. 475. Wirtbg. Urkundenbuch I. 193. - Böhmer n. 1076. 1 Wird von Neugart und dem Wirtbg. Urkundenbuch auf Eges- oder Egisheim, Oberamt Spaichingen, Kgrch. Wirtemberg, gedeutet, und vermuthlich mit Recht; denn an das lautlich scheinbar besser zutreffende Vögisheim, Bezirksamt Mühlheim, Grossh. Baden, darf schwerlich gedacht werden, weil der erste der fünf genannten Orte doch höchst wahrscheinlich in der Berchtoldsbaar liegen soll. Das nun folgende, im Originale als ein Wort geschriebene Pelahahusim ist nach der gewiss richtigen Erklärung des Wirtbg. Urkundenbuches zu trennen und auf 2 Behla und 3 Hausen, Bezirksamt Donaueschingen, Grossh. Baden, zu deuten. Diese Erklärungen passen örtlich vortrefflich, und ohne die Trennung wären nur vier, statt fünf Orte genannt. 4 Ohne Zweifel Ewattingen, Bezirksamt Bonndorf, Grossh. Baden; vgl. z.B. Urk. 493. 6 Feldberg, Bezirksamt Mühlheim, Grossh. Baden. 6 Regensburg. Das Original dieses Documents ist weniger sauber erhalten, als die meisten übrigen St. Gallischen Königs-Urkunden, aber dennoch durchaus leserlich. - Das Siegel ist das bisherige, jedoch in Folge schlechter Behandlung gespalten und nicht mehr ganz deutlich ausgedrückt. - Mit den tironischen Noten verhält es sich, wie bei Urk. 667. Datum. Da Regierungsjahre und Indiction auf das Jahr 890 führen, muss ohne Zweifel die Jahreszahl 889 für 890 verschrieben sein, wie schon Böhmer annimmt. |
|
 |
894. — Vergabungen in Gurtweil, Dietlingen u. Tiefenhäusern. |
|
 |
Urkundenbuch der Abtei Sanct Gallen Bd. II; S. 292; Nr. 691 |
894 Januar 10. Aadorf vgl. unten |
691. Graf Uodalrich schenkt dem Kloster in Adorf Besitz in Bichelsee, Wittershausen, Bernegg und alle seine Zehnten im Thurgau, ferner Besitz in Gurtw(e)il, Dietlingen und Tiefenhäusern.
Adorf. 894. Januar 10.
In Dei nomine. Ego Uodalricus comis divine credulus voci, qua dantibus dicitur dari, insuper pręsenti diffidens instabilitati trado ad monasterium, quod est in Ahadorf,1 quicquid proprietatis hodierna die visus sum habere in loco, qui dicitur Pichelense,2 tam domibus, quam ceteris ędificiis, agris, pratis, silvis, pascuis, aquis aquarumque decursibus, cultis et incultis, mobilibus et immobilibus, mancipiis quoque et jumentis, pecoribus majoribus et minoribus, omnia videlicet ex integro trado illis fratribus, qui ibi Deo die noctuque deserviunt. Trado etiam duas hobas in Witherreshusa3 necnon et proprietatem Hugibaldi: similiter et proprietatem liberorum hominum et dotem ipsius ecclesię et ipsam vineam, que ibi plantata est, et duas arpennas a) in Berenwanc, 4 b) Puolini et Chnectelini, et omnem decimam meam, quam ego in Durgauge visus sum habere, tam de vineis, quam de grano, sive redemptionem sepulturę et quicquid ad illud altare pertinet, excepto auro et argento et sericis palliis et alia vestimenta serica, quę ad altaria pertinent; ea videlicet ratione, ut stabiliter in perpetuum maneat, et ipsi fratres, qui in ipso loco Deo deserviunt, cottidię decantent ibi III missas pro defunctis et unam pro salute vivorum, similiter singulis ebdomadibus tria psalteria pro defunctis. Ideo propter hoc dedi meam proprietatem in Alpigauge in loco, qui dicitur Curtwila,5 V hobe ibi sunt, et III hobe in Tuotelingun,6 unara in Ballenholz7 et unam in Tiufherreshusun,8 duo molendini in Curtwila5 vel quicquid de silvis ad illa loca pertinent. Haec omnia dedi ad monasterium sancti Galli post meum discessum; ea videlicet ratione, ut si aliqua persona, aut abbas, quod absit, aut aliquis quislibet ipsas res, quas tradidi fratribus, qui sunt in Ahadorf,1 inde auferre voluerit aut alicui in beneficium dare voluerit, res superius nominatę, quę sunt in Curtwila5 et in aliis locie, quę ad ipsam villam pertinent, ad propinquos meos, qui mihi proximiores esse videntur, revertantur. Si quis autem, aut ego, quod fieri non credo, aut ullus de heredibus nostris aut ulla opposita persona hanc kartam traditionis irritam facere aut eam irrumpere temptaverit, quod coepit non inpleat et insuper ad aerarium regis auri uncias III et argenti pondera V coactus persolvat. Actum in loco, qui dicitur Ahadorf, 1 c) in ipsa ecclesia publice, pręsentibus quorum hic nomina notantur. Signum Uodalrici comitis, qui hanc kartam traditionis fieri voluit. sig. filię ejus Hirmandrudę. sig. Othere. Engilram. Ruodho. Folchart. Waldram. Lantpret. Alterich. Cozpret. Thiotpret. Wolfhart. Zuzo. Rathere. item Rathere. Erchanolf. Adalho. Richgauvo. Uodalhart. Yrimpret. Altram. Ysanger. Woffo. Cundhart. Richart. Yrimpret. Ego itaque Nordpret indignus presbyter scripsi et subscripsi. Notavi diem jovis, IIII idus jan., annum V Arnulfi regis, comitem Adalbertum. a) Aus „duos arpennos” berichtigt. b) Aus „Perenwanc” erstellt, c) „Ahadordf” MS. Urk. St. Gallen IV. 407. - Abdruck: Cod. Trad. 386 n. 666. Neugart I. 494. 1 Adorf. 2 Bichelsee. 3 Wittershausen, Kirchgemeinde Adorf; - Kanton Thurgau. 4 Wohl eher Bernegg (Bernang), Kirchgemeinde Bernrain, Kanton Thurgau, als Bernegg (Bernang) im St. Gallischen Rheinthal. 5 Gurtw(e)il, Bezirksamt Waldshut. 6 Dietlingen, ebendaselbst. 7 Nach Neugart Bannholz, ebendaselbst. Ich gebe gerne zu, dass diese Deutung am nächsten liegt; doch dürfte man das Ballenholz wohl auch mit dem Ballenberg. Bezirksamt St. Blasien, zusammenstellen. 8 Tiefenhäusern, Bezirksamt St. Blasien; - Grossh.-Baden. - Ueber den Grafen Ulrich vgl Urk. 655 und 675. Original des Nordpert; s. Urk. 655. In dem Datum muss ein Fehler stecken; denn das Kalenderdatum führt nur auf das mögliche Jahr 894; dieses ist aber das VII. Regierungsjahr Arnolfs und nicht das V. Da ein zweites Document des Schreibers Nordpert ausdrücklich das Jahr 895 zum Jahr VII Arnulfs macht, also unzweifelhaft die Regierungsjahre falsch ansetzt, gebe ich mit Neugart auch hier dem Kalenderdatum den Vorzug. Wenn Nordpert als einer von denjenigen Schreibern zu betrachten ist, welche zuweilen die Einsetzung Abt Salomons mit dem Regierungsantritte König Arnolfs verwechselt zu haben scheinen, s. Urk. 663, so kann das obenstehende Datum sehr wohl aus dieser Verwechslung erklärt werden. |
|
 |
Codex Diplomaticus Alemanniae Et Burgundiae Bd. I; S. 494; Nr. 606 |
894 Januar 10. Aadorf vgl. oben u. unten |
DCVI. Anno 894. 10 Ianuarii.
Traditio Vdalrici comitis. Ex cit. cod. p. 386.
In Dei nomine. Ego Vodalricus comis divinæ credulus voci, qua dantibus dicitur dari, insuper præesenti diffidens instabilitati, trado ad monasterium, quod est in Ahadorf, a) quicquid proprietatis hodierna die visus sum habere in loco, qui dicitur Pichelense, b) tam domibus quam ceteris ædificiis, agris, pratis, silvis, pascuis, aquis, aquarumque decursibus, cultis et incultis, mobilibus et immobilibus, mancipiis quoque et iumentis, pecoribus maioribus et minoribus; omnia videlicet ex integro trado illis fratribus, qui ibi Deo die noctuque deserviunt. Trado etiam duas hobas in VVithereshusa, c) nec non et proprietatem Hugibaldi, fimiliter et proprietatem liberorum hominum, et dotem ipsius ecclesiæ, et ipsam vineam, quæ ibi plantata est, et duas arpennas in Berenvvanc, d) Puolini et Chnectelini, et omnem decimam meam, quam ego in Durgauge visus sum habere, tam de vineis quam de grano, sive redemptionem sepulturæ, et quicquid ad illud altare pertinet, excepto auro et argento, et sericis palliis, et alia vestimenta serica, quæ ad altana pertinent. Ea videlicet ratione, ut stabiliter in perpetuum maneat, et ipsi fratres, qui in ipso loco Deo deserviunt, cottidie decantent ibi in Missas pro defunctis, et unam pro salute vivorum; similiter singulis ebdomadibus tria psalteria pro defunctis. Ideo propter hoc dedi meam proprietatem in Alpigauge, e) in loco qui dicitur Curtwila, f) V hobe ibi sunt, et III hobe in Tuotelingun g) unam in Ballenholz h) et unam in Tiufherreshusun, i) duo molendini in Curtwila, vel quicquid de silvis ad illa loca pertinent. Hæc omnia dedi ad monasterium fancti Galli post meum discessum: ea videlicet ratione, ut si aliqua persona, aut abbas, quod absit, aut aliquis quislibet ipsas res, quas tradidi fratribus, qui sunt in Ahadorf, inde auferre voluerit, aut alicui in beneficium dare voluerit, res superius nominatæ, quæ sunt in Curtwila, et in aliis locis, quæ ad ipsam villam pertinent, ad propinquos meos, qui mihi proximiores esse videntur, revertantur. Si quis autem, aut ego, quod fieri non credo, aut ullus de heredibus nostris, aut ulla oppositapersona hanc kartam traditionis irritam faceré, aut eam irrumpere temptaverit, quod cpit non inpleat, et insuper ad serarium regis auri uncias III et argenti pondera V coactus persolvat. Actum in loco, qui dicitur Ahadorf, in ipsa ecclesia publice, præsentibus quorum hic nomina continentur. Signum Vodalrici comitis, k) qui hanc kartam traditionis fieri voluit. Signum filiæ eius Hirmandruda. l) Signum Othere, Engilram, Ruodho, Folchart, Waldram, Xantpert, Alterich, Cozpert, Thiotpert, Wolfhart, Zuzo, Rathere, item Rathere, Erchanolf, Adalho, Richgowo, Vodalhart, Trimpert, Altram, Tsanger, Woffo, Cundhart, Richart, Trimpert. Ego itaque Nordpert indignus presbyter scripsi et subscripsi. Notavi diem Iovis, IV idus Ian. annum V m) Arnulfi regis, comitem Adalbertum. n) a) Cf. Precaria Engilbiricæ ad an. 886, n. DLXXI. ubi parthenonis Ahdorfensis haud obscura fit mentio, hic vero monasterii virorum. Cf. Burchard. de Cas. mon. S. Gallî e. 3. b) Bichelsee haud procul a lacu cognomine in Turgovia. c) Wittershausen villa parochiæ Ahdorf ib. d) Bernaug fupra Steckboren. e) Alpegovia Nigra - Silvana. f) Gurtweil ad Schluchtam. g) Dietlingen in eadem vicinia. h) Banholz in monte versus oppidum Waldshut. i) Tiefenhæusern ib. k)Sc. Linzgoviæ. Cf. diploma Arnulfi regis ad an. 890. l) Vid. sup. n. DLXXI. m) Anno 894, quem indicat lit. dom. F, quartum idus Ian. cum feria V coniungens, currebat annus VII Arnulfi. n) Adalbertus Turgoviæ, atque Alpegoviæ comes. |
|  |
Thurgauisches Urkundenbuch Bd. 01; Nr. 145; S. 171ff |
894 Januar 10. Aadorf
vgl. oben
|
Nr. 145.
Graf Ulrich schenkt dem Kloster in Aadorf Besitzungen in Bichelsee, Wittershausen, Bewangen samt seinen Zehnten im Thurgau, ferner an St. Gallen Besitz in Gurtweil, Dietlingen und Tiefenhäusern.
Aadorf. 894. Januar 10.
In dei nomine. Ego Uodalricus, comis, divine credulus voci, qua dantibus dicitur dari, insuper pręsenti diffidens instabilitati, trado ad monasterium, quod est in Ahadorf,1 quicquid proprietatis hodierna die visus sum habere in loco, qui dicitur Pichelense,2 tam domibus quam ceteris ędificiis, agris, pratis, silvis, pascuis, aquis aquarumque decursibus, cultis et incultis, mobilibus et inmobilibus, mancipiis quoque et iumentis, pecoribus maioribus et minoribus; omnia videlicet ex integro trado illis fratribus, qui ibi deo die noctuque deserviunt. Trado etiam duas hobas in Witherreshusa3 necnon et proprietatem Hugibaldi; similiter et proprietatem liberorum hominum et dotem ipsius ecclesię et ipsam vineam, quę ibi plantata est, et duas arpennasa in Berenwanc,b4 Puolini et Chnectelini, et omnem decimam meam, quam ego in Durgauge visus sum habere, tam de vineis, quam de grano, sive redemptionem sepulture et, quicquid ad illud altare pertinet, excepto auro et argento et sericis palliis, et alia vestimenta serica, quę ad altaria pertinent; ea videlicet ratione, ut stabiliter in perpetuum maneat, et ipsi fratres, qui in ipso loco deo deserviunt, cottidię decantent ibi III missas pro defunctis et unam pro salute vivorum, similiter singulis ebdomadibus tria psalteria pro defunctis. Ideo propter hoc dedi meam proprietatem in Alpigauge in loco qui dicitur Curtwila,5 V hobe ibi sunt, et III hobe in Tuotelingen,6 unam in Ballenholz7 et unam in Tiufherreshusun,8 duo molendini in Curtwila vel quicquid de silvis ad illa loca pertinent. Haec omnia dedi ad monasterium Sancti Galli post meum discessum; ea videlicet ratione, ut, si aliqua persona, aut abbas, quod absit, aut aliquis quislibet, ipsas res, quas tradidi fratribus, qui sunt in Ahadorf, inde auferre voluerit aut alicui in beneficium dare voluerit, res superius nominatę. quę sunt in Curtwila et in aliis locis, quę ad ipsam villam pertinent, ad propinquos meos, qui mihi proximiores esse videntur, revertantur. Si quis autem, aut ego, quod fieri non credo, aut ullus de heredibus nostris aut ulla opposita persona, hanc kartam traditionis irritam facere aut eam irrumpere temptaverit, quod coepit, non inpleat et insuper ad aerarium regis auri uncias III et argenti pondera V coactus persolvat.
Actum in loco, qui dicitur Ahadorf,aa in ipsa ecclesia publice, pręsentibus, quorum hie nomina notantur: Signum Uodalrici comitis, qui hanc kartam traditionis fieri voluit. Signum filię eius Hirmandrudę, sig. Othere, Engilram, Ruodho, Folchart, Waldram, Lantpret, Alterich, Cozpret, Thiotpret, Wolfhart, Zuzo, Rathere, item Rathere, Erchanolf, Adalho, Richgauvo, Uodalhart, Yrimpret, Altram, Ysanger, Woffo, Cundhart, Richart, Yrimpret.
Ego itaque Nordpret, indignus presbyter, scripsi et subscripsi. Notavi diem Jovis, IIII idus Jan., annum V Arnulfi regis, comitem Adalbertum.
Original: Pergament im Stiftsarchiv St. Gallen IV, Nr. 407.
Druck: Cod. Trad., Nr. 666, Seite 386. Neugart I, Nr. 494. Wartmann II, Nr. 691, Seite 292.
Das Kalenderdatum führt auf das Jahr 894; dies ist aber das 7. Jahr König Arnulfs, nicht das 5. Neugart und Wartmann vermuten eine Verwechslung der Regierungsjahre Arnulfs mit denen des Bischofs Salomo und geben deshalb dem Kalenderdatum den Vorzug.
a Aus duos arpennos korrigiert.
b Aus Perenwanc korrigiert.
1 Aadorf, thurg. Bezirk Frauenfeld.
2 Bichelsee im thurg. Bezirk Münchwilen.
3 Wittershausen, Weiler zwischen Aadorf und Krillberg.
4 Wartmann vermutet Bernegg bei Bernrain oder Berneck im Kanton St. Gallen. Berneck hieß 892 Farniwang. Bernegg bei Bernrain ist nur der Name eines einzelnen Hauses und offenbar neueren Datums; beide aber liegen zu weit ab, um in Frage kommen zu können. Berlingen am Untersee, das sprachlich in erster Linie in Betracht käme, liegt wohl auch zu weit ab. Eventuell wäre an den Berlingerhof bei Üßlingen zu denken oder Berlig, Gemeinde Mühlrüti, St. Gallen.
5 Gurtweil, bad. Oberamt Waldshut.
6 Dietlingen ebenda.
7 Bannholz? ebenda.
8 Tiefenhäusern, bad. Bezirksamt St. Blasien.
aa Mskr.: Ahadordf.
|
|
 |
912. — Vergabung in Schwaningen. |
|
 |
Codex Diplomaticus Alemanniae Et Burgundiae Bd. I; S. 560; Nr. 682 |
912 März 14. Staßburg vgl. unten |
DCLXXXII. Anno 912. 14 Martii.
Diploma Conradi I pro monasterio S. Galli. Ex collectione diplom. D. Em. de Haller Bernensis.
In nomine sanctæ et individuæ Trinitatis. Chuonradus divinæ largitatis munere rex. Noverit omnium fidelium nostrorum præsentium scilicet et futurorum industria, quia vir venerabilis Salomon Constantiensis ecclesiæ præsul, et abbas monasterii S. Galli, per interventum Hathonis venerandi patris et religiosi archiepiscopi, a) Heburhardique germani fratris nostri, b) et aliorum fidelium nostrorum, nos imploravit, quatenus ea, quæ ab antecessoribus nostris, regibus videlicet, et imperatoribus, præfato monasterio collata, et per præcepta auctoritatis eorum corroborata sunt, ned non et hoc, quodcunque moderno tempore illuc aspicere videtur, vel quod deinceps in ins loci ipsius divina pietas augere voluerit, etiam nostra auctoritate corroboraremus. Cuius petitionem fatis dignam esse cognoscentes, id ipsum, prout nobis suggessit, firmum et stabile fore decrevimus, constituendo per omnia, quatenus præfatum monasterium cum omnibus locis ad eum pertinentibus, sub immunitate nostra defensum consistat, et rectores illius, veluti in Constantia civitate, et in Augensi c) monasterio, ius sibi a nobis teneant conecssum, in exigendis iam dicti monasterii rebus per advocatos eorum in placitis legalibus coactum exercere iuramentum, et ut etiam fratres, in eodem loco Domino famulantes, potestatem habeant perennem, eligendi sibi inter ipsos abbatem, et rectorem sibimet congruentem, et ad illorum procurationem idoneum. Addidimus etiam et hoc, ut quicquid præfatus episcopus Salomon ex donatione antecessorum nostrorum, Karoli videlicet et Arnolfi imperatorum, etiam et Hludouuici regis, d) pro eius frequenti famulatu et palatina servitute promeruit, nec non etiam ab aliis hominibus cum sui labore acquisivit, et ad siepe notatum monasterium rite contradictit, et adhuc contradere destinat, hoc est, ad primum in Rætia Curiensi abbatiola Favariensis monasterii, e) iuxta placitationem traditionis eiusdem, prout facta est, atque etiam in Turgeuue curtem unam, VVihare f) nuncupatam, et in Alpigevve. locum unum Scuueininga g) nominatum, nec non et in pago Para, curtem unam Oberndorf h) vocatam, cum ecclesia baptismali, et rebus ecclesiasticis inibi possessis et habitis, cæterisque omnibus ad præscriptam abbatiolam, et alia loca supra libata, intrinsecus et extrinsecus, iusta terminatione cedentibus, universaliter hoc omne sub nostræ immunitatis defensione persistat, illuc firmiter consolidatum, nullo ulterius nostræ, vel quovis potestatis nutu idipsum immutante vel disrumpente. Et ut hoc nostræ firmitudinis præceptum per cuncta futuri temporis spatia inviolabilem obtineat stabilitatem, manu propria nostra subtus illud firmavimus, et anulo nostro assignari præcepimus. Signum domni Chuonradi clarissimi regis. Salomon cancellarius ad vicem Pilegrini archicapellani recognovi. Data II idus Martii, anno incarnat. Domin:DCCCCXll, indictione autem XV, anno vero supradicti piissimi regis Chuonradi primo. Actum Argentina civitate, in Dei nomine feliciter, amen. a) Moguntini. b) De Eberhardo fratre Conradi regis vid. Eccard. Comment, de rebus Fr. Orient. T. II. p. 825 - 36. c) Intelligitur Augia dives. d) Si ratio chronologic habeatur, seermonem de Ludovico III esse patet. Interim iam Ludovico Germanico charus erat Salomon. Vid. Ekkch. iun. Cas. mon. S. G. c. 1. e) Vid. ad an. 909. 28 Dec. f) Eiusmodi locus in Turgovia haud patet, nisi late sumta; atque adeo in Zurichgovia ac parochia Mnch-Altorf villa Wüeri. g) Schwaningen in Alpegovia Nigra - Silvana. h) Alt.-Oberndorf infra Rotwilam. |
|
 |
Urkundenbuch der Abtei Sanct Gallen Bd. II; S. 368; Nr. 767 |
912 März 14. Staßburg vgl. oben und unten |
767. König Konrad bestätigt dem Kloster Sanct Gallen die Immunität, das Recht des gezwungenen Eides, der freien Abtswahl und die Schenkungen des Abts Salomon, nämlich die kleine Abtei Pfävers, den Hof Weyern (?), den Ort Schwaningen und den Hof Oberndorf mit der dortigen Taufkirche.
Strassburg. 912. März 14.
In nomine sanctę et individuo trinitatis Chuonradus divinae largitatis munere rex. Noverit omnium fidelium nostrorum, pręsentium scilicet et futurorum, industria, quia vir venerabilis Salomon Constantiensis1 ecclesiae pręsula) et abbas monasterii sancti Galli per interventum Hathonis venerandi patria et religiosi archiepiscopi Eburhardique germani fratris nostri et aliorum fidelium nostrorum nos imploravit, quatenus ea, quę ab antecessoribus nostris, regibus videlicet et imperatoribus, pręfatoa) monasterio collata et per pręcepta auctoritatis eorum corroborata sunt necnon et hoc, quodeumque moderno tempore illuc aspicere videtur vel quod deinceps in jus loci ipsius divina pietas aligere voluerit, etiam nostra auctoritate corroboraremus. Cujus petitionem satis dignam esse cognoscentes id ipsum, prout nobis suggessit, firmum et stabile fore decrevimus, constituendo per omnia, quatenus pręfatuma) monasterium cum omnibus locis ad eum pertinentibus sub immunitate nostra defensum consistat et rectores loci illius veluti in Constantia1 civitate et Augensi2 monasterio jus sibi a nobis teneant concessum in exigendis jam dicti monasterii rebus per advocates eorum in placitis legalibus coactum exercere juramentum et ut etiam fratres in eodem loco Deo famulantes potestatem habeant perennem eligendi sibi inter ipsos abbatem et rectorem sibimet congruentem et ad illorum procurationem idoneum. Addidimus etiam et hoc, ut quicquid pręfatusa) episcopus Salomon ex donatione antecessorum nostrorum, Karoli videlicet et Arnolfi imperatorum etiam et Hludowici regis, pro ejus frequenti famulatu et palatina servitute promeruit necnon etiam ab aliis hominibus cum suo labore acquisivit et ad sepe notatum monasterium rite contradidit et adhuc contradere destinat, hoc est adprime in Retia Curiensi abbatiola Favariensis3 monasterii juxta placitationem traditionis ejusdem, prout facta est. atque etiam in Turgeuve curtem unam Wihare4 nuncupatam et in Alpegeuve locura unum Sveininga5 nominatum necnon et (in) pago Para curtem unam Oberendorf6 vocatam cum ecelesia baptismali et rebus ecclesiasticis inibi possessis et habitis cęterisque omnibus ad pręscriptama) abbatiolam et ad alia loca supra libata intrinsecus et extrinsecus justa terminatione cedentibus, universaliter hoc omne sub nostrę immunitatis defensione persistat illuc firmiter consolidatum nullo ulterius nostrę vel quovis potestatis nutu id ipsum immutante vel disrumpente. Et ut hoc nostrę firmitudinis pręceptum per cuncta futuri temporis spatia inviolabilem obtineat stabilitatem manu propria nostra subtus illud firmavimus et anulo nostro assignare pręcepimus. Signum domni Chuonradi (M) clarissimi regis. Salomon cancellarius ad vicem Piligrimi archicapellani recognovi. Data II idus mart., anno incarnationis dominicę DCCCCXII, indictione autem XV, anno vero supradicti piissimi regis Chuonradi I. Actum Argentina7 civitate in Dei nomine féliciter. Amen. a) Die Abkürzung "p" (mit Über-Stich) ist nach dem ausgeschriebenen "pręcepimus" und dem allgemeinen Gebrauche dieser Zeit mit "pre" aufgelöst worden. b) Die Unterschrift "Signum etc." wurde zuerst zu nahe bei dem Texte angefangen, dann aber wegen des Monogramms, welches sich so nicht gut anbringen lies, weiter hinunter versetzt, so dass die Worte "Signum domni Chuonradi" auf dem Manuscripte doppelt über einander stehen. Urk. St. Gallen A. 1. A. 8. - Abdruck: Neugart I. 560. Wirtbg. Urkundenbuch I. 208. - Böhmer n. 1235. 1 Constanz. 2 Reichenau, Bezirksamt Constanz, Grossh. Baden. 3 Pfävers, Kanton St. Gallen. 4 Darf unbedingt mit grösserer Wahrscheinlichkeit auf Weyern bei Adorf oder Weyer bei Wengi, Kanton Thurgau, gedeutet werden, als mit Neugart auf Wüeri bei Mönch-Altorf, Kanton Zürich; vgl. auch Meyer n. 1842. 5 Da dieses Sveininga im Gegensatz zu der Baar in den Alpgau verlegt wird, darf es wohl unbedenklich auf Schwaningen, Bezirksamt Stühlingen, Grossh. Baden, gedeutet werden, wonach die betreffende AnmDeu von Urk. I. 93 zu modificiren ist. 6 Oberndorf, Oberamt gleichen Namens, Kgrch. Wirtemberg. 7 Strassburg. Diese Urkunde ist nur noch in zwei ziemlich gleichzeitigen Copien vorhanden. Ich habe sie nach der grössern und sorgfältiger ausgeführten gegeben, welche sich auch bemüht hat, das Monogramm nachzuzeichnen. - Das Recognitionszeichen dagegen fehlt, wie selbstverständlich auch das Siegel. Die Angaben des Datums stimmen genau zusammen. |
|
 |
Wirtembergisches Urkundenbuch Bd. I. S. 208; Nr. 179 |
912 März 14. Staßburg vgl. oben und unten |
CLXXIX. König Konrad nimmt das Kloster S. Gallen unter seinen Schutz und bestätigt dessen verschiedene Gerechtsame, sowie namentlich die durch Bischof Salomo demselben zugekommenen Erwerbungen an genannten Orten.
Strassburg 912. März 14.
In nomine sanctae et individuae trinitatis. Chuonradus, divinae largitatis munere rex. Noverit omnium fidelium nostrorum, praesentium scilicet et futurorum, industria, quia vir venerabilis Salomon, Constantiensis ecclesiae praesul et abbas monasterii S. Galli, per interventum Hathonis, venerandi patris et religiosi archiepiscopi1), Heburhardique germani fratris nostri, et aliorum fidelium nostrorum, nos imploravit, quatenus ea quae ab antecessoribus nostris, regibus videlicet et imperatoribus, praefato monasterio collala, et per praecepta auctoritatis eorum corroborata sunt, nec non et hoc quodcunque moderno tempore illuc aspicere videtur, vel quod deinceps in ius loci ipsius divina pietas augere voluerit, etiam nostra auctoritate corroboraremus. Cuius petitionem satis dignam esse cognoscentes, id ipsum, prout nobis suggessit, firmum et stabile fore decrevimus, constituendo per omnia, quatenus praefatum monasterium, cum omnibus locis ad eum pertinentibus, sub immunitate nostra defensum consistat, et rectores illius, veluti in Constantia civitate et in Augensi2) monasterio, ius sibi a nobis teneant concessum, in exigendis iam dicti monasterii rebus per advocates eorum in placitis legalibus coactum exercere iuramentum, et ut etiam fratres, in eodem loco Domino famulantes, potestatem habeant perennem eligendi sibi inter ipsos abbatem et rectorem, sibimet congruentem et ad illorum procurationem idoneum. Addidimus etiam et hoc, ut quicquid praefatus episcopus Salomon ex donatione antecessorum nostrorum, Karoli videlicet et Arnolfi imperatorum, etiam et Hludouuici regis, pro eius frequenti famulatu et palatina servitute promeruit, nec non etiam ab aliis hominuibus cum sui labore acquisivit, et ad saepe notatum monasterium rite contradidit, et adhuc contradere destinat, hoc est ad primum, in Rhaetia Curiensi, abbatiola Favariensis monasterii 3), iuxta placitationem traditionis eiusdem, prout facta est, atque etiam in Turgeuue curtem unam, Vvihare 4) nuncupatam, et in Alpigevve locum unum, Seuueininga5) nominatum, nec non et in pago Para curtem unam, Oberndorf6) vocatam, cum ecclesia baptismali et rebus ecclesiasticis inibi possessis et habitis, caeterisque omnibus ad praescriptam abbatiolam et alia loca supra libata, intrinsecus et extrinsecus, iusta terminatione cedentibus, universaliter hoc omne sub nostrae immunitatis defensione persistat illuc firmiter consolidatum, nullo ulterius nostrae, vel quovis potestatis nutu id ipsum immutante vel disrumpente. Et ut hoc nostrae firmitudinis praeceptum per cuneta futuri temporis spatia inviolabilem obtineat stabilitatem, manu propria nostra subtus illud firmavimus, et anulo nostro assignari praecepimus. Signum donini Chuonradi clarissimi regis. Salomon cancellarius ad vicem Pilegrini archicappellani recognovi. Data II. idus Martii, anno incarnationis dominicae DCCCCXII., indictione autem XV., anno vero supradicti piissimi regis Chuonradi primo. Actum Argentina civitate, in dei nomine feliciter. Amen. Aus Neugart I. nr. 682, der die Urkunde "ex collections dipl. D. Em. de Haller Bernensis genommen. 1) Von Mainz. 2) Es ist Reichenau gemeint. 3) Pfäfers. 4) Nach Neugart Wüeri, das aber im Zürcher Gebiet liegt (s. unten nr. 181, Anm. 3). 5) Schwaningen im Albgau, der einen Theil des südlichen Schwarzwalds, östlich vom Breisgau, in sich begreift. 6) O.A.St. Oberndorf, in der Bertholdsbaar. |
|
 |
Monumenta Germaniae Historica Bd. I; S.5; Nr. 5 |
912 März 14. Staßburg vgl. oben und unten |
5. Konrad bestätigt dem Kloster S. Gallen die Immunität, das Inquisitions- und das Wahlrecht, sowie gewisse Schenkungen des Abtes Salomon.
Strassburg 912 März 14.
Gleichzeitige Abschrift (A) und zweite um das J. 1000 angefertigte Abschrift (B) im Stiftsarchiv zu S. Gallen.
Neugart CD. Alem. 1, 560 no 682 ex collect. dipl. D. E. de Haller Bernensis = Wirtemb. UB. 1, 208 no 179, = Böhmer A. Conr. 9 no 4. - Wartmann S. Gatt. UB. 2, 368 no 767 aus AB. - Chr. Gotw. 94 Facs. von A (= N. Traité Taf. 69) und 106 Facs. von B. - Böhmer Reg. Imp. 3, Reg. Kar. 1235. - Hidber Reg. 966.
Fassung und Abschriften im Kloster entstanden.
In nomine sanctę et individuę trinitatis. Chuonradus divinae largitatis munere rex. Noverit omnium fidelium nostrorum pręsentium scilicet et futurorum industria, quia vir venerabilis Salomon Constantiensis ecclesiae pręsul et abbas monasterii sancti Galli per interventum Hathonis venerandi patris et religiosi archiepiscopi Eburhardique a germani fratris nostri et aliorum fidelium nostrorum nos imploravit, quatenus ea quę ab antecessoribus nostris, regibus videlicet et imperatoribus, pręfato monasterio collata et per pręcepta auctoritatis eorum corroborata sunt b nec non et hoc quodcumque moderne tempore illuc aspicere videtur vel quod deinceps in ius loci ipsius divina pietas augere voluerit, etiam nostra auctoritate corroboraremus. Cuius petitionem satis dignam esse cognoscentes id ipsum prout nobis suggessit firmum et stabile fore decrevimus, constituendo per omnia quatenus pręfatum monasterium cum omnibus locis ad eum pertinentibus sub immunitate nostra defensum consistat et rectores locic c illius veluti in Constantia civitate et in d Augensi monasterio ius sibi a nobis teneant concessum in exigendis iam dicti monasterii rebus per advocatos e eorum in placitis legalibus coactum exercere iuramentum, et ut etiam fratres in eodem loco deo famulantes potestatem habeant perennem eligendi sibi inter ipsos abbatem et rectorem sibimet congruentem et ad illorum procurationem idoneum. Addidimus etiam et hoc ut quicquid pręfatus episcopus Salomon ex donatione antecessorum nostrorum, Karoli videlicet et Arnolfi imperatorum etiam et Hludouuici regis, pro eius frequenti famulatu et f palatina servitute promeruit nec non etiam ab aliis hominibus cum suo labore acquisivit et ad sepc notatum monasterium rite contradidit et adhuc contradere destinat, hoc est adprime in Retia Curiensi abbatiola Fauariensis monasterii iuxta placitationem traditionis eiusdem prout facta est, atque etiam in Turgeuue curtem unam Vuihare nuncupatam et in Alpegeuue g locum unum Sueininga h nominatum nec non et i pago Para curtem unam Oberendorf vocatam cum ecclesia baptismali et rebus ecclesiasticis inibi possessis et habitis cęterisque omnibus ad pręscriptam abbatiolam et ad alia loca supra libata intrinsecus et extrinsecus iusta terminatione cedentibus, universaliter hoc omne sub nostrę immunitatis defensione persistat illuc firmiter consolidatum, nullo ulterius nostrę vel quovis potestatis nutu id ipsum immutante vel k disrumpente. Et ut hoc l nostrę firmitudinis pręceptum per cuncta futuri temporis spatia inviolabilem obtineat stabilitatem, manu propria nostra subtus illud firmavirnus et anulo nostro assignare pręcepimus. Signum domni Chuonradi m (M.) n clarissimi regis. Salomon cancellarius advicem Piligrimi archicapellani o recognovi. Data II. idus mart. anno incarnationis dominicę DCCCCXII, indictione autem XV, anno vero supradicti piissimi regis Chuonradi I; actum Argentina civitate; in dei nomine feliciter amen. a) Heberhardique B b) corroboratas B c) fehlt in B d) et Aug. A 45 e) advokates B f) ac B g) Alpigeuue B h) Suueinninga B i) nec non et pago A k) korrigiert aus uen in A l) fehlt in B m) S.d.Ch. zweimal in A n) fehlt in B o) Pilegrimi archicappellani B |
|  |
Thurgauisches Urkundenbuch Bd. 01; Nr. 165; S. 196ff |
912 März 14. Staßburg
vgl. oben u. unten
|
Nr. 165.
König Konrad I. bestätigt dem Kloster St. Gallen die Immunität, das Recht des gezwungenen Eides, der freien Abtswahl und die Schenkungen des Abts Salomon, nämlich die Abtei Pfäfers, den Hof Weiern, den Ort Schwaningen und den Hof Oberndorf im Albgau mit der dortigen Taufkirche.
Straßburg. 912. März 14.
In nomine sanctę et individuę trinitatis Chuonradus, divinae largitatis munere rex. Noverit omnium fidelium nostrorum, pręsentium scilicet et futurorum, industria, quia vir venerabilis Salomon, Constantiensis ecclesiae pręsul et abbas monasterii Sancti Galli, per interventum Hathonis, venerandi patris et religiosi archiepiscopi, Eburhardique, germani fratris nostri, et aliorum fidelium nostrorum, nos imploravit, quatenus ea, quę ab antecessoribus nostris, regibus videlicet et imperatoribus, pręfato monasterio collata et per pręcepta auctoritatis eorum corroborata sunt, necnon et hoc, quodcumque moderno tempore illuc aspicere videtur, vel quod deinceps in ius loci ipsius divina pietas augere voluerit, etiam nostra auctoritate corroboremus. Cuius petitionem satis dignam esse cognoscentes, id ipsum, prout nobis suggessit, firmum et stabile fore decrevimus constituendo per omnia, quatenus pręfatum monasterium cum omnibus locis ad eum pertinentibus sub immunitate nostra defensum consistat et rectores loci illius veluti in Constantia1 civitate et Augensi2 monasterio ius sibi a nobis teneant concessum in exigendis iam dicti monasterii rebus per advocatos eorum in placitis legalibus coactum exercere iuramentum et, ut etiam fratres in eodem loco deo famulantes potestatem habeant perennem eligendi sibi inter ipsos abbatem et rectorem sibimet congruentem et ad illorum procurationem idoneum. Addidimus etiam et hoc, ut, quicquid pręfatus episcopus Salomon ex donatione anteccssorum nostrorum, Karoli videlicet et Arnolfi imperatorum etiam et Hludowici regis, pro eius frequenti farnulatu et palatina servitute promeruit necnon etiam ab aliis hominibus cum suo labore acquisivit et ad sepe notatum monasterium rite contradidit et adhuc contradere destinat, hoc est adprime in Retia Curiensi abbatiola Favariensis3 monasterii iuxta placitationem traditionis eiusdem, prout facta est, atque etiam in Turgeuve curtem unam Wihare4 nuncupatam et in Alpegeuve locum unum, Sveininga5 nominatum, necnon et [in] pago Para curtem unam, Oberendorf6 vocatam, cum ecclesia baptismali et rebus ecclesiasticis inibi possessis et habitis cęterisque omnibus ad pręscriptam abbatiolam et ad alia loca supra libata intrinsecus et extrinsecus iusta terminatione cedentibus, universaliter hoc omne sub nostrę immunitatis defensione persistat illuc firmiter consolidatum nullo ulterius nostrę vel quovis potestatis nutu id ipsum immutante vel disrumpente. Et ut hoc nostrę firmitudinis pręceptum per cuncta futuri temporis spatia inviolabilem obtineat stabilitatem, manu propria nostra subtus illud firmavimus et anulo nostro assignare pręcepimus.
Signum domni Chuonradi7 [M] clarissimi regis.
1 Konstanz.
2 Reichenau.
3 Pfäfers, Kanton St. Gallen.
4 Weiern, Ortsgemeinde Wittenwil, thurg. Bezirk Frauenfeld.
5 Schwaningen, bad. Bezirksamt Stühlingen.
6 Oberndorf, Württemberg. Oberamt Oberndorf im Neckartal.
7 Konrad I, König von 911-918.
|
|
 |
Fürstenbergisches Urkundenbuch Bd. V; S. 30; Nr. 51 |
912 März 14. Staßburg vgl. oben |
912, März 14. Strassburg.
51. Chuonradus rex donationes Salomonis Constantiensis ecclesiae praesulis et abbatis monasterii s. Galli eidem monasterio factas, inter quas etiam est in Alpegeuve locus Sveininga confirmat. Salomon cancellarius ad vicem Piligrimi archicappellani recognovit. Data 2. idus Martii, 912., indictione 15., anno regis Chuonradi 1. Actum Argentina civitate. Mon. Germ. Diplomata I, 5-6 (nach einer gleichzeitigen Abschrift in St. Gallen). 1) 948, Febr. 7. Worms. Otto rex monasterio s. Galli, ubi Graloch abbas praeest, [inter aliabona] curtem unam, Sveninga vocatam, in pago Alpegouve sitam, donat. Brun cancellarius ad vicem Fridurici archicappellani recognovit. Data 7. idus Februarii, 948, indictione 7., regnante pio rege Ottone anno 12. Actum Wormacia. Wartmann III, 17; Stumpf, Reichskanzler II, 16. 2) Ein weiterer Albgauort Eberfingen (Eperolfvigga in pago Alpegeuve) ist 912, Febr. 12 Ausstellungsort einer st. gallischen, die Orte Weilheim und Ober- Unteralpfen bei Waldshut betreffenden Tauschurkunde. Wartmann III, 9.W |
|
 |
929. — Tausch von Gütern in Alpfen und Weilheim. |
|
 |
Urkundenbuch der Abtei Sanct Gallen Bd. III; S. 9; Nr. 788 |
929 Februar 12. Eberfingen (924?) vgl. unten |
788. Propst Ruadpret vertauscht an Engilbold 1 hufe und 5 juchart in Alpfen gegen ein gut in Weilheim.
Eberfingen. 929. Februar 12 (?).
Christi igitur favente clemencia ego Ruadpertus a) præpositue cum licencia apbatis mei et cum manu advocati mei Wilharii unum concambium feci cum Engilboldo in Wihlheim 1, situm in Alpegeuve, talem prædium, quam de conjux sue abuit; et ille prædictus b) Engilboldus econtra accepit in Aloupha 2 unam hobam sive c) hobam V juchos d) inter agroa et bratas. Actum et levatum in pago Alpegeuve, in villa nuncupante Eperolfvigga 3, coram comite Liuthone et coram omnibus præsentibus, quorum hic signacula e) habentur scripta : Signum Ruadperti et advocati sui Wilharii, qui hoc concambium fecerunt f). Signum Hadbret. Liuto g). Hacco. Kebine. Cozpret. Adalo. Sigilo. Adalo. Oto. Waldker. Ruadpret. Adalhart, Reginpret. Werinhart. Engilpret. Ego itaque Cozpertus cancelarius anno X regnante Heinriho rege, II idus Februarii, luna XXIIII, in die Jovis rogitus scripsi et supecripsi. a) Aus "Ruodpertus" verbessert. b) "prædichtus" über der zeile nachgetragen. c) "sine" Ms. d) Aus "juhas" verbessert. e) Über das "g" ist ein "n" gesetzt, so dass nach der absicht des schreibers "singnacula" oder "sinnacula" zu lesen wäre. f)Aus "ferunt" berichtigt. g)Aus "Luto" vergessert. Urk. St. Gallen IV. 484. - Abdruck: Cod. Tr&d. 442 n. 761. Neugart I. 588. - Schweiz. Urkdreg. I. n. 997. 1 Weilheim; 2 Alpfen (Ober-, Unter-); - Bezirksamt Waldshut; 3 Eberfingen, Bezirksamt Stülingen; Baden. - Für das letztere findet sich aus demjare 1121 die zwischenform Eberolvingin, s. Fickler, Quellen und Forschungen s. 41. Einziges von dem schreiber Cozpert vorhandenes document und one zweifel original desselben. Die rohe, schwerfällige schrift passt wirklich besser zu dem Albgau, als zu einem st. gallischen klosterschreiber. Datum. - Wochen- und monatetag füren auf den 12. Febr. 929, der mit dem regirungsjare genau stimmt. Die "luna XXIIII" mit dem donnerstag combinirt, würde auf den 8. Febr. 924 füren, welcher zu den "II id." und zu dem regirungsjare in keiner weise passt. Die "luna XXIIII" wird daher statt "luna. XXVIII" verzält sein. |
|
 |
Genealogiae diplomatica augustae gentis Habsburgicae: Bd. II; S. 72; Nr. 123 |
929 Februar 12. Eberfingen vgl. oben u. unten |
CXXIII Concambium bonorum in pago Alpegeuve, a Ruadperto cum Engilboldo faćtum.
929. 12. Febr. - Ex archivo San-Gallensi.
Christi igitur favente clementia, ego Ruadpertus Præpositus, cum licencia Apbatis mei, & cum manu advocati mei Wilharii (1), unum concambium feci cum Engilboldo, in Wihlheim, situm in Alpegewe, talem prædium, quam de conjux suæ abuit: & ille prædićtus Engilboldus econtra accepit in Aloupha (2) unam hobam, sîne hobam V. juchos (d) inter agros & bratas. Aćtum & levatum in pago Alpegewe, in villa nuncupante Eperolfuigga, coram Comite Liutbone (4), & coram omnibus præsentibus, quorum hic signacula habentur scripta. Sig. Ruadperti & advocati sui Wilharii, qui hoc concambium fecerunt, Sig. Hadbret. Liuto. Hauo. Kebine. Cozpret. Adalo. Sigilo. Adalo. Oto. Waldker, Ruadpret. Adalbart. Reginpret. Werinbart. Engilpret. Ego itaque Cozpertus Cancellarius (5), anno X. regnante Heinricho Rege. II. Id. Febr. Lun. XXIV. in die Jovis, rogitus scripsi & subscripsi. (1) Wilharius, advocatus S. Galli, ad Dynastas & Nobiles pertinet. (2) Aloupha, hodie Alpfen, in comitatu Hauenstein. (3) Hobam, & Juchos. Expositionem harurn vocum alias dedimus. Vid. Indicem nostrum onomaft. vocum exotic. (4) Liutho Comes in pago Alpegeuve. (5) Cozpertus Cancellarius, monachus fuit abbatiæ S. Galli, ex qua plures Cancellarii assumpti sunt. Vid. char. an.772 & 863. Ab hac tamen scriptione ob styli barbariem Cozpertus exiguam sane laudem promeretur. |
|
 |
Codex Diplomaticus Alemanniae Et Burgundiae Bd. I; S. 583; Nr. 719 |
929 Februar 12. Eberfingen vgl. oben |
DCCXIX. Anno 929. 12 Februarii. Concambium inter Ruadpertum Præpositum S. Galli et Engilboldum. Ex C. T. m. S. G. p. 442. Christi igitur favente clemencia, ego Ruadpertus Præpositus cum licentia abbatis mei, a) et cum manu advocati mei Wilharii, unum concambium feci cum Engilboldo in Wilheim, b) situm in Alpegevve, talem prædium quam de coniux sue abuit: et ille prædictus Engilboldus e contra accepit in Aloupha c) unam hobam, sine hobam d) v iuchos inter agros et bratas. Actum et levatum in pago Alpegevve, in villa nuncupante Eperolfuigga, e) coram comite Liuthone, f) et coram omnibus præsentibus, quorum hic signacula habentur scripta. Sig. Ruadperti, et advocati sui Wilharii, qui hoc concambium fecerunt. Sig. Hadbret, Liuto, Hacco, Kebine, Cozpret, Adalo, Sigilo, Adah, Oto, Waldker, Ruadpret, Adalhart, Reginpret, Werinhart, Engilpret. Ego itaque Cozpertus cancellarius anno X regnante Heinricho rege, II id. Febr. Lun. XXIV k) in die Iovis, h) rogitus scripsi et subscripsi. P. Herrgott Genealog. diplom. Cod. prob. n. CXXIII. a) Abbatiam S. Galli hoc adhuc anno tetnebat Engelbertus. b) Weilheim, vulgo Wihlen ad dextram Schluchtæ in Alpegovia Nigra-Silvana haud procul a Rheno. c) Alpfen, duo vici, superior et inferior, ubi ecclesia parochialis infra S. Blasium ad finistram Albæ fl. d) I. e. atque excepta illa hoba adhuc v iuchos, e) Eberfingen infra oppidum Stühlingen ad dextram Wutachæ fl. f) Sc. Alpegoviæ. g) k Immo luna XXVIII ad numerum aureum XVIII anui 929 exacta. h) Lit. dem. D. |
|
 |
948. (998) — Vergabung eines Hofes in Schwaningen. |
|
 |
Wirtembergisches Urkundenbuch Bd. I; S. 210; N. 181 |
948 Januar 26. Worms vgl. oben |
CLXXXI. König Otto giebt seine Höfe Schwaningen im Albgau, Oberndorf in der Baar, samt der Taufkirche, und Wiari im Thurgau mit allen Zugehörungen als Eigenthum an das Kloster S. Gallen. Worms 948. Januar 26. (Chr.) | In nomine sauctae et individuę trinitatis. Otto, divina auxiliante clementia rex. Noverit omnium fidelium nostrorum, presentium necnon et futurorum, sagacitas, qualiter nos, || ob amorem dei nostreque animę remedio, quasdam res proprietatis nostrę ad monasterium sancti confessoris Christi Galli, ubi venerabilis Graloch nomine abbas preesse dinoscitur, || in proprium concessimus atque tradidimus: id est curtem I, Sueninga 1) vocatam, in pago Alpegouue sitam, et aliam in pago Para, Oberendorpf 2) nuncupatam, cum baptismali || ecclesia, et terciam in pago Turgouue, Vuiare 3) nominatam, cum omnibus appenditiis et adiacentiis suis iuste legitimeque illuc pertinentibus, iure perenni in proprium, curtilibus, edificiis, mancipiis, agris, pratis, pascuis, silvis, aquis aquarumve decursionibus, molendinis, piscationibus, viis et inviis, exitibus ac reditibus, quesitis et inquirendis, mobilibus et inmobilibus. Iussimus quoque inde hoc presens preceptum conscribi, per quod volumus firmiterque iubemus, ut hęc nostrę traditionis condonatio, a modo et deinceps omni tempere, firma stabilisque permaneat, sine ullius contradictionis obstaculo, manu propria nostra firmatum, anulique nostri inpressione sigillatum. | Signum domni Ottonis (Monogramm) invictissimi regis. | (Siegel.) | Brun cancellarius ad vicem Fridurici archicappellani recognovi | (Recogn.Zeichen 4)). Data VII. idus Februarias, anno domini DCCCCXLVIII., indictione VII, 5) regnante pio rege Ottone anno XII. Actum Vuormacia, in domino feliciter. Amen. Nach dem Original des Stiits-Archivs S. Gallen. - Abdruck in Cod. Tradd. M. S. G. p. 447 und bei Herrgott, Geneal. dipl. II. nr. 127. - Auszug bei Neugart I. nr. 732. 1) Schwaningen im Albgau, bad. B.A. Stühlingen. 2) Oberndorf, O.A.St. 3) Nach Neugart Wüerl in der Pfarrei Mönch-Altorf, Amts Grüningen im Canton Zürch, weil dieser Theil des Cantons noch zum Thurgau gerechnet werden könne. 4) Das Recognitions-Zeichen steht hinter dem Siegel, weit höher als die Worte der Recognition selbst. 5) Die Indictlon ist eigentlich 6, nicht 7. |
|
 |
Codex Diplomaticus Alemanniae Et Burgundiae Bd. I; S. 595; Nr. 732 |
948 Februar 7. Worms vgl. oben u. unten |
DCCXXXIL Anno 848.* 7 Februarii. Diploma Ottonis I, quo ad monasterium sancti confesseris Xpi Galli ubi venerabilis Graloch nomine abbas præesse dinoscitur - curtem I Sueninga a) vocatam in pago Alpegowe sitam, et aliam in pago Para, Oberendorph b) nuncupatam cum baptismali ecclesia, et terciam in pago Turgowe, Wiare c) nominatam tradit. "Signum domni Ottonis invictissimi regis. Brun cancellarius ad vicem Fridurici archicappellani recognovi et subscripsi. Data VII id. Feb. anno Domini DCCCCXLVIII, indict, VII, regnante pio rege Ottone anno XII. d) Actum Wormacia in Domino feliciter amen."
In cod. S. G. p. 447. Ap. P. Herrgott Cod. prob. n. CXXVII. a) Schwaningen in Alpegovia Nigra - Silvana dit. Furstenberg. b) Alt-Oberndorf infra Rotwilam ad Nicrum.. c) Wüeri parochiæ Mnch - Altorf in dynastia Gruning. dit. Turic. quæ pars Zurichgoviæ ad Turgoviam sensu latiori sumtam referri potest. d) Annus XII regis recte cum anno Christi 948 componitur, non tamea indictie VII, nisi Constantiniam. * Mutmaßlicher Druckfehler - 948. |
|
 |
Urkundenbuch der Abtei Sanct Gallen Bd. III; S. 17; Nr. 798 |
948 Februar 7. Worms vgl. oben u. unten |
798. König Otto (I) schenkt den hof Schwaningen im Alpgau, den hof Oberndorf mit der taufkirche im gau Baar und den hof Weier(n) im Turgau an das kloster St. Gallen. Wornts. 948. Februar 7. (Chr.) In nomine sanctae et individuæ trinitatis Otto divina auxiliante clementia rex. Noverit omnium fidelium nostrorum presentium necnon et futurorum sagacitas, qualiter nos ob amorem Dei noatreque animæ remedio quasdam res proprietatis nostræ ad monasterium sancti confessoris Christi Galli, ubi venerabilis Graloch nomine abbas preesse dinoseitur, in proprium concessimus atque tradidimus: id est curtem I, Sveninga 1 vocatam, in pago Alpegouve sitam, et aliam in pago a) Para, Oberndorpf b) 2 nuncupatam, cum baptismali ecclesia, et terciam c) in pago Turgouve, Wiare 3 nominatam, cum omnibus appenditiis et adjacentiis suis juste d) legitimeque illuc pertinentibus jure perenni in proprium, curtilibus, edificiis, mancipiis, agris, pratis, pascuis, silvis, aquis aquarumve decursionibus, molendinis, piscationibus, viis et in viis, exitibus ac reditibus, quesitis et inquirendis, mobilibus et inmobilibus. Jussimus quoque inde hoc presens preceptum conscribi, per quod volumus firmiterque jubemus, ut hæc noatræ e) traditionis condonatio amodo et deinceps omni tempore firma stabilisque permaneat, sine ullius contradictionis obntaculo manu propria nostra firmatum anulique nostri inpressione sigillatum. (S) Signum domni Ottonis (M) invictissimi regis. Brun cancellarius ad vicem Fridurici archicappellani recognovi. Data VII idus Februarii, anno Domini DCCCCXLVIII, indictione VII, regnante pio rege Ottone anno XII. Actum Wormacia 4 in Domino feliciter. Amen. a) Das "g" aus einem anderen ursprünglichen buchstaben, am ehesten "e", berichtigt. b) "Oberndorpa" Ms. c) Das "er" ebenfalls aus andern ursprünglich verschribenen buchstaben berichtigt. d) "suis justo" scheint auch teilweise auf einer rasur zu stehen. e) Vor "nostræ" rasur eines buchstabens. Urk. St. Gallen. F. F. 8. P. 4. - Abdruck: Cod. Trad. 447 n. 771. Neugart I. 595. Wirtembergisches Urkundenbuch I. 210. - Schweiz. Urkdreg. I. n. 1029. - Boehmer n. 152. Stumpf n. 155. 1 Schwaningen, bezirksamt Stülingen, grossh. Baden. 2 Oberndorf, königr. Wirtemberg. 3 Weiern bei Adorf oder Weier bei Wengi, kant. Turgau; - vrgl. urk. n. 767 (II. 368). 4 Worms. Wol erhaltenes und vorzüglich schön geschribenes original. - Das ser undeutliche sigel ist das gleiche, wie bei urk. n. 794 und 796. - Das höchst einfache recognitionszeichen one alle tironische noten steht hinter dem sigel und höher als dasselbe; die rocognitionszeile mit dem monogramme des könogs steht nicht auf gleicher höhe mit dem sigel, sondern tiefer, wodurch in der ganzen länge des pergamants ein grosser offener raum von der höhe des sigels entstanden ist, wie überhaupt die untere hälfte des pergaments beinahe leer ist bis an die abschliessenden recognitions- und datirungszeilen. Datum. - Die indiction zält wider eine einheit zu vil. |
|
 |
Genealogiae diplomatica augustae gentis Habsburgicae: Bd. II; S. 74; Nr. 127 |
948 Februar 7. Worms vgl. oben u. unten |
CXXVII. Diploma Ottonis I. Rom. Regis, quo cnobio S. Galli confert curtes Sueninga, Oberendorpf, & Wiare. 948. 7. Febr. - Ex eodem (St. Gallen) archivo. In nomine Sanćte & individuæ Trinitatis. Otto Divina auxiliante clementia Rex. Noverit omnium fidelium nostrorum præsentium, nec non & futurorum sagacitas, qualiter nos ob amorem Dei nostri, nostræque animæ remedio, quasdam res proprietatis noftræ ad monasterium Sanćti Confessoris Christi Galli, ubi venerabilis Graloch (1) nomine, Abbas præesse dinoscitur, in proprium concessimus atque tradidimus. Id est, curtem I. Sueninga vocatam, in pago Alpegowe sitam, & aliam in pago Para, Oberendorpf nuncupatam, cum baptismali ecclesia, & terciam in pago Turgowe, Wiare nominatam, cum omnibus appenditiis & adjacentiis suis juste legitimeque illuc pertinentibus, jure perenni in proprium, curtilibus, ædificiis, mancipiis, agris, pratis, pascuis, silvis, aquis, aquarumvedecursionibus, molendinis, piscationibus,viis & inviis, exitibus ac reditibus, quæsitis & inquirendis, mobilibus & immobilibus. Jussimus quoque inde hoc præsens præceptum conscribi: per quod volumus, firmiter que jubemus, ut hæc noftræ traditionis condonatio amodo & deinceps omni tempore firma stabilisque permaneat, sine ullius contradićtions obstacuto, manu propria nostra firmatum, annulique nostri impressione sigillatum. Signum Domni Ottonis invićtissimi Regis. Brun. Cancellarius ad vicem Fridurici (2) Archicappellani recognovi & subscripsi. Data VII. Id, Febr. Anno Domini DCCCCXLVIII. Indićt. VII. regnante pio Rege Ottone anno XII. (3) aćtum Wormacia in Domino feliciter. Amen. (1) Graloch idem, qui Cralo, de quo in notis ad proxime præcendens monumentum. (2) Friduricus Archicapellanus ex monacho Fuldensi, atque ex Sereniss. Domo Lotharingica oriundus, faćtus est Archiepiscopus Moguntinus. Vid. Cl. Joannis. rer. Mogun. Tom. I. L. IV. p. 427. Seq. Item Prodr. chron. Gottwic. Par. I. L. II. p. 181. (3) Annus regni Ottonis cum annis Incarnationis concordat: Indićtio autem VI. recurrebat in annum Christi 948. |
|  |
Episcopatus Curiensis in Rhætia sub metropoli Moguntina — Codex probationum ad episcopatum CuriensemS. 33, Nr. XXIX |
948.(998)
vgl. oben
|
XXIX.
Bulla aurea GREGORII V. papæ Fabariensibus sub LEOPOLDO abbate data a. 998.
Ex archivo Fabariensi.
GREGORIUS episcopus Romanus, servus servorum Dei sanctæ sedi principis apostolorum beati Petri et Pauli præsidens, dilectissimis filiis abbati ordinis divi patris Benedicti monasterii sanctæ Dei genitricis in dicesi et pago Curiensi, eiusque fratribus tam præsentibus quam futuris regularem vitam professis in proprio monasterio, ac ibi religiosam vitam eligentibus apostolicum convenit adesse præsidium, ne forte cuiuslibet temeritatis incursu robur facræ religionis infringatur.
Eapropter dilecti in Domino filii! vestris iustis postulationibus clementer annuimus, et monasterium vestrum , in quo divino estis obsequio mancipati, ad exemplum felicis recordationis Zacharia a), Stephani IV b), Leonis III c), Benedicti V. et Ioannis XIII. Romanorum pontificum prædecessorum nostrorum, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus, et præsentis scripti speciali privilegio communimus. Imprimis siquidem statuentes, ut ordo vester monasticus, qui secundum Deum et beati Benedicti regulam in vestro et B. Valentiani prope castra Martiola d), cui præsidetis, monasterio institutus esse dignoscitur, perpetuis ibidem temporibus, sicut hactenus , inviolabiliter observetur. Præterea quascunque possessiones, quæcunque bona et iura in præsentiarum iuste et canonice possidetis, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum et principum , oblatione fidelium, seu aliis iustis modis præstante Domino Deo poteritis adipisci, firma vobis vestrisque successoribus, et illibata permaneant; ex quibus hæc propriis duximus exprimenda vocabulis.
Primo locum ipsum et homines, in quo præfatum monasterium est cum ecclesia et grangiis, ac omnibus pertinentiis suis, in quibus absque ulla tergiversatione aut impedimento sacra mysteria celebrare vobis in perpetuum liceat. Item in pago Curowalabon curtem in Nuzedre e), atque colonias quinque in Thurigos f), ecclesiam S. Mariæ apud Montaniolas g) cum omnibus iuribus et adiacentiis suis. Ecclesiam S. Sulpitii in Frastenestum h) cum omni familia sua. Item curticellam in Bimerlo i) cum tellure et omnibus rebus ac hominibus. Locum B. Mariæ in Regez k) cum suis mancipiis et iuribus.
Præterea ecclesias cum hominibus in comitatu Rhætiæ, id est, Vatio, Malasan, Yges, Trimons l), sancti Salvatoris m) cum decimis, et coloniis. Item colonias cum iudicio y decimis et hominibus, id est, ecclesias SS. Georgii ac Zenonis in Ladurs et Raschain, in Flimme, Schanfik, Russis et Selt n) . Item ecclesias cum decimis in Andeste, in Iliande, Rucenne, Selaune et Flemme o) . Item ecclesiam S. Gaudentii ad pedem Septimi montis, ecclesiam et omnes possessiones in territorio Clavennæ. Item colonias mansus cum bonis, quæ ad servitium mariscalli, dapiferi, pincerni et præfectorum seu advocatorum vestrorum pertinent: videlicet, bona cum curtellis in Bulcaria, de Bidennis, in Kampazh p) . Bona in Castelmures, in Prato longo q), in Ragez. Item coloniam de Salezhe et Magenze r). Item curtem cum colle in Vilters, in Wanges, in Rumos s) . Item bona in Sempania t)
Ad hæc omnia bona cum iuribus in Wattewille et Stadelhoven, in Montlingen, in Arbona u), et curtem cum bonis in Studeez prope Præge w) . Insuper omnia iura cum ecclesiis in Metmenstetten x), in. curia, in Marchedow, in Castris y), videlicet Tertz, Quart, Quint z), et ecclesia Walchestette cum filia Quart, ac omnibus bonis, iudiciis et hominibus. Ad hæc ecclesiam cum villa. in Quatigiso aa); ecclesiam cum villa in Tuconia bb); ecclesiam cum. villa in Milcinchov cc) cum tellure et omnibus hominibus. Ecclesiam S. Stephani in Menidorve dd). Item curtem Wihare nuncupatam in Turgeuue ee). Et curtem unam Suueninga in Alpegewe ff), nec non in pago Para curtem unam in Oberdorf gg) nuncupatam, cui ecclesia baptismalis, et possessiones ecclesiasticæ inibi annectuntur. Denique omnia bona in pago Thuricensi videlicet seuda in villa Arne et Tuolle hh). Item decimas cum hominibus in Hedingen ii). Item decimas cum bonis in Rute et Ferren kk), et omnia bona in Wattwille.
Hæc omnia cum terris, pagis, villis , curtis, ecclesiis, hominibus, mancipiis, proprietatibtis pratis, vineis, nemoribus, usuagiis, pascuis in Boscho ll) et plano, in alpibus , in aquis in molendino, in viis et semitis, et aliis omnibus libertatibus et immunitatibus in abbatis et fratrum arbitrio sunto; quatenus ista abbatia semper sit libera. Hospitali autem vestro, quod S. Christophori dicitur, decimas seu proventiones in Melis a catholicis ipsius loci abbatibus et reliquis Deo servientibus personis concessas auctoritate apostolica confirmamus.
Sane novalium vestrorum, quæ propriis manibus aut sumptibus colitis, de quibus aliquis hactenus non percipit, sive de animalium vestrorum nutrimentis nullas a vobis decimas exigere vel extorquere præsumat. Cum autem generale interdictum terræ fuerit, liceat vobis, clausis ianuis, exclusis interdictis, non pulsatis campanis divina officia celebrare, dummodo causam non dederitis interdicto. Chrisma vero, seu oleum sacrum, consecrationes altarium, vel etiam basilicarum, ordinationes clericorum, qui ad ordines fuerint promovendi, secundum iura et consuetudinem vestram sine pravitate exhibebitis . . .
Ad hæc novas et indebitas exactiones ab archiepiscopis, episcopis, aut aliis seu ecclesiasticis seu sæcularibus personis a vobis omnino fieri prohibemus. Sepulturam quoque ipsius loci liberam esse decernimus, ut qui ibi sepeliri voluerint, eorum devotioni et voluntati relinquatur. Decimas et possessiones ad ius ecclesiarum vestrarum spectantes, quæ a laicis detinentur, redimendi, et legitime liberandi de manibus eorum, et ad ecclesias, ad quas pertinent, revocandi libera sit vobis de nostra auctoritate facultas.
Apostolica item auctoritate statuimus, et sub interminatione anathematis prohibemus, ne abbates vestri, qui pro tempore fuerint, ecclesias, decimas, præbendas monachales, vel quælibet feuda aliquo titulo alienare præsumant, nec alias quasvis possessiones monasterii, seu thesauros, aut mobilia bona vendere, obligare, aut infeudare sine communi consensu capituli, vel maioris aut sanioris partis, aliquatenus audeant. Obeunte te charissime fili Hliudbolde! præfati monasterii abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia præponatur, nisi quem tantum fratres communi consensu, seu fratrum pars consilii sanioris secundum Deum et B. Benedicti regulam de eodem collegio, vel alterius monasterii, si ibi aliquis ad hoc regimen idoneus repertus non fuerit, providerint eligendum, qui iuxta ecclesiæ vestræ consuetudinem a dicesano, vel eo renitente, ab alio episcopo consecretur.
Paci denique et tranquillitati vestræ paterna in posterum sollicitudine providere volentes, auctoritate apostolica ob amorem B. Benedicti ac dilectissimorum filiorum Adelhaidis Augustæ, et Reginaldi fautoris et .exactoris vestri feveriter prohibemus, ut infra clausuras locorum, ecclesiarum seu grangiarum vestrarum, nullus rapinam, furtum facere, ignem apponere, sanguinem humanum fundere, malefactores, aut quemvis hominem temere capere vel interficere, seu violentiam aliquam audeat exercere; fit vero locus et ecclesia vestra ab omni molestia libera.
Nulli ergo hominum liceat hanc constitutionis nostræ paginam temere infringere, aut quovis modo fæpe nominatum monasterium perturbare, aut eius iura et possessiones aufferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia potius integra conserventur, eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura. Salva tamen sedis apostolicse auctoritate, et dicesanorum episcoporum canonica iustitia.
Si quis autem contra attentare præsumpserit, et bis admonitus se non emendaverit; fciat, se auctoritate Dei omnipotentis, et B. Mariæ semper virginis, et BB. apostolorum Petri et Pauli, et B. Benedicti, et omnium Sanctorum, esse excommunicatum, et perpetuo anathematis vinculo innodatum, et a regno Dei alienatum, et cum diabolo atrocissimis pnis, et Iuda Iesa Christi Domini nostri proditore, æterno supplicio, æternæque maledictioni deputatum; et sicut hæ lucernæ extinguuntur, ita ante Deum lucerna eius extinguatur, nisi res iniuste invasas monasterio reddiderit, et dignam pnitentiam gesserit. At vero vicissim, qui huius apostolici instituti observator extiterit, benedictionis gratiam a Deo Domino nostro per intercessionem B. Benedicti consequatur, et vitam æternam accipere mereatur mm).
a) Ad manus est apographum Bullæ Zachariane S. Pirminio anno 749. datæ II. Non. Novemb. Tametsi illius existentiam non negem; meum tamen exemplar eiusmodi errores continet, ut tanquam sequiori ævo corruptum et interpolatum in ferie reliquorum monumentorum edere religioni mihi duxerim. Sic vero habet. "ZACHARIAS episcopus servus servorum Dei, PIRMINIO Deo amabili episcopo et abbati, venerabilium diversorum monasteriorum Deo auspice fundatori, ac per seriem omnibus successoribus eius vicissim abbatibus in perpetuum. Igitur quæ postulasti a nobis dilectissime Frater! quatenus in regno Franciæ, uti et ubi terrarum tibi placitum fuerit, in ruribns ac mæniis diversorum locorum , sive in his etiam , quæ per donationem , aut per emtionis paginam tibi advenerint, sive in rebus magnatorum tuorum, vel undecunque tibi acciderint, sacra loca et monasteria, sicut a te consentientibus Dagoberte et Theodorico filio eius Francorum regibus piæ memoriæ, sine refragatione de aliquo iudice, vel ullius reclamatione constructa sunt (DAGOBERTUS III. a. 7I5. vel seq. obiit, ergo S. PIRM1NIUS sub hoc rege nulla monasteria fundare potuit, nisi tota eius historia fallat. Caroli Martelli et Pipini ape pleraque construxit, quorum tarnen nulla hic mentio), ita libera sub iure fanctæ Romanæ ecclesiæ, cui Deo auctore deserviunt, a nobis firmata privilegiis et immunitatibus in futuro permaneant." "Nos igitur tam piis desideriis faventes , ac nostra benedictione id, quod petis, effectui mancipantes , per hanc apostolicam auctoritatem tibi piissime Frater! licentiam et potestatem concedimus, ædificandi monasteria et alia pia oratoria, ubicunque in Franciæ regno volueris, sive alibi terrarum, aut in locis proprietatis tuæ - - - sintque monasteria omnia a te constructa aut construenda sub apostolica protectione et potestate." "Hoc autem Christi Dei et Domini nostri, et beati Petri apostolorum principis, et nostra, qua prævalemus, auctoritate promulgantes sancimus, et ista, quæ dictamus, ita roboramus , ut nemo episcoporum de quacunque ecclesia tuas et tuorum successorum causas audire, aut aliquo cupiditatis vinculo deceptus res tuas quomodolibet constitutas invadere, aut circa eas ullum ministerium ecclesiasticum celebrare præsumat; sed tibi et successoribus tuis reclamare, et querelas circa te et tuos fratres forte exortas ad nostram apostolicam audientiam deportare per hanc præceptionis licentiam et paginam liceat. (Sequuntur solitæ imprecationes, et demum hæc chronotaxis.) Scriptum per manus Ioannis Scrinarii anno VII. domini nostri ZACHARIÆ. Datum II. Nonas Novemb. imperante Constantino, indict. V. anno DCCXLVIIII. (Que non convenit.)"
b) Idein plane de Stephani IV. Bulla sentiendum , quæ anno 770. confecta creditur; suspicor, ab imperito quodam vitiatan fuisse, adposito Wormatiæ loco, ubi quidem præsulum conventus tunc a Carolo M. habebatur, cui tamen Stefhanus papa interesse non potuit, quemadmodum nec episcopi, qui apographo Bullæ subscribuntur, scilicet Wernharius seu Bernharius Wormatiensis , qui demum a. 803. electus præfuit ad a. 823 , et Ursicinus Curiensis, cui Tello faltem iam a. 758. successit. Forsitan Bulla hæc Stephanum V. auctorem habet, qui a. 816. in Galliam profectus est, nomina vero episcoporum probabilius a sciolo quodam supposita fuerunt.
c) Vid. supra Num. IV.
d) S. Lucii cnobium est; castrum vero Martiola, ipsa modo arx episcopalis. Hic locus demonstrat, S. Lucenses olim Fabariæ subiectos, ac per quemdam priorem aut præpositum gubernatos fuisse.
e) Netzüder: vicus ad rivum Lütz prope Bludentum oppidum in Walgovia.
f) Thüringen.
g) Monticulus, Montigl.
h) Frastenz pariter in Walgovia.
i) Ignotum.
k) Ragatium infra Fabariam ad Tamingam seu Camingam torrentem.
l) Vaz, Malans, Igis, Trimis in quatuor pagica valle e septemtrione urbis Curix.
m) Forte Curix.
n) Ladir, Ruschein, Flims communitates in Fdere griseo, sicut Ruvis et Sept haud longe a se invicem dissitæ ad finistrum Rheni litus. Scanfik vallis hodiedum celebris.
o) Eiusdem Fderis loca.
p) Forte Campastum in Pusvlavio.
q) Castelmur. Langwies.
r) Legendum videtur Falezhe Fläsch, alterum Maienfeld.
s) Prope amnem Saar Sargansium inter et Ragatuim.
t) Alpes quædam hoc nomine significari videntur.
u) Watweil ad fluv. Thur. Stadtlhofen villa antiqua prope Turegum. Montigl. Arbor felix ad lacum podamicum.
w) Ignotum ; fors singularis quædam villa est.
x) Vicus in præfectura Knonau cant. Turic. trans Albim montem.
y) Gastern.
z) Loca ad lacum Rivanum et Wallenstadium.
aa) Wäggis.
bb) Tuggen.
cc) An non Mulchingen in pæfectura Kyburgica cant. Turic.
dd) Mänedorf ad lacum Tigur. Stafenium inter et Veticonium, ubi ecclesiam S. Stephani habuere Faturienses usque ad a. 1494. quo eam Einsidlensibus vendiderunt.
ee) P. Trudp. Neugart Cod. diplom. Alem. T. I. p. 595. dicit esse Wüeri parochiæ Mneh-Altdorf dit. Turic.
ff) Schwaningen dit. Fürstenb. in comit. Stühling.
gg) Duabus leucis Rotwila distans.
hh) Loa Turicensia Arni et Tuelen.
ii) Pagus prafecturæ Knonau dit. Turic.
kk) Rüthi et Verach in praefectura Grüningen dit. Turic.
ll) Boschum, Boscum al. Baschär idem ac pascua maiora e regiong Vilis terræ Vilters.
mm) Clausula deest. Annus 998. apographo subscriptus, quo Gregorius V. plures Bullas variis locis concessit, quærum aliquas recitat Ughellus. Agebatur hoc anno Romæ synodus , cui intererant aliqui ex Germania episcopi, qua occasione forsan hæc bulla data fuit, sicut et illa pro monasterio Petershusano a P. Trudp. Naugart edita Cod. diplorn. Allem. T. I. p. 648.
|
|
 |
995. (985) — Tausch von Gütern in Thäingen und Epfendorf mit Gütern in Lutwanga und Rapirgahusa. Lage im Alpgau bei Stühlingen strittig! |
|  |
Wirtembergisches Urkundenbuch Bd. 1 S. 232f |
995 Konstanz
vgl. unten
|
CXCVIII.
Bischof Gebhard von Constanz vertauscht die Güter seiner Kirche in Thäingen und Epfendorf mit Gütern in Lutwanga und Rapirgahusa, welche ihm Abt Pezilin von Petershausen dagegen abtritt.
995.
In nomine sanctae et individuae trinitatis. Notum sit omnibus, praesentibus scilicet et futuris, qualiter ego Gebehardus, Constantiensis ecclesiae praesul indignus, cum manu advocati mei Chuzonis, cum Pezilino, abbate sancti Gregorii monasterii1), communi utilitati prospiciens, concambium feci tale, videlicet praedium, quale ecclesia, cui praeesse videor, habere dicitur in villa Toginga2) in pago Hegou, et in villa Epfindorf3) in pago Para, ei suisque monachis potestative possidendum contradens, ea quippe ratione ut, eadem cum manu advocati sui Eberhardi tradentes, mihi meisque successoribus firmiter habendum succederet quidquid monasterium quod ipse regebat, in Lutwanga in pago Albegou 4), et in Rapirgahusa 5) in pago Ereggou legitimae proprietatis haberet. Huius autem concambii commutatio in nostri praesentia, ambobus advocatis, mei videlicet et abbatis, ad hoc strenue confaventibus, est Constantiae facta atque roborata, praesentibus his quorum nomina sunt sequenti subscriptione notata. Meginzo arcbipresbyter. Sigibolo dccanus. Irinc archidiaconus. Gerhart archidiaconus. Albrich. Gunderic. et aliis quam pluribus. Actum publice iu sancta synodo Constantiensis ecclesiae, anno dominicae incarnationis nongentesimo nonagesimo quinto, feria IV., indictione VII.
Nach der Karlsruher HS. des Chronicon Petershusanum , worin die Urkunde sich In Abschrift erhalten hat - Abdruck in Ussermann's Ausgabe des Chronic. Petershus. I. § 14, bei Hergott, Geneal. dlpl. II. nr. 146. p. 88 und in der neuen Ausgabe des Chron. Petersh. von Mone I. § 14. p. 122. - Auszug bei Neugart I. nr. 797.
1) Kloster Petershausen bei Constanz, zu vergl. jedoch Neugart a. a. O. Anm. b.
2) und 3) Thäingen im Kanton Schaffhausen, und Epfendorf, O.A. Oberndorf.
4) in der Zeile steht Cleggou, darüber Albegou. Lutwanga wird von Neugart auf Langenwangen in der Pfarrei Fischen, L.G. Immenstadt, im Allgäu gedeutet.
5) Unermittelt, Neugart will es auf Riedhausen bei Buchau deuten. Ueber den Eritgau oder Erreggou, wie er oben heisst, zu vgl. Stälin I. p. 293.
|
|  |
Fürstenbergisches Urkundenbuch Bd. V; S. 32; Nr. 56. |
995 Konstanz
vgl. oben u. unten
|
995. Constanz.
Gebehardus Coustantiensis ecclesiae praesul cum manu advocati sui Chuzonis praedium ecclesiae suae in villa Toginga in pago Hegou et in villa Epfindorf in pago Bara, Pezilino abbati s. Gregorii monasterii et monachis eins ea ratioue contradit, ut abbas cum manu advocati sui Eberhardi proprietatem monasterii sui in villa Lutwanga1) in pago Albegou et in Rapirgahusa in pago Creggou 2) ipsi tradat. Testes: Meginzo archipresbyter, Sigiboto decanus, Irinc archidiaconus, Gerhart archidiaconus, Albrich, Gunderic.
Actum publice in sancta synodo Constaiitiensis aecclesiae, 995., feria 4., indictione 7.
Copie in Casus mon. Petrishus., Mon. Germ. SS. XX, 631.
1) Im Albgau giebt es keinen Ort d. N.; Lutwanga ist vielleicht der alte Name für das jetzige Ober- oder Unterwangen, A. Bonndorf. Die bisherige Annahme, dass der Alpgau (Allgäu) hier verstanden sei, ist ganz unhaltbar.
2) Verschrieben für Ereggou; Rapirgahusa ist Repperweiler, wirt. OA. Saulgau.
3) Später (a. a. 0. 636) besagen die Casus mon. Petrishns. irrig., dass Bischof Gebehard Liutwanga et Ratpirgahusin der Constanzer Kirche "de suis prediis" vertauscht habe. An derselben Stelle wird auch berichtet, dass Bischof Gebhard dem Kloster Petershausen auch Slate gegeben habe. Dieses Slate aber ist Schlatt am Randen; denn dieser Ort war das ganze Mittelalter hindurch petershausisch.
|
|  |
Monumenta Germaniae Historica inde ab anno Christi quingentesimo usque ad annum millesimum et quingentesimum, Bd. 20, S. (627ff) 631 |
995 Konstanz
vgl. oben u. unten
|
EXPLICIT PREFATIO. INCIPIUNT CASUS PETRISHUSENSIS MONASTERII. LIBER PRIMUSb1.
14. Privilegium super Togingin18. In nomine sanctae et individuae Trinitntis. Notum sit omnibus, presentibus scilicet et futuris, qualiter ego Gebehardus Constantiensis aecclesiae presul indignus cum manu advocati mei Chuzonis, cum Pezilino abbate sancti Gregorii monasterii, communi utilitati prospiciens, concambium fęci. Tale videlicet predium, quale aecclesia cui preesse videor habere dicitur in villa Toginga in pago Hegou, et in villa Epfindorf19 in pago Paraa, ei suisque monachis potestative possidendum contradens, ea quippe ratione, ut, eadem cum manu advocati sui Eberhardi tradentes, mihi meisque successoribus firmiter habendum succederet quicquid monasterium, quod ipse regebat, in villa Lutwanga in pago Albegoub, et in Rapirgahusa in pago Creggouc 20 legitimae proprietatis haberet. Huius autem concambii commutatio in nostri presentia, ambobus advocatis, mei videlicet et abbatis, ad hoc strennue confaventibus, est Constantiae facta atque roborata, presentibus his quorum nomina sunt sequenti subscriptione notata. Meginzo archipresbyter. Sigiboto decanus. Irinc archidiaconus. Gerhart archidiaconus. Albrich. Gunderic et aliis quam pluribus. Actum publice in sancta synodo Constantiensis aecclesiae anno dominice incarnationis nongentesimo nonagesimo quinto, feria 4. indict. 7.
995.
15. Monachus Roupertus
b1 Lib. pr. adieci; deest in cod.
a verba et in - Para oblitterata cod.
b Cleggou; sed superscript. Albegou cod.
c Erreggou leg. Mone.
18 Neugart, Cod. dipl. I, 645. U. et M. (s. unten)
19 Thayngen prope Schaffhausen. Epfendorf ad Neccarum prope Rotweil. M.
20 Lutwanga vix est Langenwangen iuxta Fischen in pago Algau; de Rapirgahusa in pago Eritgau v. Stalin I, 293. M.
|
|  |
Genealogiae diplomatica augustae gentis Habsburgicae - Bd. II; S. 88f; Nr. 146 |
995 (985) Konstanz
vgl. oben u. unten
|
CXLVI.
Concambium Gebehardi Ep. Constantiensis cum Pezelino Abbate monast. S.. Gregorii super bonis in Togginga & Epfindorf sitis.
985. Fer. IV. Ex Petershusani cænobii chronico MS. Lib. I. p. 12. cujus exemplum asservamus in forulis San-Blasianis.
In nomine Sanćtæ& individuæ Trinitatis. Notum sit omnibus, presentibus scilicet & futuris: qualiter ego Gebebardus (1) Constantiensis ecclesiæ Præsul indignus, cum manu advocati mei Chuzonis (2), cum Pezelino Abbate S. Georgii (3) monasterii, communi utilitati prospiciens, concambium feci; tale videlicet prædium, quale ecclesia, cui præesse videor, habere dicitur in villa Togginga , in pago Hegou, & in villa Epfindorf, in pago Para (4) , ei fuisque monachis potestative possidendum contradens, ea quippe ratione , ut eadem cum manu advocati sui Eberhardi tradentes mihi, meisque fuccessoribus, firmiter habendum succederet, quidquid monasterium, quod ipse regebat, in villa Lutwango, in pago Albegow, & in Rapirgahusa, in pago Erregou, legitimæ proprietatis haberet. Hujus autem concambii commutatio in nostri præsentia, ambobus advocatis, mei videlicet, & Abbatis, ad hoc strenue confaventibus, est Constantiæ faćta atque roborata, præsentibus his, quorum nomina sunt fequenti fubscriptione notata. Megingozo (5) Archipresbyter. Sigiboto Decanus. Irim Archidiaconus. Gerbart Archidiaconus. Albrich. Gunderic. & aliis quam pluribus. Aćtum publice in Sanćta synodo Constantiensis ecclesiæ. Anno Dominicæ Incarnationis DCCCCLXXXV. Feria IV. Indićtone VII.
(1) S. Gebehardus Ep, e Comitibus Brigantinis, fundator erat monasterii Petershusani, de quo vid. chron. Constantiense apud Pistor. rerum Aleman. script. Tom. III. p. 722. & seq.
(2) Chuzo Comes Vitoduranus. De Comitibus Vitoduranis , qui ex Brigantinis & Dilingensibus orti sunt, exstat historia in chronico Petrusiano, aućtore sæculi XI. quod in forulis San - Blasianæ bibliothecæ asservatur: hanc Chuzonem Dynastis ac Nobilibus accensemus; similiter Eberhardum.
(3) In hanc chartam error scribæ irrepsit , dum in vicecm S. Gregorii , scripsit, S. Georgii. Nullibi enim Pezelinum Abbatem S. Georgii , bene vero S. Gregorii abbatiæ Petershusa præfuisse reperio: est autem Petershusa prope civitatem Constantiensem. Hunc errorem detegit corrigitque Bulla Gregorii V PP. quam, in, hac collećtione nostra num. CLII. exhibebimus: in ista quippe Summus Pontifex expressis verbis asserit: monasterium Petershusanum in honorem S. Gregorii construćtum esse ab ipso Ep. Gebehardo. Adi chronicon Manlii, ubi fundationem hujus cnobii pluribus verbis descriptam habes, ap. Pistor. noviss. edit.Tom. III. p. 645. seq.
(4) Para pagus. Vide chron. Gottwicense. Bar, alias distrićtus terræ ad Comites de Urach olim spećtans, terminus est Alpegoviæ.
(5) Migingozum Archipresb. Sigibotonem Decanum, Irinum Archtdiac. Gerharrum Archidiac. Prælatis ecclesiæ Cathed. Constant. associamus , quibus addimus Albrichum & Gundericum. Denique Indićtio in hac charta corrigenda; cum in annum Chrifti 985, Indićtio XIII., noni vero VII incidat.
|
|  |
Codex Diplomaticus Alemanniae Et Burgundiae Bd. I, S. 646; Nr. 797 |
995 Konstanz
vgl. oben
|
DCCXCVII.
Anno 995.
Concambium Gebehadi ep. Const. cum Pezelino abbate S. Georgii super bonis in Togingen et Epfindorf sitis.
Ex Chron. Petershus. L. I. §. 14.
In nomine sanctæ et individuæ Trinitatis. Notum sit omnibus, præsentibus scilicet et futuris, qualiter ego Gebehardus Const. ecclesiæ præsul indignus cum manu advocati mei Chuzonis, a) cumPezilino abbate S. Gregorii monasterii communi utilitati prospiciens b) concambium feci tale, videlicet prædium, quale ecclesia, cui praesse vidor, habere dicitur in villa Toginga c) om pago Hegou, et in villa Epfindorf d) in pago Para, ei suisque monarchis e) potestative contradens, ea quippe ratione, ut eadem cum manu advocati sui Eberhardi tradentes, mihi meisque successoribus firmiter habendum succederet, quidquid monasterium, quod ipse regebat, in Lutwanga f) in pago Albegou, et in Raparigahusa g) in pago Erregou h) ligitimæ proprietatis haberet. Huius autem concambii commutatio in nostri præsentia, ambabus advocatis, mei videlicet, et abbatis, ad hoc strenue confaventibus, est Constantiæ facta atque roborata, præsentibus his, quorum nomina sunt sequenti subscriptione notata, Meginzo archipresbyter, Sigiboto Decanus, Irinc archidiaconus, Gerhart archidiaconus, Albric, Gunderic, et aliis quam pluribus. Actum publice in sancta synodo Constantiensis ecclesiae, anno Dominicæ incarnationis nongentesimo nonagesimo quinto, i) feria IV, indictione VII. k)
P. Herrgott Geneal. diplom. Cod probat. n. CXLVI.
a) Chuzzo inter testes sup. n. DCCLX.
b) P. Herrgott in suo apographo Chronici Peterhusani legebat: cum Pezelino abbate S. Georgii monasterii etc. subditque in nota: "In hanc chartam errror scribæ irrepsit, dum in vicem S. Georgii scripsit S. Georgii. Nullibi enim Perelinum abbatem S. Georgii, bene vero S. Gregorii abbatiæ Petershusanæ præfuisse reperio." Immo recte scripsisse librarium, quo usus est P. Hergott, cum ex diplomatibus Ottonis III an. 993 et 94 iam præmissis liquet, tum Chron. Petersh. 1. II. §. 2 adperte dicitur, Perrigerum, non Pezelinum, B. Gebehardo an. 996 defuncto in monasterio S. Gregorii, quod Petrishusa dicitur, in regimine successisse, quod munus vivente adhuc episcopo fundatore vicaria opera exercebat. Pezelinus igitur abbas monasterii S. Georgii erat, fundati a Burchhardo II et eius coniuge Hadewige in Twiel (1. c. §. 38) ac post initium seculi XI in vicinum oppidum Stein translati: quocum proinde, non cum abbate S. Gregorii prædia commutare peterat episcopus; præcipue quia 1. c. §. 39 additur, munificentia Hadewigæ quartam partem eiusdem villæ Epfendorf Steinense monasterium obtinuisse, cui ope huius concambii demum integer locus cessit. Steinense vero monasterium vocat Scriptor, non Duellianum, quod chronicon suum post factam huius translationem composuerit.
c) Täingen in Hegovia dit Scaphus.
d) Epfendorf.
e) Loquitur S. Gebehardus de monarchie ad eius curam proxime non spectantibus, atque adeo non de Petershusanis, ut perspicuum est.
f) Langenwangen parochiæ Fischen in Algovia.
g) Riedhausen prope Buchau.
h) Al. Erichgewe, Eritgewe, Herekewe.
i) Ap. P. Herrgott perperam annus 985 positus.
k) Anno 995 convenit indicio VIII
|
|
 |
1047. — Vergabung eines Besitzes in Waldkirch. |
|
 |
Genealogiae diplomatica augustae gentis Habsburgicae: Bd. II; S. 118; Nr. 178 |
1047 April 27. n.n.
|
CLXXVIII Diploma Heinrici III., quo Megingodo Regalem mansum in villa Waltchirichum, in pago Alpegove situm, tradit. 1047. 27. April. - Ex archivo abbatia San-Blasiana In nomine Sanćtæ & individuæ Trinitatis (1) Heinricus Divina favente clementia Rom. Imp. Augustus. Omnium Chrifti, nostrique fidelium, tam futurorum, quam præsentium, solers noverit induftria, qualiter nos, ob interventum ac petitionem dilećtæ contećtalis nostræ Imperatricis Agnetis, nec non fidelium meorum, Eberhardi (2), Berechtoldtique (3) Comitum, cuidam fideli nostro, Megingodo nomine, unum Regalem mansum (4) in villa Waltchirichun, in pago Alpegovve, in comitatu Berechtoldi Comitis situm, cum omnibus suis pertinentiis, hoc est, utriusque sexus mancipiis, terris, cultis & incultis, areis, ædificiis, pratis, pascuis, molis, molendinis, aquis, aquarumque decursibus, piscationibus, silvis, venationibus, incisuris (5), saginationibus, cum omni utilitate, quæ aut scribi aut nominari potest, in proprium tradidimus, ea videlicet ratione, ut prædićtus Megingodus, suique per successionem heredes, liberam dehinc potestatem habeant obtinendi, commutandi, præcariandi, vel, quidquid sibi placuerit, inde faciendi. Et ut hæc nostræ traditionis aućtoritas omni tempore stabilis & inconvulfa permaneat, hanc cartam inde conscriptam manu propria, ut infra videri potest, roborantes nostri sigilli impressione jussimus insigniri. Signum Domni Heinrici Secundi Romanorum Invićtissimi Imperatoris Augusti. Hacelinus (6) Cancellarius vice Dudonis (7) Archicancellarii recognovi. Data V. Kal. Maji, anno Dominicæ Incarnationis MXLVII. Indićtione XV. anno autem Domni Heinrici III. ordinationis ejus XVIII. regnantis quidem VIII. Secundi Imperantis I. (8) aćtum M. ... In Dei nomine feliciter. Amen. (1) Hoc ipsum dlploma inveni in MS. codice Aug. bibliothecæ Vindob. inter Histor prof. num. XV. pag. 7. sed integrum ibi non est. (2) Eberhardum Comitibus Rhætiæ adnumeramus. conf. chartas an. 1040. num. CLXXIV. & an. 1045. n. CLXXVII. (3) Bertholdum vero Comitibus Alpegaviæ accensemus. Megingodus ad Dynastas & Nobiles pertinet. (4) Mansus Regalis. Qujd vox mansus denotet fuse exponunt Wehner. in observ. praćt. v. Mansmat. p. 546. Schliter Thes. antig. Teut. Tom. III. v. mansus. & noviss. editio Glossarii Du Cangii Tom. IV. h. v. ubi simul exponitur Regalem mansum, seu mansum Regale, ertam agri mensuram significanre, quæ Regi propria erat. 5) Incisuris. Incisura, taillia, exaćtio reditus, Gallice Taille. Vid. Du Cangius Gloss noviss. edit. Tom. III. h. v. 6) Hacelinus, alias Hardovdus & Herzelius Episcopus Bambergensis eodem anno, quo diploma hoc datum est, ab Henrico Impcratote constitutus fuit. Mallinkrot pag. 75. 7) De Durdone, seu Bardone Archicancellario vid. not. ad chartam num. CLXXI. 8) Concordant notæ chronologicæ. Attamen pro anno XVlll. ordinationis substitui debet num. XIX. annus quippe primus ordinationis desumitur ab anno Chrifli 1028. annus vero regni ab an. 1039. |
|
 |
1049. — Bestätigung von Besitzungen an der Cella alba, in Waldkirch und Alpfen. |
|
 |
Urkundenbuch der Stadt und Landschaft Zürich; Bd. I; Nr. 129; S. 236f. |
1049 Juli11. Aachen vgl. unten |
236 Kaiser Heinrich III. bestätigt dem Kloster Rheinau die Schenkung Wolvins.
1O49. Juli 11. Aachen.
(C) ∫ In nomine sanetae et iudividuae trinitatatisa). Heinricus divina favente clementia Romanorum imperator augustus. ∫| Oportet igitur nos, qui divino sumus munere quodaramodo pre ceteris hominibus sublimati, eins in omnibus pro posse nostro parere voluntati, etb) euius prelati sumus clementia atque regnamus providentia, loca vero sibi consecrata || nostro consolari iuvamine atque imperiali tueri munimine, quoniam id nobis ad presentis vitę salutem et ad percipiendam aeternę beatitudinis retributionem firmiter prodesse credimus. Quapropter omnium sanctę dei ęcclesiae nostrorumque fidelium noverit pietas tam futurorum quam et presentium, quia venerabilis abbas Richardus1 nostris presentavit obtutibus quoddam privilegium2, cui erat inscriptum, qualiter pię memoriae vir Wolvini pro remedio animę suae propinquorumque suorum felici commemoratione monasterium Renaugia nominatum in Turgouwensi pago et in Alemannico ducatu in comitatu Bertdoldi comitis3, prius vero ab impiis hominibus neglectum atque pene destructum, ob amorem domini nostri Iesu Christi eiusque sanctissimę genitricis Marię perpetuę, virginis necnon in honore saucti Petri apostolorum principis et sancti Blasii martyris sincera devotione reędificavit ac restauravit et restaurato omnia suae proprietatis loca, que, in predicto Turgouwensi pago habuit, scilicet Martella, Helehenchova, Holzheim, Willegisesboch, Roudolfingon, Truillinchova, Beichinchova, Truitdinchova, Szlat, Stamheim, Nuzbouma, Morineswileri, et in Albgowe cellam, quę dicitur Alba, Aloffa, Waltkyrecha, seu quicquid illi in Italia in pago Veronensi et Tartouensi hereditario iure provenit4, id est Curtenova, Chodrun ac Rubessel5; et in pago Clechgouwe Gehtelinga, Sibilinga, Hovestat, Heidestat, Aldenburg, Balba, Swabouwa, Rafsa, Wolfenesriuti, Wilechinga, Haselaha, Arzinga, Wizwila, Louchringa, cum ęcclesiis cunctisque ęcclesiasticis rebus et mancipiis utriusque sexus, curtilibus, aedificiis, terris cultis et incultis, pratis, campis, pascuis, silvis. aquis aquarumque decursibus, molendinis, piscationibus, vectigalibus, exitibus et reditibus, viis et inviis, quęsitis et inquirendis omnibusque ad eadem loca iure legitimeque pertinentibus, ut perpetualiter permaneant, ad prescriptum monasterium Rinaugia tradidit. Quo facto id ipsum monasterium omniaque sibi collata et tradita bona in ius et dominium Ludewici regis et omnium post illum succedentium regum vel imperatorum cum legitima libertate mancipavit1*, ea videlicet ratione, ut sub illorum defensione et inmunitatis tuitione cum omni iure et integritate consistant. Quę quoniam ita ab antecessoribus nostris legaliter in nostram pervenere potestatem, volumus, ut cum eodem iure sub uostra defendantur et maneant imperiali auctoritate, pro remedio nostrae animę genitorisque nostri Chounradi imperatoris2* nostręque genitricis Gisilę imperatricis3*, priorum q[uidem re-]a*) gum et imperatorum ante nos regnantium et imperantium instituta nostris preceptis renovantes et corroborantes. Ut haec autem nostrę auctoritatis confirmatio stabilis et inconvulsa omni permaneat ęvo, hoc preceptum inde conscriptum manu propria corroboran[tes sigi]b*)lli nostri impressione iussimus insigniri.
∫ Siguum domini Heiurici tercii regis invictissimi (M F.), secundi Romanorum imperatoris augusti. (M P.) Winitherius cancellarius vice Bardonis archicancellarii recognovi. ∫ (S R.)c*) Data V. idus Iulii, anno dominicę incarnationis millesimo XLVIIII., iudictione II., anno autem domini Heinrici tercii regis, imperatoris secundi, ordinationis eius XXI.4*, regni quidem XI., imperii autem III.d*) In nomine domini; actum Aquis; feliciter amen.
Original: Perg. 54/78 cm, St. A. Z. Rheinau nr. 11. Spätere Dorsualnotiz: "quaere in libro in Xo folio istud privilegium et signum". Sigel fehlt, aber Kreuzschnitt und Spuren von Wachs auf beiden Seiten.
Copie: St. A. Z. Rheinauer Cartular, Sp. 35.
Vidimus von 1486: St. A. Z. Rheinau nr. 201.
Drucke: Herrgott Gen. II. p. 120. - Gerbert Hist. Silvae Nigrae III. p. 22. mit theilweisem Facsimile. - Muos De advocatia p. 50 (Auszug}. - Quellen z. Schw. Gesch. III. 2. p. 44. - Thurgauer Urkundenbuch II. p. 10.
Reg.: Böhmer 1597. - Archiv f. Schw. Gesch. I. p. 81. nr. 19. - Hidber 1345. - Stumpf 2372.
a) sic.
b) Dieses durch das tiron. Zeichen ausgedrückte "et" erscheint hier überflüssig und fehlt auch in der gleichlautenden Arenga der Urkunde v. 1071, unten nr. 239.
a*) Loch im Pergament, so dass nur der nach oben verlängerte Strich des d und die Abkürzungsschleife zu sehen ist, Platz für 7 Buchstaben.
b*) Loch im Perg. nur die nach unten verlängerten Striche des s und g sichtbar.
c*) Form eines Diptychon, darin steht in griech. Majuskeln: YΔEA YYYNYΘEPYY .KANKEΔΔAPYY.
d*) Das Cartular setzt hinzu: "anno vero Io Damasi pape IIi et Leonis pape VIIIIni". (Damasus 9. August 1048 !)
1 Abt v. Rheinau 1040-1060.
2 Die verlorene Urkunde Wolven's, die auch in derKönigsurk. vom 12. April 858, oben nr.84., erwähnt wird.
3 In der Urkunde v. 12. April 858 heisst der Thurgauer Graf Adalhelm; ein Graf desselben Namens ist Zeuge der Urkunde Wolven's vom 19. Februar 858, oben nr. 80. Vorliegende Urkunde scheint den Grafen ihrer eignen Zeit eingesetzt zu haben; ein Thurgauer Graf Berchtold ist wenigstens aus einer Bulle von 998 bekannt; Neugart Cod. Al. I. p. 648. nr. 800; Hohenbaum van der Meer identificiert ihn mit Berchtold I. v. Zähringen.
4 Bis dahin stimmt das Besitzverzeichnis abgesehen von orthograph. Abweichungen mit der auf derselben Quelle beruhenden Urkunde vom 12. April 858.
5 Dieser Satz steht nicht im Orig. v. 858, nur in der Copie des Cartulars als Randnotiz, wo aber noch Gaves genannt ist. Mit dem folgenden springt die Bestätigung plötzlich und ohne anzudeuten, dass dies nicht mehr zur Schenkung Wolcen's gehöre, zu den Schenkungen über, welche die Urkunde König Ludwigs vom 20. März 870 und zwar die interpolierte Fälschung derselben enthält, oben nr. 112., gibt aber nur einen Theil derselben und lässt die Fischenz bei Laufen weg.
1* Vgl. die königl. Urkunde vom 12. April 858 oben nr. 84. -
2* Konrad II. 1039. -
3* Gisela 1043.
4* Um 1 zu niedrig, im übrigen stimmen die Datumsangaben.
Der * Asterix kennzeichnet die Fussnoten der Folgeseite
|
|  |
Thurgauisches Urkundenbuch Bd. 02; Nr. 4; S. 10ff |
1049 Juli 11. Aachen
vgl. oben u. unten
|
Nr. 4. Aachen, 11. Juli 1049.
Richard, Abt des Klosters Rheinau, wies dem Kaiser Heinrich III, ein Privilegien vor, in welchem geschrieben stand, wie vor Zeiten ein Mann sel. Andenkens, Wolvini mit Namen, das Kloster Rheinau, nachdem es von gottlosen Menschen verwahrlost und beinahe zu Grunde gerichtet worden war, wieder hergestellt, und wie derselbe dem erneuten Stift alle Orte, die er zu eigen besessen, übergeben habe, nämlich im Thurgau: Marthalen, Ellikon a. Rh., Holzheim, Wildensbuch, Rudolfingen, Trüllikon, Benken, Truttikon, Schlatt, Stammheim, Nußbaumen, Mörlen; im Albgau: die Zelle Alba (SBlasien), Alpfen, Waldkirch; ferner was ihm in Italien im veronesischen und tartonesisehen Gau erblich zugefallen sei, d. i. Curtenova, Chodrun und Rubessel, und endlich im Gau Klettgau: Gächlingen, Siblingen,. Hofstetten, Jestetten, Altenburg, Balm, den Schwaben, Rafz, Wolfensrüti, Wilchingen, Haslach, Erzingen, Weißweil, Lauchringen. Dieses Kloster und alle ihm vergabten Güter habe genannter Wolvini förmlich in die Gewalt König Ludwigs des Deutschen und aller ihm nachfolgenden Reichsoberhäupter zum Eigenthum übergeben, so zwar, daß diese Stiftungen unter deren Schutz und Privilegium mit aller Gerechtsame und ohne Beeinträchtigung Bestand haben sollten. Kaiser Heinrich III. verordnet darum und bestätigt zum Heil seiner Seele und derjenigen seines Vaters Konrad und seiner Mutter Gisela und seiner Vorfahren im Reich, daß besagte Stiftungen mit denselben Privilegien unter seiner Gewähr sich behaupten und bestehen sollen.
(Chr) IN NOMINE SANCTAE ET INDIUIDUAE TRINITATIS HEINRICUS DIUINA FAUENTE CLEMENTIA ROMANORUM IMPERATOR AUGUSTUS: | Oportet igitur nos, qui diuino sumus munere quodammodo pre ceteris hominibus sublimati eius in omnibus pro posse nostro parere uoluntati et cuius prelati sumus clementia atque regnamus prouidentia: loca uero sibi consecrata | nostro consolari iuuamine atque imperiali tueri munimine. quoniam id nobis ad presentis uitę salutem et ad percipiendam aeternę beatitudinis retributionem firmiter prodesse credimus. Quapropter omnium sanctę dei ęcclesiae nostrorumque | fidelium nouerit pietas tam futurorum quam et presentium. quia uenerabilis abbas richardus11 nostris presentauit obtutibus quoddam priuilegium. cui erat inscriptum. qualiter pię memoriae uir WOLUINI32 pro remedio animę. suae | propinquorumque suorum felici commemoratione monasterium RENAUGIA14 nominatum in turgŏuuensi pago et in alemannico ducatu. in comitatu BERTOLDI comitis. prius uero ab impiis hominibus neglectum atque pene destructum. | ob amorem domni nostri Jesu Christi eiusque sanctissime genitricis MARIĘ perpetuę uirginis. nec non in honore sancti PETRI apostolorum principis et sancti BLASII martyris smcera deuotione reędificauit ac restaurauit et restaurato omnia suae | proprietatis loca. quę in predicto turgŏuuensi pago habuit.
scilicet MARTELLA. helehenchoua. holzheim. willegisesboch. Rŏdolfingon.1 Truillinchoua. Beichinchoua. Truitdinchoua. Szlat. Stamheim.2 Nuzbŏma. Morinesuuileri. et in | albgouue cellam. quę dicitur alba3 aloffa. waltkyrecha. seu quicquid illi in italia in pago ueronensi4 et tartonensi hereditario iure prouenit. id est curtenoua. chodrun5 ac rubessel. et in pago chlechgŏuue Gehtelinga. Sibilinga. Houestat.6 Heidestat. | aldenburg. balba. Suuabŏuua. Rafsa7a. wolfenesriuti. wilechinga.7 Haselaha. Arzinga. wizuuila. Lŏchringa.8 cum ęcclesiis cunctisque ęcclesiasticis rebus et mancipiis utriusque sexus. curtilibus aedificiis. terris cultis et incultis. pratis. campis. pascuis. siluis. | aquis aquarumque decursibus. molendinis. piscationibus. uectigalibus. exitibus et reditibus. uiis et inuiis. quesitis et inquirendis. omnibusque ad eadem loca iure legitimeque pertinentibus. ut perpetualiter permaneant ad prescriptum monasterium RINAVGIA tradidit. | Quo facto id ipsum monasterium omniaque sibi collata et tradita bona in ius et dominium Ludeuuici regis et omnium post illum succedentium regum uel imperatorum cum legitima libertate mancipauit. ea uidelicet ratione. ut sub illorum defensione et inmunitatis tuitione cum omni iure et integritate consistant. Quę quoniam ita ab antecessoribus nostris legaliter in nostram peruenere potestatem. uolumus. vt cum eodem iure sub nostra defendantur et maneant imperiali auctoritate. pro remedio nostrae animę genitorisque nostri CHŎNRADI | imperatoris nostręque genitricis GISILĘ imperatricis. priorum quidem regum15 et imperatorum ante nos regnantium et imperantium instituta nostris preceptis renouantes et corroborantes. Ut haec autem noftrę auctoritatis confirmatio stabilis et inconuulsa omni permaneat | ęuo. hoc preceptum inde conscriptum manu propria corroborantes sigilli19 nostri impressione iussimus insigniri. |
Signum domni Heinrici tercii regis inuictissimi (M) secundi romanorum imperatoris augusti R+ (Ls) |
Uuinitherius cancellarius uice bardonis archicancellarii recognoui. (R) |
Data .v. idus ivlii. Anno dominice. incarnationis millesimo .xl . viiii. indictione .ii. Anno autem domni Heinrici tercii regis. imperatoris secundi. ordinationis eius .xx . i. regni quidem .xi. imperii autem .iii. | in nomine domini Actum. aquis. feliciter. amen.
Aus dem Original auf Pergament im Archiv des ehemal. Klosters Rheinau, nunmehr im Zürcher Staatsarchiv. Eine alte Abschrift davon ebendaselbst in dem Rheinauer Cartular, Spalte 35, ferner in dem Vidimus des Basler Concils vom 2. Nov. 1436, Seite 5. - Abgedruckt: Herrgott, Genealogia Habsburgica 2, 120. Gerbert, Hist. Nigr. Silvæ 3, 22 mit Facsimile. - Regest: Hidber, Schweiz. Urkundenregister Nr. 1345. Stumpf, Reichskanzler Nr. 2372. Böhmer Nr. 1597.
Das Datum ist richtig: 1049 zeigt die zweite Indiction. Regnum und Imperium sind richtig berechnet, die Ordination aber nicht; es sollte heißen: ordinationis eius .xx . ii. (gezählt vom 14. Apr. 1028). Aus der Zählung der Jahre des Kaiserthums (25. Dez. 1046) ergibt sich, daß die Kanzlei Weihnachten zum neuen Jahre zählte, daß also das neue Jahr mit 25. Dez. begonnen wurde.
11 Richard regierte als Abt v. Rheinau circa 1049-1060. -
32 Wolvin, dessen Name lange Zeit in dem Namen des Hofes Wolfensrüti (unten S. 12, 7) sich erhielt, nennt Ludwig der Deutsche in einer Urk. v. J. 852 (HIDBER Nr. 522) quendam nobilem virvm de aleniannia, nomine uuoluene, cuius auus et pater nec non ipse quoddam caenobium rinauua nuncupatum obtutibus nostris representauerunt. In der Urk. v. 12. Apr. 858 (HiDBER Nr. 565) erzählt von ihm derselbe König: uir uenerabilis nomine uuoluuni atque fidelis uassus noster, ueniens in procerum nostrorum praesentiam detulit obtutibus nostris quoddam scriptum, in quo continebatur insertum, qualiter antecessores eius quoddam monasterium in honore sanctae mariae uirginis construxerunt, cuius nomen est rinauua in ducatu alamannico, in pago turgauue, uidelicet comitatu adalhelmi, sed post discessum eorum ab inimicis hominibus pene destructum euenit. Ille ergo ob amorem domni nostri Jesu Christi et pro remedium (sic) animae suae et antecessorum suorum prefatum monasterium restaurans in honorem beatae mariae uirginis et beati petri principis apostolorum, aliasque reliquias sanctorum ibi recondens, tradidit ibi res proprietatis fuae etc. -
14 Rheinau, unterhalb der Stadt Schaffhausen, auf einer Halbinsel des Rheines, zürch. Bez. Andelfingen. Dieses Kloster wurde noch dem Thurgau zugezählt; denn die Grenze des Zürichgaues lag weiter westlich, hinter dem Irchel, s. MEYER, Gesch. d. Schweiz. BR. I, 195.
1 Marthalen, nahe bei Rheinau, zürch. Bez. Andelfingen. Ellikon am Rhein, zürch. Bez. Andelfingen. Holzheim, untergegangen; man sucht es bei Marthalen, Benken oder Uhwiesen. Wildensbuch bei Trüllikon, zürch. Bez. Andelfingen. Rudolfingen, ebendas.-
2 Benken, ebendas. Truttikon, ebendas. Schlatt, bei Basadingen, thurg. Bez. Dießenhofen. Stammheim, zürch. Bez. Andelfingen. -
3 Nußbaumen, thurg. Bez. Steckborn, nahe bei Stammheim. Mörlen, Weiler in der zürch. Gem. Uhwiesen, Pfarrei Laufen, Bez. Andelfingen. Albgau, rechts von der Wutach im Großherzogthum Baden. SBlasien (cella alba), bad. A. SBlasien. -
4 Alpfen, bad. A. Waldshut. Waldkirch, bad. A. Waldshut, in pago ueronensii, also bei Verona in Venetien. -
5 in pago tartonensi, Tortona in der Provinz Alessandria in Piemont. Curtenoua, ital. Cortenuova. Orte dieses Namens gibt es in Italien mehrere: a) 1 in der Provinz Florenz; b) 1 in Novara; c) 2 in Como; d) 1 in Bergamo; e) 1 in Mantua, aber keinen im Veronesischen. Chodrun, mag ital. Curone oder Ponte Curone sein in der Umgebung von Tortona, Provinz Allessandria, wo im Mittelalter ein festes Castell stand, welches in der Geschichte Friedrich Barbarossas bekannt geworden ist. Muratori, Antiq. Dissert. 71. Botazzi, Antichita di Tortona p. 175. 233. 305. -
6 Rubessel ist jedenfalls germanisiert worden durch einen deutschen Kanzlisten; der Wortstamm wird sein rubus = rovo. Namen dieses Etymons sind in Italien häufig: Ruvo, Roveda, Rovezzano. Ein Rovescala findet sich in der Umgebung von Voghera, Prov. Pavia (Mitth. des Hrn. Prof. B. Malfatti in Florenz). vdMeer (Zapf 282) deutet Rubessel durch Rocca rubessa; aber ein solcher Ort läßt sich nicht auffinden. Klettgau, umfassend Theile der jetz. Kantone Schaffhausen und Zürich und des Großherzogthums Baden. Gächlingen, schaffh. Bez. Oberklettgau. Siblingen, schaffh. Bez. Schleitheim. Hofstetten, jetzt eine Ziegelhütte in der Gem. Neuhausen, schaffh. Bez. Schaffhausen. -
7 Jestetten, bei Schaffhausen, bad. A. Waldshut. Altenburg, unweit von Rheinau, bad. A. Waldshut. Balm, Gem. Lotstetten, bad. A. Waldshut. Der Schwaben, eine durch die Krümmung des Rheins gebildete Halbinsel bei Altenburg und Rheinau. Rafz, im zürch. Klettgau, Bez. Bülach, Rütihof, bei Baltersweil, im bad. Klettgau, A. Waldshut. Wilchingen, schaffh. Bez. Unterklettgau. -
7a f und s in der Verbindung fs beim Namen Rafsa sind schwer zu unterscheiden im Msc.
8 Haslach, ein Hof bei Wilchingen. Erzingen, im bad. Klettgau, Amt Waldshut. Weißweil, ebendas. Lauchringen, ebendas.
15 an Stelle der cursiv gedruckten Buchstaben, die hier aus den Copien ergänzt sind, befindet sich im Pergament ein Loch, ebenso Z. 19 (s. im Text 19).
|
|
 |
Codex Diplomaticus Historiae Silvae Nigrae Bd. III; S. 22; Nr.18 |
1049 Juli 11. Aachen vgl. oben u. unten |
N. XVIII Diploma Henrici III. Rom. Imp., quo bona & privilegia manasterio Rhinoviensi collata confirmat a) An. 1049. 11. Iul. - Ex archiv. Rhenaug. ad T. I. p 226 In nomine sanćtæ & individuæ Trinitatis. Henricus diviva favente clementia. Romanorum Imperator Augustus. Oportet igitur nos,. qui divino sumus munere quodammodo præ cæteris hominibus sublimati, eius in omnibus pro posse nostro parere voluntati, & cuius prælati sumus clementia, atque regnamus providentia: loca vero sibi consecrata: nostro consolari iuvamine, atque Imperiali tueri munimine: quoniam id nobis ad præentis vltæ salutem, & ad percipiendam æternæ beatitudinis retributionem firmiter prodesse credimus. Quapropter omnium sanćte Dei ecclesiæ nostrorumque fidelium noverit pietas tam futurorum quam & præsentium, quia venerabilis abbas Richardus, nostris præsentavit obtutibus quoddam privilegium, cui erat inscriptum, qualiter piæ memoriæ vir Wolvini pro remedio animæ suæ, propinquorumque suorum felici commemoratione monasterium Renaugia in Turgowensi pago & in Alemannico ducatu, in comitatu Bertoldi comitis, prius vero ab impiis hominibus neglećtum, atque pene destrućtum, ob amorem Domini nostri Iesu Christi, einsque sanćtissimæ genitricis Mariæ perpetuæ virginis, nec non in honore S. Petri principis Apostolorum & S. Blasii martyris, sincera devotione reædificavit ac restauravit, & restaurato omnia suæ proprietatis loca, quæ in prædićto Turgowensi pago habuit, scilicet Martella, Helehenchova, Holzheim, Willegisespach, Rodolfingon, Trullinchova, Brchinchova, Truitdinchova Szlat, Stamheim, Nuzboma, Morinesuvileri, & in Albgowe cellam, quæ dicitur Alba b), Aloffa, Waldkyrcha, seu quidquid illi in Italia in pago Veronensi & Tartonensi hereditario iure provenit, id est Curtenova, Chodrun, ac Rubessel: & in pago Clechgowe, Hehtelinga, Sibilinga, Houestat, Heidestat, Aldenburg, Balba, Swabowa, Raffa, Wolfenesruiti, Wilechinga, Haselaha, Arzinga, Wizwila, Lochringa, cum ecclesiis cunćtisque ecclesiasticis rebus & mancipiis utriusque sexus, curtibus, ædificiis, terris cultis & incultis, & pratis, campis, pascuis, sylvis, aquis aquarumque decursibus, molendinis, pisationibus, većtigalibus, exitibus & reditibus, viis & inviis, quæsitis & inquirendis, omnibusque ad eadem loca iure legitimeque pertinentibus, ut perpetualiter permaneant, ad præscriptum monasterium Rinaugia tradidit. Quo faćto id ipsum monasterium omniaque sibi collata & tradita bona, in ius & dominium Ludovici regis, & omnium post illum succedentium Regum vel Imperatorum, cum legitima libertate mancipavit; ea videlicet ratione, ut sub illorum defensione & immunitatis tuitione cum omni iure & integritate consistant Quæ quoniam ita ab antecessoribus nostris legaliter in nostram pervenere potestatem, volumus, ut cum eodem iure sub nostra defendantur & maneant Imperiali aućtoritate, pro remedio animæ nostræ, genitorisque nostri Chonradi Imperatoris, nostræque genitricis Gisilæ Imperatricis, priorum quidem Regum & Imperatorum ante nos regnantium & imperantium instituta nostris præceptis renovantes & corroborantes. Ut hæc autem nostræ aućtoritatis confirmatio stabilis & inconvulsa omni permaneat ævo, hoc præceptum inde conscriptum manu propria corroborantes, sigilli nostri impressione iussimus insigniri. Wintherus Cancellarius vice Bardonis archi-Cancellarii recognovi. Datum V. idus Iulii anno dominicæ incarnat. millesimo quadragesimo nono, indićtione II. anno autem domini Heinrici tertii Regis, Imperatoris secundi, ordinationis eius XXI. regni quidem XI. Imperii autem III. In nomine Domini aćtum Aquis feliciter amen c). a) Charta hæc eadem fere bona Rhenaugiæ in Turgovis commemorat, quæ supra N. VII. in diplomate Ludovici Germanici recensentur, aliis tamen subinde nominibus, unde prioris nonnisi confirmatio est b) Confirmatur hic rursum Rhenaugiæ Cella alba, quæ tamen si eadem fuisset cum Cella Reginberti, eidem amplius confirmari haud potuisset, utpote iam antea ab Ottone II. sui iuris faćta, aut inxta spurium Conradi II. diploma episcopo Basileensi tradita. Ast hæc iam legebatur in diplomate Ludovici Germanici, diceret aliquis, ex quo in hanc quoque chartam fuit transumta. Assensum daremus, si nonnisi loca ibi expressa hic quoque haberentur; verum quum nova hic sint addita, maxime in Clechgowe, potuissent ea facilitate amissa omitti, qua eidem noviter adquisita fuerunt inserta. Confirmata est igitur Rhenaugiæ Cella alba, non Cella Reginberti, cum bonis ad illam olim pertinentibus. Neque enim persuaderi possumus, a Rhenaugiensibus post faćtam separationem utriusque monasterii sub Conrado episcopopartem bonorum, que in Alpegoviæ pago haud exiguo numero sita erant, sponte concessam fuisse fratribus in Cella S. Blasii; quod quidem vult aućtor historiæ diplomaticæ monasterii Rhenaugiensis (Zapf monum. anecd. T. I. p. 318) Aut an Reginbertus opus habuisset, aućto monachorum (utique ex Cella alba ad eum commigrantium) numero Ottonem pro novis prædiis sollicitare, si vetera retinuissent? quæ neque hodiedum possident Blasiani. Aut cur vetera ista bona non fuerunt unacum novis confirmata ab Ottone Blasianis, sicut in hoc ipso diplomate faćtum est Rhenaugiensibus ab Henrico? Mirum atem est, quod l. c. asseratur, de illis Alpegoviæ bonis nullam post faćtam divisionem sec. X. in monumentis Rhenaugiensibus amplius Occurrere mentionem, quum tamen hæc ipsa carta, quam ex archivo Rhenaugiensi producimus, ultra dimidium seculi postea data contrarium testetur, utope in qua Rhenaugiæ eadem loca Alpegovia confirmantur, quæ iam ante dićtam separationem in Ludovici Germanici diplomate ad eam pertinere notantur. c) Concordant anni: nam an. 1028. 13. April. coronatus est Aquisgrani rex. & an. 1046. 25. Dec. Romæ imperator, patri autem Conrado successit an. 1039. 4. Iunii. Cæterum diploma hoc P. Herrgott quoque profert (T, II. Geneal. P. I. p. 120.) |
|  |
Genealogiae diplomatica augustae gentis Habsburgicae: Bd. II; S. 120: Nr. 180 |
1049 Juli 11. Aachen
vgl. oben u. unten
|
CLXXX. Diploma Henrici III., quo bona & privilegia, monasterio Rhinoviensi collata, confirmat.
1049. II. Julii. — Ex archivo abbatiæ Rhenauiensis. IN nomine Sanćtæ & individuæ Trinitatis (1). Henricus Divina favente clementia Rom. Imperator Augustus. Oportet igitur nos, qui qui Divino sumus munere quodammodo præ cæteris hominibus sublimati, ejus in omnibus pro posse nostro parere voluntati, & cujus prælati sumus clementia, atque regnamus providentia, loca vero sibi consecrata nostro consolari juvamine, atque Imperiali tueri munimine; quoniam id nobis ad præsentis vitæ salutem, & ad percipiendam æternæ beatitudinis retributionem, firmiter prodesse credimus. Quapropter omnium Sanćte Dei Ecclesiæ, nostrorumque fidelium noverit pietas, tam futurorum, quam & præsentium, quia venerabilis Abbas Richardus nostris præsentavit obtutibus quoddam privilegium, cui erat inscriptum: qualiter piæ memoriæ vir Wolvini (2) pro remedio animæ suæ, propinquorumque suorum felici commemoratione, monasterium Renaugia nominatum, in Turgowensi pago, & in Alemannico ducatu, in comitatu Bertoldi Comitis, prius vero ab impiis hominibus neglećtum, atque pœne destrućtum, ob amorem Domini nostri Jesu Christi, ejusque Sanćtissimæ genitricis Mariæ perpetuæ Virginis, nec non in honore S. Petri Principis Apostolorum, & S. Blasii Martyris, sincera devotione reædificavit ac restauravit, & restaurato omnia suæ proprietatis loca, quæ in pradićto Turgovvensi pago habuit, scilicet Martella, Helebenchova, Holzheim, Willegisispach, Rudolfingon, Tullinchova, Beichinchova, Truitdinchova, Szlat, Stamheim, Nuzboma, Morinesuvileri, & in Albgovve cellam, quæ dicitur Alba (3), Aloffa, Waldkyrcha; seu quidquid illi in Italia, in pago Veronensi & Tartonensi, hereditario jure provenit, id est Curtenova, Chodrun, ac Ruhessel; & in pago Clechgowe, Hebtelinga, Sibilinga, Houestat, Heidestat, Aldenburg, Balba, Svvabovva, Raffa, Wolfenesruiti, Wilechinga, Haselaba, Arzinga, Wizwila, Locbringa, cum ecclesiis, cunćtisque ecclesiasticis rebus & maneipiis utriusque sexus, curtibus, ædificiis, terris, cultis & incultis, pratis, campis, pascuis, sylvis, aquis, aquarumque decursibus, molendinis, piscationibus, većtigalibus, exitibus & reditibus, viis & inviis, quæsitis & inquirendis, omnibusque ad eadem loca jure legitimeque pertinentibus, ut perpetualiter permaneant, ad præscriptum monasterium Rinaugia tradidit. Quo faćtco id ipsum monasterium, omniaque sibi collata & tradita bona, in jus & dominium Ludovici Regis, & omnium post ilium succedentium Regum vel Imperatorum, cum legitima libertate mancipavit; ea videlicet ratione, ut sub illorum defensione, & immunitatis tuitione, cum omni jure & integritate consistant. Quæ; quoniam ita ab antecessoribus nostris legaliter in nostram pervenere potestatem, volumus, ut cum eodem jure sub nostra defendantur & maneant Imperiali aućtoritate, pro remedio animæ nostræ, genitorisque nostri Chonradi Imperatoris, nostræque genitricis Gisilæ Imperatricis, priorum quidem Regum & Imperatorum ante nos regnantium & imperantium instituta nostris præceptis renovantes, & corroborantes. Ut hæc autem nostræ aućtoritatis confirmatio stabilis & inconvulsa omni permaneat ævo, hoc præceptum inde conscriptum manu propria corroborantes, sigilli nostri impressione iussimus insigniri. Wintherus (4) Cancellarius vice Bardonis (5) Archicancellarii recognovi. Datum V. Idus Julii, anno Dominicæ Incarnationis millesimo quadragesimo nono, Indićtione II. anno autem Domini Heinrici III. Regis, Imperatoris II. ordinationis ejus XXI. regni quidem XI. Imperii autem III. In nomine Domini aćtum Aquis feliciter. Amen. (1) Excerpta quædam huius diplomatis dedit Tschudius in chron. Helvet. edente Cl. Iselio ad hunc an p 19 (2) Wolvinium restauratorem abbatiæ Rhenaugiensis, absque præsatione Comitis hoc loco occurrentem, ad Dynastas ac Nobiles referimus. (3) Cella, quæ dictur Alba, hodierum est S. Blasii monasterium, de quo alibi. (4) Wintherus Cancellarius, anno 1056. Bambergensis ecclesiæ Episcopus creatus fuit. Vid. Prodr. ad chron. Gottwic. Par. I. Lib. II. p. 273. Mallinckrotius eum nominat Wintherium & Wuntherium, de Cancellariis Henrici III. p. 73. (5) In vicem vero Bardonis idem Mallinckrot memorat, lećtum fuisse, Wardo & Wartho. In nostris monumentis scribitur Barbo, Burdo, & Durdo. vid. not. ad chartas num. CLXXI. CLXXVII. & seq.
|
|  |
Monumenta anecdota historiam Germaniae Bd. I - S. 332 |
1049
vgl. oben
|
Eodem anno 1049. Venerabilis Abbas noster Richardus Imperatorem Henricum III. Aquisgrani morantem adiit, ejusque obtutibus Fundationis Chartas præsentavit, a Wolveno quondam scriptas, unacum privilegiis & immunitatibus, quas Reges & Imperatores haćtenus concesserant. Cujus precibus inclinatus, pro remedio animæ fuæ, Genitorisque ejus Conradi, & Genitricis Gisilæ, amplissimo Diplomate renovavit, & confirmavit præcepta ab ipsis emanata (l). Recensentur ibi triginta duo loca, his nominibus: Martella, Helehenhova, Holtzheim, Willegisesboch, Ruodolfingen, Truillichova, Bechinhova, Truitinhova, Szlat, Stamheim, Nuzboma, Morineswilari; & in Albgowe Cella, quæ dicitur Alba (m), Aloffa, Waltkirecha; & in Italia in pago Veronensi & Tartonensi Curte nova, Chodrun, ac Rubessel (n). Denique in pago Chlechgouwe Gehtelinga, Sibilinga, Hovestat, Heidestat, Altenburg, Вalba, Suabowa, Paffa, Wavenesriuti, Willehinga, Haselaha, Arzinga, Wizwila, Louchringa. Jn his continentur quidem aliqua, quæ jam tunc a Rhenaugia divulsa erant; verum alia, quæ haćtenus accreverant, pariter confirmata intelliguntur, licet eorum nomina fuerint omissa. Adduntur enim clausulæ amplissimæ, cum omnibus pertinentibus, cum Ecclesiis, cunćtisque Ecclesiasticis rebus, & mancipiis utriusque sexus, curtilibus, ædisiciis, terris cultis & incultis, pratis, pascuis, campis, aquis, molendinis, piscationibus, većtigalibus &c. quibus ultimis Regalia exprimuntur a principio fundationis Monasterio competentia.
(l) Exhibet Diploma Herrgott Geneal. Diplom. Tom. II. pag. 120. Tschudius in Chron. pag. 19.
(m) Cellam Albam Monairerium S. Blasii interpretatur Herrgottus in notis ad hoc Diploma, ipse ibidem Monachus.
(n) Villa nova, Roca Rubessa, Corregio. Gavi omittitur.
|
|
 |
1071. — Vergabung an das Kloster St. Blasien in Eggingen. |
|
 |
Genealogiae diplomatica augustae gentis Habsburgicae: Bd. II; S. 124: Nr. 184 |
1071 April 3. Staßburg vgl. oben |
CLXXXIV. Diploma Heinrici IV., quo abbatiæ S. Blasii mansos aliquot in villa Ekkingon, in pago Alpegowe, comitatu Gerhardi Comitis sitos, titulo donationis tradit. 1071. 3. April. - Ex archivo abatiæ S. Blasii
In nomine Sanćte & individuas Trinitatis. Heinricus Divina favente clementia Rex. Si Deo famulantibus clericis, monachis, vel sanćtimonialibus,pro peccatis nostris, ex Regali nostra habundantia, aliqua largimur, ad æternam salutem animæ nostræ provenire speramus, & nuÏÏo modo dubitamus. Quam ob rem omnium Christi, nostrique fidelium innotescat industriæ, quia nos ob remedium animæ nostræ, & animæ patris nostri, felicis memoriæ Heinrici Imperatoris, interveniente nostra dilećta Berhta Regina, nec non Herimanno (1) Babenbergensi Episcopo, ad monasterium S. Blasii, quod est in Nigra Silva, VII. mansos (2) & dimidium in villa Ekkingon (3), in pago Alpegowe, & in comitatu Gerhardi Comitis sitos, in proprium tradidimus. Nos ergo a Duce Rodolfo (4), cum nostri non essent, nobis traditos, sîcut in hanc bonam voluntatem petivimus, cum omnibus appendiciis, id est, utriusque sexus mancipiis, areis, ædificiis, exitibus & reditibus, agris, quæsîtis & inquirendis, pratis & pascuis, aquis, aquarumque decursibus, molendinis, piscationibus, silvis, venationibus, & cum omnigena utilitate, quæ ullo modo inde provenire vel excogitari potest, ad prædićtum monasterium S. Blasii perhenni proprietate dicavimus. Ne quis autem hanc nostram Regalem traditionem frangere vel immutare voluerit, quin fratres inibi Deo servientes prædictum prædium absque omni contradićtione semper & in perpetuum obtineant, hanc cartam jussimus inde conscribi, & propria manu corroboratam sigilli nostri impressione signari. Signum Domni Quarti Heinrici Regis Invićtissimi. Adelbero (5) Cancellarius vice Sigefridi (6) Archicancellarii recognovi. Data est III. Nonas Aprilis, anno Dominicæ Incarnationis MLXXI. Indićtone IX. Anno autem ordinationis Domni IV. Heinrici Regis XVII. regni vero XV. Aćtum Strazburc in Dei nomine feliciter. Amen. (1) Dc Herimanno Babenbergensi Ep. vid. Lambert. Schaffnaburg. de reb. gest. Germ. ap. Pistor. script. rer. Germ. Tom. I. p. 335. (2) VII. Mansos. Vid. notam ad monumentum n. CLXXVlll. (3) Ekkingon, hodie Eggingen, prope castrum Guttenburg, ditionis Furstenbergicæ. (4) Rodolfum Ducibus Alemannia: adnumeramus. (5) Adelbero Cancellarius. Vid. Prodr. chron. Gottwic. P. 1. L. II. p. 294 (6) Sigefridus Archicancellarius, erat Archiepis. Mogunt. antea Abbas Fuldensis. Vid. script. rer. Mogunt. Tom. I. L. V. p. 496. Add. Prodr. chron. Gottwic. P. I. L. II. p. 293. |
|
 |
Regesta Badensia S. 21 |
1071 April 3. Staßburg vgl. oben u. unten |
1071 - April 3.
König Heinrich IV. schenkt dem Kloster St. Blasien auf dem Schwarzwalde ob remedium auimae et animae patris felicis memoriae Imperatoris, interveniente dilecta nostra Bertha regina nec non Herimanno Babenbergensi episcopo VII. mansos et dimidium in villa ekkingon1 in pago alpegouue et in comitatu Gerhardi comitis sitos, nachdem er sich diese Güterstücke, da sie nicht sein Eigen waren, von dem Herzog Rodolf 2 zu diesem frommen Zwecke erbeten und erhalten hatte. Signum Domni quarti Heinrici regis invictissimi Adalbero cancellarius vice Sigefridi archicancellarii recognovi. Data est III. Non. Aprilis anno dominicae incarnationis Mill. LXX. I. Indictione. VIIII. Anno autem Ordinationis domni quarti Heinrici regis. XVII. Regni vero. XV. Actum Strazburc in Dei nomine feliciter amen.
1 Jetzt Obereggingen, A. Stühlingen. 2 Herrgott bemerkt hierbey: Rodolfum Ducibus Alemanniae adnumeramus. Es ist Rudolf von Rheinfeld, Herzog in Schwaben, zu dieser Zeit mit Heinrich IV, seinem Schwager, noch in freundschaftlichem Verhältnisse und in grosser Gunst bey demselben. S. Gerbert de Rudolfo Suevico. p. 15 ff. Herrgott Genealog. Habsburg. T. II. P. 1. p. 124. |
|
 |
Fürstenbergisches Urkundenbuch Bd. V; S. 36; Nr. 66 |
1071 April 3. Staßburg vgl. oben u. unten |
1071, April 3. Strassburg.
Heinricus IV. monasterio s. Blasii 7 ½ mansos in villa Ekkingon in pago Alpegouue et in comitatu Gerhardi comitis sitos, sibi a duce Rodolfo ad hoc datos tradit. Adalbero cancellarius vice Sigefridi archicancellarii recognovit. Data 3. nonas Aprilis, 1071., indictione 9., anno autem ordinationis domni quarti Heinrici regis 17., regni vero 15. Actum Strazburg. Dürnge, Reg. Bad. 21-23 (nach Perg. Or. Karlsruhe); Stumpf II, 228. |
|
 |
Urkundenbuch des Klosters St. Blasien Bd. I; S. 37; Nr. 26 |
1071 April 3. Staßburg vgl. unten |
26 König Heinrich (IV.) schenkt dem Kloster St. Blasien siebeneinhalb Hufen in Eggingen, die ihm auf seine Bitte Herzog Rudolf (von Rheinfelden) übertragen hatte.
Straßburg, 1071 April 3
Or. Perg. GLA Karlsruhe A 101, 52/65, durchgedrücktes Sg. Heinrichs IV. besch. u. rest., kopfstehend, s. H. Meyer zu Ermgassen, Siegel aus dem Lot 348 Abb. 8, 361 - Rückvermerk des 12. Jhs.: privilegium quarti regis Heinrici super Ekking(en). Abschriften: StiftsA St. Paul D 36; F I f. 418; Gp f. 260; Lo f. 37; Q f. 3 n. 4; Wb I f. 200 n. 5; Wb IV f. 56 n. 3. GLA Karlsruhe 65/490 f. 39r; 67/1180 f. 3v; 67/1772 f. 7; 67/1818 f. 5. Drucke: Thes. dipl.; Herrgott 124 n. 184; MGH DD H IV n. 240. Regesten: Böhmer Reg. chron. 1841; Dümgé 21; FUB V 36 n. 66; Stumpf 2742. Das Or. ist eine Kanzleiausfertigung; von Nr. 71 als Vorlage benutzt. - H. Büttner, St. Blasien u. das Bistum Basel 142f.; E. Hlawitschka, Untersuchungen 60, 170f.; H. Jakobs, Adel 40; ders., Die rechtliche Stellung 14,34f.; H. Maurer, Herzog v. Schwaben 168; ders., Land 73, 129f.; H. Ott, Immunitätsprivileg 422; ders., Klostergrundherrschaft 9; G. Tumbült, Grafschaft 161f.; J. Vogel, Rudolf v. Rheinfelden 2 bes. Anm. 9; Th. Zotz, Breisgau 121, 216.
(C) | In nomine sanctae et individuae trinitatis. Heinricus divina favente clementia rex. || Si deo famulantibus clericis, monachis vel sanctimonialibus pro peccatis nostris ex regali nostra habundantia aliqua largimur, ad aeternam salutem animae nostrae provenire speramus et nullo modo dubitamus. || Quam ob rem omnium Christi nostrique fidelium innotescat industriae, quia nos ob remedium animae nostrae et animae patris nostri felicis memoriae Heinrici imperatoris, interveniente nostra dilecta Berhta a) regina necnon Herimanno Babenbergensi episcopo, ad monasterium sancti Blasii a), quod est in Nigra Silua, VII mansos et dimidium in villa Ekkingon et in pago Alpegowe et in comitatu Gerhardi 1) comitis sitos in proprium tradidimus. Hos ergo a duce Rodolfo, cum nostri non essent, nobis traditos, sicut in hanc bonam voluntatem petivimus, cum omnibus appendiciis, id est utriusque sexus mancipiis, areis, aedificiis, exitibus et reditibus, agris, quesitis et inquirendis, pratis, pascuis, aquis aquarumque decursibus, molendinis, piscationibus, silvis, venationibus et cum omnigena utilitate, quae ullo modo inde provenire vel excogitari potest, ad predictum monasterium sancti Blasii perhenni proprietate dicavimus. Ne quis autem hanc nostram regalem traditionem frangere vel immutare voluerit, quin fratres inibi deo servientes predictum predium absque omni contradictione semper et in perpetuum obtineant, hanc cartam iussimus inde conscribi et propria manu corroboratam sigilli nostri impressione signari. | Signum domni quarti Heinrici regis invictissimi. | (M) | Adelbero cancellarius vice Sigefridi archicancellarii recognovi. | (SI) Data est III non. a) apr., a) anno dominicae incarnationis millesimo LXXI, indictione VIIII, anno autem ordinationis domni quarti Heinrici regis XVII, regni vero XV, actum Strazbvrc; a) in dei nomine feliciter amen. a) in Majuskeln 1) v. Vaudémont (?), s. H. Jakobs, Adel 281. |
|
 |
1106. — Vergabung von Gütern in Amertsfeld. |
|
 |
Quellen zur Schweizer Geschichte, Bd. III; -Allerheiligen- S. 71; No. 44 |
1106 März 26. Allerheiligen Schaffhausen |
44. Bertold von Gmünd schenkt an Allerheiligen Güter in Amertsfeld.
11O6. März 26. Allerheiligen.
[Ego]a Bertoldus, cogitans instabil[itatem]a presentium et desiderans adipisci premium futurorum, trado cum manu uxoris meę Juncilę ad monasterium || [sancti]a Salvatoris, quod situm est in villa, que dicitur Scafhusa, || ubi modo venerabilis Adelbertus abbas preesse dinoscitur, tale predium, quale hodierna die habere videor || in pago Alpegouve in comitatu Ottonis in loco, qui dicitur Amelgeresfelth,b 1 hoc est terris, areis, edificiis, pratis, silvis, pascuis, aquis aquarumve decursibus, viis et inviis, exitibus et reditibus, cultis et incultis, quesitis et inquirendis, vel quicquid dici aut nominari potest. Onmia videlicet ex meo jure atque dominio in jus et dominium predicti monasterii ex integro trado atque transfundo pro salute animę meę et uxoris meę et omnium parentum ac posterorum meorum. Si quis vero, quod fieri non credo et quod Deus avertat, contra hanc traditionem venire et eam infringere temptaverit, multum, quam carta continet, componat, hoc est auri uncias V et argenti pondo tolidem, et insuper hęc traditio rata et inconvulsa omui evo pennaneat. Actum in ecclesia sancti Salvatoris, anno ab incarnatione Domini millesimo CVI., indictione XIIII., mense martio, VII. kalendas aprilis, die Iunę, luna XVIII., coram idoneis testibus, quoruui hic nomina et signacula subscripta sunt: Signurn Bertoldi de Gemundi,2 qui hanc traditionem fecit. Signum Herimanni de Rordorf.3 Signum Egilolfi de Gamilinchoven.e 4 S. Liutprandic de Flachi.4 S. Heinrici de Hohdorf.5 S. Eberhardi de Mezzingen.6 S. Werinheri de Chilichheim.7 S. Ŏdalrici de Mambŏrron.8 S. Wecilonis de Ganderswilare.9 Signum Hildiboldi de Tanneggi.10 S. Conradi filii eius. S. Bertoldi filii eius. S. Ŏdalrici filii eius.d Signum Heinrici de Witilsperk.11 S. Cŏnradi de Aschach.10 S. Cŏnradi de Rŏti.12 S. Sigefridi et Eberhardi, fratrum eius. S. Landoldi de Scolvingen.13 S. Alberici de Aspisingen.13 S. Reginhardi de Michilnstein.14 S. Marcwardi de Spechingen.14 S. Bertoldi de Aspisiugen.13 S. Rŏperti de Hagunloch.15 S. Meginfridi de Orsinga.13 Ego itaque Marcward, indignus presbyter et monachus sancti Salvatoris, rogatus scripsi et subscripsi. (R) Amen. Amen Amen. a. Weggeriuene Stellen. b. Loch im Original, doch ist "felth" deutlich n erkennen, c. "Ven" ist von Marcward übergeschriebeu, ebenso "Liutprandi" und h in Hohdorf. d. "Eius" von Marcward übergeschrieben. Schaffhansen, Klosterarchiv. - Abdruck: Fickler 31. - Regest: Hidber Nr. 1527. 1 Amertsfeld bei Grafenhausen, bad. A. Bonndorf. 2 Gmünd an der Schussenmündung, wirt. OA. Tettnang. 3 Rordorf, bad. A. Messkirch. 4. Gamlikon, Flach, Kant Zürich 5. Hochdorf, wirt OA. Waldsee. 6. Metzingen, wirt. OA. Urach. 7. Kirchheim, wirt. OA. Ehingen. 8. Mammern, Kant. Thurgau. 9. Ganterswil, Kant St Gallen. 10.Tannegg, bad. A. Bonndorf; Ober-Niedereschach, bad. A. Villingen, vgl. oberrhein. Zeitechrift IX. 200, 213, 219. 11.Witlisberg, abgegangen bei Hächenschwand, bad. A. St Blasien. 12.Conrad, Sigefrid und Eberhart sind die in Nr. 36 genannten Brüder von Honstetten, die in der äussern Aufschrift de Ruti genannt werden; folglich ist obiges Rŏti und Ruti identisch, es ist also Reute, bad. A. Stockach. 13. Seelfingen, bad. A. Ueberlingen; Espasingen, Orsingen, bad. A. Stockach. 14. Michelstein, wirt OA. Spaichingen. 15. Hagelloch, wirt OA. Herrenberg, wenn nicht etwa verschrieben für Hagunboch (Hagenbuch bei Winterthur). Abgesehen vom Anfange (das obere linke Eck ist weggerissen) gut erhaltenes Original Marcwards. Aeussere Abschrift von Marcwards Hand: "DE AMILGERISFELTH." |
|  |
Quellen und Forschungen zur Geschichte Schwabens und der Ost-Schweiz S. 31; Nr. 16 |
1106 März 26. Schaffhausen
vgl. oben
|
XVI. 1106. 26. Merz. Schaffhausen in der Allerheiligenkirche.
Berhtold (von Gemünd) schenkt Güter im Alpgau an Kloster Allerheiligen.
Vom Original im Klosterarchiv.
[Ego] Bertoldus cogitans instabil [itatem] presentium et desiderans adipisci premium futurorum. trado cum manu uxoris mee Iuncile ad mon. || S. Salvatoris quod situm est in villa Scafusa || ubi nunc venerabilis Adelbertus Abbas preesse dinoscitur || tale predium quale hodierna die habere videor in || pago Alpegow in comitatu Ottonis1) in loco qui dicitur || Amelgeresruth2) hoc est terris. areis. edificiis. pratis. || silvis. pascuis, aquis aquarumve decursibus. viis et inviis || exitibus et reditibus. cultis et incultis. quesitis et inquiren || dis et quicquid dici aut nominari potest. omnia videlicet ex meo iure ac dominio in ius et || dominium predicti monrii ex integro trado || atque transfundo pro salute anime mee et ux- || oris mee et omnium parentum et posterorum meorum. Si quis vero || quod fieri non credo et quod deus avertat contra hanc tradi || tionem venire et eam infringere temptaverit multam || quam carta continet componat hoc est auri uncias V et || argenti pondo totidem et insuper hec tradicio rata et || inconvulsa omni evo permaneat. Actum in ecclia S. || salvatoris Ao ab inc. dni Mill. CVI. Ind. XIV Mense Martio VII kl. April. || die lune luna XVIII coram idoneis testibus quorum hic nomina et signacula subscripti*) sunt. S. Bertoldi de Gemundi qui hanc traditionem fecit || S. Herimani de Rordorf3) et Egilolfi de Gamilincho (ven)4) || S. Liutprandi de Flache5) || Henric. de Hohdorf6) II Eberh. de || Mellingen.7) || Werinheri de Chilichhein.8) S. Odalrici de || Mambourron9) || *) Sic. Wecilonis de banderswilare.10) Sig. Hildeboldi || de Taneggi11) et Conradi filii eius. s. Bertoldi filii eius et Odalrici filii eius. || S. Henrici de Witilisperg.12) S. Conradi de Aschach.13) S. Conradi || de Roti.14) S. Sigfridi et Eberhardi fratrum eius et Landoldi de Seol || vingen.15) S. Alberici de Aspisingen.16) S. Reginhardi de Michilin || stein.17) S. Marcwardi de Spechingen.18) S. Bertoldi de Aspisingen.18) S. Roperti de Hagunloch.19) S. Meginfridi de Orisinga.20) Ego itaque || Marchward indignus presb. et monach. S. Salvatoris rogatus scripsi et subscripsi.
A. Am. Amen. Am.
*) sic.
Diese Urkunde hat das Eigenthümliche, dass die meisten Zeugen ihr Zeichen selbst eingetragen zu haben scheinen. Der Aussteller ist Berhtold von Gemünd; von welchem? Im Alpgau selbst ist keines mehr vorhanden; vg. Urk. v. 1112. 1) Unsere Urkunde weiset wahrscheinlich ein weiteres Glied der Stülinger Alp (Klet-) gau-Grafen nach. Denn unser Otto ist wahrscheinlich weniger der 1094 verkommende Linzgau-Graf Otto (Kirchhofer S. 28), Vorgänger des Grafen Hartmann (vg. m. Heiligenberg S. 109), die ich beide dort geglaubt habe, den Winterthurern beizählen zu müssen, als jener Graf Otto, der mit seinem Sohne Friedrich, mit Rudolf von Rheinfelden, mit Eckbert von Sachsen und Ita von Sachsen und Birktorf, so wie mit Tuto von Wagenhausen und der Abtei Reichenau als Theilbesitzer des im Alpgau gelegenen Schluchsee erscheint (Dümge Reg. S. 127). Höchst merkwürdig ist der Zusammenhang mit sächsischen Geschlechtern und um so mehr zu bedauern, dass ich eine Urkunde nicht mehr auffinden konnte, deren Regest - von 1109 wenn ich mich nicht irre - in Bueggers Repertorium des Klosterarchivs Allerheiligen angegeben war: "Ita von Birkendorf schenkt das Gut Grafenhausen an Kloster Allerheiligen." - Wären vielleicht Otto (und sein Sohn Friedrich) Lenzburger in deren Besiz wir später den Alpgau sehen? Vg. Anm. 7 zu Urk. XIV. oben S. 29. Den in Allemannien seltenen Namen Eckbert führt auch ein Sohn des Grafen Kuno von Oeningen in der verdächtigen Urk. v. 965. Neug. Cod. D. No. 754. 2) Der Name Reute ist im Alpgau nur noch im Dorf Rütte und in zwei Rüttehofen, BA. Säckingen übrig; sonst hat er überall dem gleichbedeutenden Schwand oder Schwende Plaz gemacht . Hier aber ist offenbar das später oft vorkommende Amilgersfeld, Amertsfeld bei Grafenhausen auf dem Schwarzwalde verstanden. 3) Rohrdorf, B.A. Messkirch um 1160 Siz einer Grafschaft (vg. Heiligenberg S. 179). 4) Mir unbekannt. Vielleicht Gaienhofen, B.A. Radolfzell. 5) Vielleicht Fulach, nach Kirchhofer abgeg. Ort bei Schaffhausen. 6) Heudorf, B.A. Stockach. 7) Mellicken, Canton Zürich bei Kaiserstuhl. 8) Wahrscheinlich der Aussteller der Urkunde von 1092 im Würtemb. Urk.-Buch und daher von Stadt Kirchheim unter Teck, die er an Allerheiligen vergabte. 9) Mammern am Untersee. 10) Baltersweil, BA. Jestetten? 11) Tannegg, B.A. Bonndorf; dieser sehr begüterte Lehen-Adel der Herzoge von Zäringen liess sich später im nordöstlichen Schwaben nieder. Vg. mein: Annivers. Buch des Klosters Maria Hof. I. S. 27. 12) Anm. 14# der Urkunde von 1101, oben S. 31. 13) Eschach Ober- und Nieder bei Villingen. 14) Rüttihof bei Küssachberg? 15) AnmDeu 14 zu Urkunde von 1050. S. oben S. 17. 16) Espasingen am Untersee und Stockach, B.A. Stockach. 17) S. 31 Anm. 20. 18) Speichingen W.O.A. Stadt im gleichnamigem Thal. 19) Unbekannt. Vielleicht bei den Hegenauer Höfen, Pfarre Kränkingen, B.A. Bonndorf zu suchen. 20) Im Hegau, B.A. Stockach. # AnmDeu 11 aus Urk. XV. 11) Dümge las in der Urk. No. 70 falsch Wetelsberch, was das Würtemb. Urk.-Buch I. 330 berichtiget. Auch Wittelinsberg, nach Kolb eingegangener Ort im Kletgau. Vg. Kirchhofer älteste Verg. S. 33, Anm. 1.
|
|
 |
1112. — Vergabung von Gütern in Weiler. |
|
 |
Fürstenbergisches Urkundenbuch Bd. V; S. 50; Nr. 82 |
1112 April 22 Schaffhausen vgl. unten |
82 1112, April 22. Schaffhausen.
Bertholdus de Giemundi monasterio s. Salvatoris in Scafhusa, ubi venerabilis Adelbertus gregi dei praeest, proprietatem suam in Wilare1) in pago Albigouve in comitatu Bertoldi sitam donat. Testes: Arnoldus de Goltbach, Eberhardus de Mezzingen, Werinherus de Chilicheim, Arnoldus de Hiltiniswilare, Arnoldus de Pforrin, Cŏnradus de Gisingen, Burchardus de Tengin, Swiggerus de Gundilvingen, Eberhardus de Terginowa, Gerhardus de Volkhartswilare, Cŏnradus de Rŏti, Sigefridus et Eberhardus fratres eius, Reginhardus de Michilstein, Liupoldus de Ilnowa, Marquardus de Speichingen, Liutprandus de Rŏdenwilare. Scriptor Marchwardus presbyter et monachus s. Salvatoris. Actum in villa Scafhusa in monasterio s. Salvatoris 1112., indictione 5., epacibis 20., concurrente 1., 10. kalendas Maii, feria 2., luna 22. Quellen zur Schweizer Gesch. III, 83-84 (nach Perg. Or. Schaffhausen). 1) Da diese Schenkung .schon in No. 81 genannt+ wird, muss die letztere nachträgliche Beurkundung sein s. a. a. 0. III, 82-83. + In Nr. 81 wird auch der Ort Weizen genannt, was vermuten läßt, dass es sich um Weiler(Blumegg) handelt. |
|  |
Quellen und Forschungen zur Geschichte Schwabens und der Ost-Schweiz S. 35; Nr. 18 |
1112 April 22. Schaffhausen
vgl. oben u. unten
|
XVIII.
1112. 22. April. Schaffhausen.
Berthold von Gemundi mit seiner Gattin Lunzila vergabt seine Güter in Weiler; Liutprand von Roudenvilare seine Güter in Rudenweiler und Tettenweiler an Kloster Allerheiligen.
Vom Original im Staatsarchiv zu Schaffhausen.
Notum sit omnibus Christi fidelibus presentibus et futuris, qualiter Ego Bertoldus de || Gemundi 1) cum manu uxoris mee lunzile trado ad monasterium S. Salvatoris et || omnium sanctorum quod situm est in villa Scafhusa ubi hodierna die venerabilis || Adelbertus gregi dei preesse cernitur quicquid proprietatis habere videor in loco qui Wilare || dicitur cum omni iure et utilitate id est cum terris ac domibus mancipiis. casadis. agris. || pratis. pascuis. silvis. molendinis. aquis aquarumve exitibus viis et inviis cultis et || incultis quesitis et inquirendis. mobilibus et quicquid ullomodo dici aut || scribi potest. Ipsum vero predium in pago Albigowe in comitatu Bertoldi 2) situm est || Hi sunt autem testes qui hanc traditionem viderunt et audiverunt. Arnoldus de Goltbach 3) || Eberhardus de Mettingen.4) Werinherus de Chilicheim.5) Arnoldus de Hiltiniswilare 6) || Arnoldus de Pforrin.7) Counradus de Gisingen.8) Burchardus de Tengin.9) Swiggerus || de Gundilvingen.10) Eberhardus de Terginowa.11) Gerhardus de Volkartswilare 12) || Conradus de Routi.13) Sigefridus et Eberhardus fratres eius. Reginhardus de Mihilstein 14) || lupoldus de Unowa.15) Marquardus de Speichingen.16) Liudprand de Roudenvilare 17) || Actum in villa Scafhusa in mon. S. Salvatoris. Ao dnce incarn. || Mill. C. XII Ind. V. Ep. XX Conc. I. X Kal. Mai fer. II. lunaXXII. Prescripta etiam die coram prefatis testibus in eodem loco liutprandus de || Roudenvilare tradidit ad monrium S. Salvatoris quicquid in comi || tatu ad Pacinhoven 18) proprietatis habere videbatur in predicta villa Roudenwi || lare et in villa Tettinwilare 19) hoc est terris et mancipiis curtificiis et || domibus. agris. pratis. pascuis. silvis. molendinis. aquis. aquarumve decursibus | viis et inviis cultis et incultis. quesitis et inquirendis. mobilibus et immobilibus | aut quicquid aliqua utilitate dici aut adinveniri potest. Has vero res dedit predictus | liutprandus pro remedio anime sue et fratris sui Engilscalci et filii ipsius Burchardi | noviter defuncti qui sibi eadem predia iure hereditario reliquit et ad prefatum | monrium donari rogavit. Ego itaque Marchwardus indignus presbiter et monachus | S. Salvatoris has cartas rogatus scripsi et subscripsi feliciter. Diese Doppelurkunde ist sowohl durch Gaubezeichnung merkwürdig, als auch durch die Form der Abfassung, welche eine zweite wichtige Schenkung gleichsam nur als Postscript der ersten behandelt. 1) Ich würde dieses Gemünd für das schwäbische halten, wenn aus dessen Nähe die Mehrzahl der Zeugen wären; so aber muss es an einer andern Flussmündung gesucht werden. Leider gibt weder die Gaubenennung, noch der so vieldeutige Name Weiler entscheidenden Aufschluss. Im Alpgau in der Nähe von Schaffhausen war ein eingegangener Ort in der Nähe der Mettma, dessen Spur im Weilerhof bei Riedcrn am Wald noch übrig ist . Im oberschwäbischen Alpgau (Allgau) ist das Dorf Weiler unfern Staufen; für diesen Gau scheint auch die Grafschaft und die Orte des 2. Theils der Urkunde zu sprechen. Der Name der Gattin Berhtolds liest sich in unserer Urkunde Luncila, während in No. XVI Juncila steht. Beide Stämme haben einen Sinn, der eine verwandt mit Laune, der andere mit Jung und sind auch anderwärts in Urkunden nicht genau zu unterscheiden. Vg. Förstemann altdeutsches Namenbuch I S. 813 s. v. Jungan. An den Stammnamen Lunzo erinnert ein schwäbisches Kinderlied: "Der Lunzi kommt, der Lunzi kommt, er wird di lehre tanze." - 2) Ist dieser Alpgau-Graf Berhtold von Zähringen? Der Zeit nach könnte er allerdings der Sohn Herzogs Berhtold II. sein, der schon 1111 mit seinem Bruder Conrad handelnd auftritt. Vg. Stalin W. G. II. S. 319. Allein derselbe würde wohl schon den Herzogstitel führen. Vg. Ebendas. Reg. 1111 Dec. 27. Und wie käme im Alpgau dieser plözliche Wechsel des Geschlechts in einer Zeit, da die Grafschaften schon längst erblich waren? Es spräche für diese Ansicht nur der Umstand, dass wir bald darauf die Zähringer als Schirmvögte des albgauischen St. Blasien sehen. Doch lässt sich durch die breisgauischen Güter des Klosters leicht erklären, dass St. Blasien, von der Schirmvogtei Basel emancipirt, 1141 Conrad von Zähringen als Schirmvogt annahm, Gerb. H. S. N. 1 382, und kommt ohnedies in dieser zweiten Erwähnung der St. Blasischen Vogtei als Graf im Albgau Rudolph von Lenzburg vor. (Dümge Reg. ao 1150. S. 45. Eine weitere Schwierigkeit liegt in der um diese Zeit erfolgten Trennung des Alpgaues in den obern (Landgrafschaft Stülingen) und untern (Grafschaft Hauenstein). Welcher wäre der in unserer Urkunde gemeinte? Der leztere ist sicher mit der Schirmvogtei über Säckingen verknüpft und geht durch das Lenzburg'sche Geschlecht an die Habsburger über. Der erstere knüpft sich an das Grafengeschlecht von Stülingen. Wie lange aber dasselbe gedauert habe, darüber sind wir von urkundlichen Zeugnissen verlassen. Fassen wir das bisher Gewonnene zusammen, so haben wir: 1045 im Klettgau den Grafen Udalrich. (Urk. Heinr. III.) 1067 im Klettgau den Grafen Gerhard. (Urk. Heinrich IV.) 1080 und 1099 von Stülingen Graf Gerunc. 1093 von Stülingen Gerunc. 1106 im Alpgau Graf Otto. 1112 im Alpgau Graf Berhtold (unsere Urk.). 1124 von Stülingen Gerunc und Lütold. Zapf Mou. I. 468. Leztere zu Grafen zu erklären nimmt Bader (bei Mone Zeitschr. III 254) Anstand. Sollte aber nicht der Name Lütold auf die Verbindung mit dem Regensberger Geschlechte hindeuten, in welchem wir sowohl diese Namen, als die Grafschaft im Albgau später finden? Wir hätten alsdann bis zum Uebergange der Grafschaft an die Herren von Küssachberg nur noch eine Lücke von 53 Jahren, deren Mittelglied der 1150 als Alpgaugraf vorkommende Graf Rudolf von Lenzburg sein könnte. Nimmt man aber den Alpgau unserer Urkunde für den Allgau, so dürfte Berhtold ein unbekannter Kirchberger oder Berger sein; indessen vg. Stalin U. S. 17 - 21. 3) Goldbach bei Ueberlingen. 4) Ober- oder Unter-, oder Ender-Mettingen bei Stülingen. 5) Vg. Urk. v. 1106 Anm. 8. 6) Hiltensweiler O. A. Tettnang. Vg. Stalin II 750. 7-8) Pfohren, Geisingen B. A. Donaueschingen. 9) Thengen B. A. Blumenfeld. 10) Gundelfingen bei Dillingen. 11) So die Urk. Viell. verschrieben st. Tegirnowe, Tegernau, oder Degernau an der Wutach, B. A. Waldshut. Oder sollte an die Heimath der Stifter von St. Georgen Hezel und Hermann zu denken sein? Vg. Bader z. not. fund. St. Georgii in Mone's Zeitschr. IX. 193 ff. 12) Pfarre Schwandorf B. A. Stockach, 13) Reute B. A. Säckingen? 14) S. Urk. 1106 Anm. 17. 15) Mir unbek. 16) Würt. O. A. Stadt. 17) Der Aussteller des Nachtrags. Rudenweiler O. A. Tettnang. Vg. Stalin II 750. 18) Höchst merkwürdig ist diese? Erwähnung eines Comitates: ad Pacinhoven. Es ist offenbar der Argengau gemeint, in welchem dieser Ort mit Rudenweiler und Tettinwilare d. h. Tettenweiler liegt. Vg. Stalin a. a. O. und I. 283-284 Pazenhofen ist abgegangener Ort, scheint aber die Malstätte des Gaues gewesen zu sein, wo wahrscheinlich die Grafen von Bregenz ihr Richteramt nicht mehr persönlich ausübten, da ihre Blicke vielleicht mehr auf die rhätischen Verhältnisse gerichtet waren, sondern durch Stellvertreter ausüben liessen, wie im folgenden Jahrhundert allgemeine Sitte wurde. Nach Pauly (O. A. Beschr. v. Leutkirch) wäre Batzenhofen bei Kirchdorf, O. A. Leutkirch, gelegen gewesen, was freilich auch nicht ganz passt. 19) S. d. vor. Anm. Tettenweiler und Rudenweiler waren auch wirklich Schaffhausen'scher Besiz, zur Expositur Langenau gehörig.
|
|  |
Quellen zur Schweizer Geschichte - Kloster Allerheiligen in Schaffhausen - S. 82; Nr. 50 |
1112 April 22. Schaffhausen
vgl. oben
|
50. Bertold von Gmünd gibt Allerheiligen sein Eigenthum in Weilerhof und Liutprand von Rudenweiler sein Eigenthum in Rudenweiler und Dentenweiler.
1112. April 22. Allerheiligen.
Notum sit omnibus Christi fidelibus, presentibus et futuris, qualiter ego Bertoldus de || Giemundiaa 1 cum manu uxoris mee Juncile trado ad monasterium sancti Salvatoris et || omnium sanctorum eius, quod situm est in villa Scafhusa, ubi hodierna die venerabilis || Adelbertus gregi Dei preesse cernitur, quicquid proprietatis habere videor in loco, qui Wilare2 dicitur, cum omni jure et utilitate, id est, cum terris ac domibus, mancipiis, casadis, agris, pratis, pascuis, silvis, molendinis, aquis aquarumve exitibus, viis et inviis, cultis et incultis, quesitis et inquirendis, mobilibus, vel quicquid ullo modo dici aut scribi potest. Ipsum vero predium in pago Albigouve in comitatu Bertoldi situm est. Hii sunt testes, qui hanc traditionem viderunt et audiverunt: Arnoldus de Goltbach.3 Eberhardus de Mezzingen.4 Werinherus de Chilicheim.5 Arnoldus de Hiltiniswilare.6 Arnoldus de Pforrin.7 Conradus de Gisingen.7 Burchardus de Tengin.8 Swiggerus de Gundilvingen.9 Eberhardus de Terginowa.10 Gerhardus de Volkhartswilare.11 Counradus de Routi.11 Sigefridus et Eberhardus fratres eius. Reginhardus de Michilstein.12 Liupoldus de Ilnowa.13 Marquardus de Speichingen.13 Liutprandus de Roudenwilare.b c Actum in villa Scafhusa in monasterio sancti Salvatoris anno dominicę incarnationis millesimo CXII., indictione V., epactis XX., concurrente X., kalendas mai, feria II., luna XXII. Prescripta etiam die coram prefatis testibus in eodem loco Liutprandus de Roudenwilare6 tradidit ad monasterium sancti Salvatoris, quicquid in comitatu ad Pacinhoven14 proprietatis habere videbatur in predicta villa Roudinwilare et in villa Tentinwilare6 hoc est terris et mancipiis, curtificiis et domibus, agris, pratis, pascuis, silvis, molendinis, aquis aquarumve decursibus, viis et inviis, cultis et incultis, quesitis et inquirendis, mobilibus et immobilibus, vel quicquid aliqua utilitate dici aut adinveniri potest. Has ergo res dedit predictus Liutprandus pro remedio animę suę et fratris sui Engilscalci et filii ipsius Burchardi noviter defuncti, qui sibi eadem predia jure hereditario reliquit et ad prefatum monasterium donari rogavit. Ego itaque Marchwardus, indignus presbiter et monachus sancti Salvatoris, has cartas rogatus scripsi et subscripsi feliciter. (R) a. Von Marcward übergeschrieben. b. "Lare" von Marcward übergesohrieben. Schaffhausen, Staatsarchiv. - Abdruck: Fickler 35. - Regest: Hidber Nr. 1572 und 1573. 1 Gmünd, wirt. OA. Tettnang. 2 Weilerhof bei Riedern, bad, A. Bonndorf. 3 Goldbach, bad. A. Ueberlingen. 4 Metzingen, wirt. OA. Urach. 5 Kirchheim, wirt. OA. Ehingen. 6 Hiltensweiler, Endenweiler, Dentenweiler, wirt OA. Tettnang. 7 Pfohren, Geisingen, bad. A. Donaneschingen. 8 Thengen, bad. A. Engen. 9 Gundelfingen, wirt. OA. Münsingen. 10 Degernau, bad. A. Waldshut? 11 Volkertsweiler, Reute, bad. A. Stockach. 12 Michelstein, wirt. OA. Spaichingen. 13 Illnau, Kant. Zürich. 14 Vermuthlich Neuravensburg, wirt. OA. Wangen, s. Meyer von Knonau, Ekkeharti casus s. Galli (St. Galler Mittheilungen XV, 460). Gut erhaltenes Original Marcwards. Aeussere Aufschrift (von Marcwards Hand): "Traditio Berhtoldi de Giemundi."
|
|
 |
1123. — Vergabung von gütern in Bürglen. |
|  |
Urkundenbuch der Stadt und Landschaft Zürich; Bd. I; Nr. 254; S. 140f. |
1123 (1111 - 1124) November 24.
vgl. unten
|
254. Lütold von Weissenburg tauscht ein Gut zu Weissweil
gegen des Klosters Rheinau Besitz zu Bürglen und Merishausen.
S. D. (1111 - 26. November 1124.)
[I]na) nomine dei summi noverint omnes presentes et futuri, quia ego Liutoldus de Wizinburc dono predium meum, quod actenusb) in Wizwile7 habnisse visus sum, cum omnibus iusticiis ad idem pertinentibus ac tribuo ad monasterium sanctę Marię dei genitricis, quod est in loco Rinowa dicto, et ego recipio ab eiusdem monasterii rectoribus in concambium, quicquid in Alpegowe in loco Burgilun8 nuncupato habuerunt, et unam houbam in pago Hegoue in villa Morinshûsin9 dicta, ea ratione hauc commutationem confirmantes, ut sine omni contradictione, quicquid nobis ad utilitatem nostram visum fuerit, ex eisdem rebus deinceps faciamus.
Copie: St. A. Z. Rheinauer Cartular, Spalte 47.
Drucke: Zapf p. 466. - Quellen z. Schw. Gesch. III. 2. p. 59. -
Reg.: Hidber 1022.
a) Initiale fehlt.
b) sic.
7 Diese Schenkung eines einzelnen Gutes in Weissweil ist jedenfalls vor die Schenkung alles Besitzes desselben Lütold in Weissweil und andern Orten zu setzen, obwohl letztere im Cartular vorhersteht.
8 Bürglen, nordöstlich v. Waldshut. -
9 Merishausen, Ct. Schaffhausen; zu dieser Gemeinde gehörte das 1071 an Rheinau geschenkte Persiningen, vgl. oben nr. 239.
|
|  |
Quellen zur Schweizer Geschichte, Bd. III; S. 59; Nr. 45 - Cartualr von Rheinau |
1123
vgl. oben u. unten
|
45. Liutold von Weissenburg tauscht mit dem Kloster Rheinau seine Besitzung in Weisweil gegen dessen Besitz zu Bürgeln und eine Hube in Merishausen.
Ohne Datum.
In nomine Dei summi noverint omnes præsentes et futuri, quia ego Liutoldus de Wizinburc1 douo prædium meum, quod actenus in Wizwile2 habuisse visus sum, cuw omnibus justiciis ad idem pertinentibus, ac tribuo ad monasterium sanctę Marię Dei genitricis, quod est in loco Rinouva dicto, et ego recipio ab eiusdem monasterii rectoribus in concambium, quicquid in Alpegouve in loco Burgilun3 nuncupato habuerunt, et unam huobam in pago Hegoue, in villa Morinshûsin4 dicta; ea ratione hanc cummutationem confirmantes, ut sine omni contradictione, quicquid nobis ad utilitatem nostram visum fuerit, ex eisdem rebus deinceps faciamus.
Cartular (Sp, 47 n. 48). - Abdruck: Zapf S. 466 u. 467. - Regest: Schweiz. Urk.-Reg. Nr. 1622.
1, 2 vgl. zu Nr. 44. 3 Bürgein, bad. A. Waldshut. 4 Merishunsen, K. Schaffhausen.
Wegen der Zeit vgl zu Nr, 44.
|
|
 |
Monumenta anecdota historiam Germaniae Bd. I; S. 466; Nr. 34 |
1123 vgl. oben |
XXXIV. Concambium cum Liutoldö de Weissenburg. ANNO 1123. Ex Chartulario. In Nomine Dei Summi, Noverint omnes præseates & futuri, quia ego Liutoldus de Wizinburc; (n) dono pædium meum, quod haćtenus in Wizwile (o) habere visus sum, cum omnibus Juftitiis ad idem pertinentibus attribuo ad Monasterium sanćtæ Mariæ Dei Genitricis, quod est in loco Rinowa dićto: & ego recipio ab ejusdem Monasterii Rećtoribus in concambium, quidquid in Alpegowe in loco Burgilun (p) nuncupato habuerunt, & unam huobam in pago Hegowe in Willa Morinshusin (q) dićta; ea ratione hanc commutationem confirmantes, ut sine omni contradićtione, quicquid nobis ad utilitatem nostram visum fuerit, ex eisdem rebus deinceps saciamus. (n) Liutoldus de Weissenburg erat Monasterii Rhenaugiensis Advocatus, eandem arcem Weissenburg insidens, quam S. Henricus II. anno 1023. Monasterio dono dederat. (o) Weisweil vicus horæ spacio Weissenburgo distans (p) Bürglen prope Gurtwilam. (q) Mörizhausen modo ditionis Schaffhusianæ |
|
|
 |
761. — Abt Johannes verleiht Besitz in Parauva. |
|  |
Urkundenbuch der Abtei Sanct Gallen, Bd. I, S. 35, Nr. 32 |
761,(?) nn. nn. nn.
(nach Indizien datiert)
|
32.
Abt Johannes des Klosters St. Gallen verleiht an Waramann den von ihm geschenkten Besitz in Parauva gegen Zins.
Ohne Ort und Datum.
In Dei nomine. Johannis episcopus et abbas monasterii sancti Callonis, convenit nobis una cum fratribus nostris monchis ipsius monasterii, ut res illas, quas nobis Waramannus tradedit in villa, que dicitur Parauva,1 id est quantumque ibi adquisitum abet, ei per beneficium per cartulam istam precariam represtare deberemus, quod ita et fecimus, et ille nobis exinde censum solvat, id est per singulos annos XX siglas de cervisa et maltra de pane, et frischinca saiga valente, et si genuerit filium de legetima uxore, hoc id ipsum faciat, sin autem post obitum ejus ipsas res sine ulla marricione ad nos revertantur. Signum Johannis episcopi. sig. Wolframni praepositi. sig. Stephani prespiteri. sign. Winitharii presbiteri. sig. Sikimari presbiteri. sig. Hiltikeri presbiteri. sig. Isanperti monachi. sig. Rihcheri monachi. Ego itaque Hartkerius lector rogitus a fratribus scripsi et subter scripsi.
Urk. St Gallen I. 20. - Abdruck: Cod. Trad. 17 n. 26. Neugart I. 35.
1 Kann nicht genau bestimmt werden. Am wahrscheinlichsten lässt es sich auf Berau (in Urkunden des XII. und XIII. Jahrhunderts Berowa), Bezirksamt Bonndorf, Grossh. Baden, deuten.
Schrift des VIII Jahrhunderts und nach meiner Ansicht Original des Hartker. Der Name Hartker erscheint erst auf der 8. Seite des Lib. Conf. und vorliegende Urkunde ist die einzige von ihm geschriebene.
Datum. Ich stelle diese Urkunde an das Ende derjenigen des Jahres 761, weil in diesem Jahre Bischof Johannes, Propst Wolfram, die Presbyter Stephanus und Winithar vorkommen (s. Urkunde 27, 29 u. 30), und diese Persönlichkeiten für die ungefähre Zeitbestimmung der Urkunde den einzigen Anhaltspunkt bieten. Nach den Zeugen und dem Inhalte des Documents zu schliessen, ist der Ort der Ausstellung das Kloster St. Gallen.
|
|
 |
766. — Besitz in Sanninga geht an das Klosters St. Gallen. |
|  |
Urkundenbuch der Abtei Sanct Gallen, Bd. I, S. 51, Nr. 50 |
766, Oktober, 26. nn.
|
50.
Offo überträgt seinen Besitz in Sanninga an Sanct Gallen.
766 Oktober 26.
In Dei nomine. Ego Offo dono aque trado ad monasterium sancti Gallonis, ubi ejus sacrus requiescit corpus; et hoc est quod dono in villa, qui dicitur Sanninga1 omnia, quicquid ibidem visurus sum habere; in ea racione, ut ipsas res per beneficuim ipsorum monachorum post me recipiam et censum eis exinde exsolvam, id est per singulos annos singulos solidus, in quo potuero. Et si filius meus post me voluerit, ipsud faciat, sin autem, ipsas res sine ulla marricione ad ipsum monasterium revertantur. Et hii sunt testes, qui in presente fuerunt et firmaverunt. Signum Offoni, qui hanc cartulam tradicionis fieri rogavit. sig. Fritoni. sig. Wolfharti. sig. Utoni. sig. Liutgaeri. sig. Willifridi. sig. Hacconi. sig. Pleoni. sig. Ratolti. Ego itaque Ato diaconus rogitus ab Offoni hanc cartulam scripsi, sub die VII kal. novembris in anno XV regnante Pippino re Franchorum.
Urk. St. Gallen I. 36. - Abdruck: Cod. Trad. 28 n. 46.
1 Wahrscheinlich Schwaningen, Bezirksamt Stühlingen, Grossh. Baden. Einzelne ähnliche und gleiche Namen von Zeugen in Urk. 32 und 40, sowie der gleiche Schreiber von Urk. 54, weisen nach dieser Gegend. Ferner erscheint aus dem Jahre 895 die Form "Suaninga" (s. Dümge p. 83). aus dem Jahre 1179 "Suenningen" (ib. p. 55) und aus dem Jahre 1259 "Suainingen" (Mone VI. 228). An Singen, Bezirksamt Radolphzell, darf nicht gedacht werden; denn dessen alte Form ist Siginga (s. Urk. 67).
Original.Uebergang in die Minuskel, wie Urk. 54.
Das Datum muss von 752 an berechnet werden; denn nach der Epoche von 754 gezählt fiele es nach Pippins Tod ( 24. September 768).
|
|
 |
779. — Das Kloster St Gallen erhält Besitz in Loninga. |
|  |
Urkundenbuch der Abtei Sanct Gallen, Bd. I, S. 85f, Nr. 90 |
779, Juli, nn. St. Gallen
unklar, ob Loninga im Alpgau od. Klettgau/CH
|
90.
Gebalinda überträgt ihren Besitz in Löhningen an Sanct Gallen.
Kloster St. Gallen. 779. Juli.
Venerabilibus in Christo fratribus sen pro Christo peregrinantibus Johannis episcopus et abba una cum monachia suis sub norma sanctę regule beati Benedicti constitutione degentibus in monasterio sancti Galli confessoria seu sanctae Mariae semper virginis, que est in pagoa) Arbonense, Gebalinga, filia Maginberti. Canonica scriptura et antiqua legum auctoritas vel principum decreta sanxerunt, ut unusquisque dum manet in corpore de propria, quam possedit facultatem, voluntatem suam litteris inserat, ut perennis temporibus inviolata permaneat, quia nihil valet cuiquam lux fugitiva, nisi quantum poterit de presentia mercari aeterna. Ideo ego jam dicta Gebalinda cogitavi aeternam retributionem, dono a die presente quod in perpetuum esse donatum volo ad ipsa casa Dei jam dicta, id est loca nominata Loninga,1 omnia quicquid in eodem loco vel ubicumque visa sum habere de meis propriis facultatibus, omnia hec trado in dominatione sancti Galloni confessoris seu ejus rectoribus, ut post hunc diem potestatem habeatis omnia quicquid exinde pro utilita(te) monasterii ipsius facere volueritis, liberam ac firmissimam in omnibus habeatis potestatem faciendi; in ea vero rarione, ut ipsas rea sub usufructuario mihi habere liceat et annis singulis ceusum exsolvam, id est XII maldras de pracę et duas maldras de frumento et duas friskingas tremissas valentes. Et (si) post discessum filius meus vult similiter proservire, licentiam habeat usque discessum ejus. Hec quoque epistula traditionis omnique terapore firma et inviolata permaneat cum stipulatione subnexa. Actum in ipso monasterio puplice, presentibus quorum hic signacula contenuntur. Signum Gebalinda, qui fieri rogavit. sig. Maginbertus, genitori sua. sig, Widberto. sig. Baldvino. sig. Gaozberto. sig. Waniloni. sig. Gundberto. sig. Witbert. sig. Hildirich. Hoc omnia, quod supra scribere rogavimus, sine ulla contradictione habeatisb) in ea ratione, ut numquam mutetis alium dare nec minuare nec vindere, sed sit stabilis ad ipsa loca sancta. Et si hec neglegitia, revertat ad heredem proximum.
Data quod fecit mensis julius, anno XI rege nostro Karolo. Ego Alboinus rogitua scripsi et subscripsi.
a) Aus "bago" verbessert.
b) Eigentlich "habentlatis".
Urk. Bremen 14. - Abdruck: Cod. Trad. 50 n. 87. Goldast II. 38 n. 12. Neugart I. 74.
1 Wie Goldast dazu kam, Loliuga zu lesen, wo deutlich Loninga steht, ist mir ebenso unerklärlich, wie dass er diese Urkunde in das Jahr XII, statt in das Jahr XI setzt. Neugarts Erklärung Nollingen, Bezirksamt Säckingen, Grossh. Baden, beruht naturlich auf dieser Lesart Goldasts und des Cod. Trad. Mich führt die richtige Lesart Loninga auf das sprachlich genau zutreffende Löhningen, Bezirksamt Stühlingen, Grossh. Baden, oder Löhningen, Kanton Schaffhausen. Ich glaube kaum, dass bei dem gänzlichen Mangel weiterer Anhaltspunkte eine zuverlässigere Deutung wird gegeben werden können. Das auf der frühern Lesart beruhende Citat in Urkunde 15 A. 3 bitte ich zu verbessern.
Original und einzige von Alboin geschriebene Urkunde.
|
|
 |
780. — Das Kloster St. Gallen erhält besitz in Lusheim bzw. Luucheim. |
|  |
Urkundenbuch der Abtei Sanct Gallen, Bd. III, S. 683, Nr. 1 |
780, Mai, 11. Lausheim
|
1
Richsind und Wenilo übertragen iren besitz zu Lausheim an die kirche St. Gallen.
Lausheim. 780. Mai 11.
(Chr.) Sacra sancta ecglesia sancti Gallonis, constructa in Durgauia in pago Arbunense, ubi Egino episcopus una cum monachis suis preesse videtur. Ego igitur in Dei nomen Risinda (et) Wenilo tradimus res nostras in Lusheim1, quidquid ibidem visi sumus habere, exceptum quod ea(!) in dote donavi, hoc est sola, acra, prata, silvis, pascuis, aquis aquarumque a) decursibus, tam mobilem, quam (im)mobilem b), omnia ex omnibus tradimus atque transfondimus (!) ad supradictam eglesiam; inc) ea vero rationem, ut annis singulis censum solvam, hoc est X modios te annunad), frisgingas saiga valente, et post discessum meum ad supra dictam eglesiam revertatur, ut quidquid rector ecglesiae exinte facere voluerit, libera(m) ac firmissima(m) in Dei nomine e) in omnibus abiat f) potestatem. Si quis vero, nos ipsi aut heredes nostri aut ulla opposita persona contra hanc cartam ire, temtare vel inrumbere voluerit, solvat parti custodiente dublum tautum, quantum in ipsam donationem infertum (!) est, et fisco auri uncia g) una et argento pontera duo, et nihilo minus h) presens donatio ista i) omni tempore firma et stabilis permanent, cum stipulationem(!) subnixa. Actum Luucheim(!) puplice. Signum Hugiperto teste est(!). Signum Rihperto teste. Signum Hvitperto teste. Signum Rehinperto. Signum Kausperto(!) teste. Signum Lantperto teste, Rihpalto teste l) . Ego Rodoltus presbiter scripsi et subscripsi. Notavi die Joves, V idus Madias, anno XII regnante domino nostro Charolo rege Francorum, sub Uodalricho comite. m)
a) "aquqrumqui" Ms.
b) "mobilcom" Ms.
c) Das "i" auf einer rasur.
d) "nuna" auf einer rasur.
e) "nom." Ms.
f) Hier hat der abschreiber offenbar eine zeile übersprungen, welche durch die einschiebung in cursivschrift dem sinne nach wol richtig ergänzt sein dürfte.
g) "uncia" auf einer rasur.
h) "me" Ms.
i) "istic" Ms.
k) Das "i" über der zeile nachgetragen. (?)
l) Zwischen die namen der zeugen sind hier noch folgende worte geschoben: "sic"[!] censo demiserit tres annos sedet [!] ad [?] ipso monasterio." - Villeicht waren dise zwei abgerissenen sätze l) und m) notizen auf der rückseite des originals zur benutzung bei der ausfertigung der urkunde (vrgl. anhang urk. n. 2); jedenfalls sind sie von dem abschreiber verständnislos an beliebiger stelle untergebracht worden. Ihr sinn ist soweit klar, dass einerseits im falle der not die widereinlösung gegen bezalung von 3 schillingen vorbehalten und andererseits der gänzliche heimfall an das kloster bei dreimaliger versäumniss des zinses ausgesprochen werden soll. Statt "sic" ist unter m) natürlich "si" und statt "sedet" etwa "codat" zu lesen. - Weiter findet sich auf der rückseite in majuskeln die überschrift "Traditio Rihcsindæ et Wenilonis ad Lusheim, cap. XXI."
Statsarchiv Zürich. - Abdruck: Anzeiger für schweiz. Geschichte. Neue Folge I. 335.
1 Lausheim, bezirksamt Bonndorf, grossh. Baden. - Vrgl. urk. n. 268 u. n. 442.
Copie aus der mitte des IX. jarhunderts in regelmäßiger, guter schrift. Das original war offenbar in weit älterer schreibweise abgefasst und ist mit ser geringem oder gar keinem verständniss der vorlage copirt worden.
Das datum stimmt genau zu der epoche vom 9. October 768.
|
|
 |
789. — Das Kloster St. Gallen erhält Besitz in Wiza. |
|  |
Urkundenbuch der Abtei Sanct Gallen, Bd. I, S. 108, Nr. 114 |
789, Juni, 28. Weizen
|
114.
Himma schenkt ihren Besitz in Weizen an Sanct Gallen.
Weizen. 789. Juni 28.
Sacrosancto monasterio in honore sancto Gallone ceterorumque sanctorum constructum in loco, qui vocatur monasterius Gallone, ubi Werdo abbas eodem tempore praeesse videtur. Ego itaque in Dei nomine Himma cogitavi fragilitates meas pro animae mea remedium vel pro aeterna retributiono, ut res meas, quas ego habeo in loco, qui vocatur Wiza,1 et ibidem conquisi aut in antea conquirere possum, ad sancto Gallone condonavi atque confirmavi, hoc est casis, casalis, peculiis, campis, pratis, silvis, pascuis, aquis aquarumve decursibus vel omnia, quicquid ibidem aut in ipsa marca vias sum habere vel in antea pervenire potest, ad jam supradictum monasterium publici trado atque transfundo, ut ipsi custores monasterii habeant, teneant atque possedeant vel quicquid exinde facere voluerint in omnibus habeant potestatem faciendi. Si quis vero, quod fieri non credo, si ego ipsa, quod absit, aut aliquis de heredibus meis vel proheredibus seu qualibet opposita persona, qui contra hanc donationem venire voluerit, a sacris sanctis altaribus excommunicetur et insuper una cum sociante fisco auri uncias tres quoactus exsolvat et quod repetit non vindicet, sed haec donatio omni tempore firma permaneat stipulatione subnexa. Actum in ipsa willa, qui vocatur Wiza1 publici. Signum Himmanae, qui hanc donationem fieri rogavit. sig. Baldoino. sig. Hiutone. sig. Guntbaldo. sig. Widogaugio. sig. Leutbaldo. sig. Witilino. sig. Drudone. sig. Theutone. sig. Huguberto. sig. Gausberto. sig. Witone. sig. Lantberto. sig. Adalghero. Ego itaque in Dei nomine Theoderamnus peccator acsi indignus vocatus presbiter hanc donationem rogitus scripsi et subscripsi, anno XVIIII regnante domno nostro Karulo rege Francorum, in mense junio, III. kal. julias.
Urk. St Gallen I. 98. - Abdruck: Cod Trad. 65 n. 112. Neugart I. 91.
1 Weizen, Bezirksamt Stühlingen, Grossh. Baden.
Original und einzige von Theoderam geschriebene Urkunde mit einem für eine Privaturkunde auffallend sorgfältig ausgeführten Recognitionszeichen.
Das Datum vom 9. Octoher 768 an gerechnet.
|
|
 |
797. — Das Kloster St. Gallen erhält Besitz in Tillindorf. |
|  |
Urkundenbuch der Abtei Sanct Gallen, Bd. I, S. 137, Nr. 145 |
797, April, 24. Ewattingen.
(?)
|
145. Liutpert überträgt seinen ganzen Besitz zu Dillendorf an Sanct Gallen. Ewattingen (?). 797. April 24. Ego in Dei nomine Liutpertus in amorem domini nostri Jesu Christi trado omnes res meas, quas mihi genitor meus moriens dereliquid aut ego legibus conquisivi in pago Alamannorum in loco, qui dicitur Tillindorf,1 vel ubicumque me presens habere videtur, cedo ad monesterium sancti Galloni vel cederorum sanctorum, ubi Agino episcopus et abbas ejus Werdo una cum congregacione eorum serviens esse videntur, qui est constructus in pago Turgaugense, tam terris, casis, casalis, mancipiis, campis, pratis, servis, pascuis, aquis aquarumve decursibus, ex omnibus et in omnibus, totum et ad integrum ad ipsum monasterium hic supradictum volo esse concessum; in ea videlicet racione, ut liceat mihi et filiis meis vel filii filiorum meorum vel generacionibus meis ipsas res ad usum fructuarium habere et exinde per annis singulis censum redere dum ego vivo denarius IIIIa) et filii mei post me denarius V aut frischinga sic valente. Et si hoc mihi conplacuit, quod ipsam tradicionem redemere voluero, tunc liceat mihi vel filiis meis redemere cum solidus X. Si quis vir, ego aut eredes mei vel quislibet oposita persona contra hanc tradicionem venire temtaverit aut eam frangere voluerit, tunc sit culpabilis dublum repetitionem ad ipsum monesterium et in fisgo auri uncias III et argento pondera V et nihil evindigare non valeat, set tra(di)cio ista firma permaneat stibulacione subnexa.b) Hactum in Etibediga2 publici, in hatrio sancti Martini. Signum Liutperti, qui fieri rogavit. sig. Frichoni testis. sig. Roadhoi test. sig. Sichiperti test. sig. Otperti test. sig. Honherio test. sig. Rodolti test. sig. Deothe(l)mo test. c) Ego in Dei nomen Rihbertus clericus scripsi et subscripsi. Notavi die VIII kal. mad., anno XXVIIII regnante domno glorioso Carolo rege Franchorum et Longobartorum ac patricio Romanorum.
a) >Der Cod. Trad. liest "VII". Ich halte diese Lesart auch deswegen für unrichtig, weil die Söhne gewiss nicht weniger bezahlen mussten, als der Donator selbst. b) Genau "sibnexa".
c) Das Uebrige steht auf der Rückseite, wo auch in mehr erwähnter Weise eine Kurze Ihaltsangabe der Schenkung mit den Zeugen notiert ist.
Urk. St. Gallen I. 135. - Abdruck: Cod. Trad. 86 n. 144. Neugart I. 111.
1 Dillendorf. Bezirksamt Bonndorf. Grossh. Baden.
2 Wird von Neugart auf Ewattingen, ebendaselbst, gedeutet. Er selbst, II. 342, and Mone, X. 248. 250. XI. 455, geben die Zwischenformen Egebötingen und Egeböttingen aus dem Ende des XIII. und Anfang des XIV. Jahrhunderts. Diese Form steht freilich dem vorliegenden "Etibetinga" ebenso nahe oder ebenso ferne, wie das spätere "Ewattingen". welches ich zuerst in Mone XIII. 357 aus dem Jahre 1367 gefunden habe.
Original und einzige von Rihbert geschriebene Urkunde.
Das Datum ist vom 9. October 768 an gerechnet.
|
|
 |
816. — Das Kloster St. Gallen erhält Besitz in Ekipetinga und anderen Gegenden. |
|  |
Urkundenbuch der Abtei Sanct Gallen, Bd. I, S. 211f, Nr. 221 |
816 ?(814), Mai, ein Donnerstag. Ewattingen
|
221.
Cozpert schenkt seinen Besitz zu Ewattingen, Hullingun, Achdorf und seinen Anthei an der Kirche Zarten gegen Leistungen des Klosters an ihn an Sanct Gallen.
Ewattingen. 816. Mai 8. 10. 17. 24. oder 31.
In Christi nomine. Presentibus et futuris notum et conpertum permaneat in ęvum, quod me Cozpertum cum rectoribus monasterii sancti Galli, Cozberto nimirum abbate et ceteris confratribus suis, atque cum Lantperto eorum advocato pro rebus subter in locis denominatis sitis habere inquisitionem rectam contingebat, id est in Ekipetingun1 et in Hullingun,2 cujus inquisitionis vestitura sine aliqua interpellationis molestia recte perpendentes me vestierunt. Unde et ego eisdem rebus licenter et potestative vestitus ipsas iterum et quicquid in Hahadorf3 habere videor et partem ęcclesię in Zartunu4 et quicquid meę portionis ad eam pertinet pro animę meę remedio ad memoratum coenobium tradens trado atque delegans transfundo perenniter ad possidendum; ea videlicet ratione, ut que me cum illis ad stipendium procurationis meę ab ipsis recipere convenit, ut in subditis adnotatur, pleniter tempore vitę meę accipiam; hoc est interim cum in seculo manere voluero annis singulis inter festivitatem sancti Galli et sancti Martini octo solidos inter argentum et vestimenta aut quelibet animalia, ut illis oportunum esse videtur, accipiam et duo mancipia, puerum scilicet et puellam in ejusdem temporis momentum. Et si mihi contigerit ad palacium vel ad Italiam pergere, tunc semel mihi unum hominem cavallicantem ad serviendum et unum cavallum bene onustum provideant, idque mihi, quę supra commemoravi, prębeant prępositi Ekipetinga1 et Asolvinga5 atque Munolfinga6 procurantes. Quando vero ad monasterium converti voluero, tunc habeam kaminatam privatim deputatam et ut duobus monachis debetur provehendam accipiam et annis singulis unum laneum vestitum et II lineos et sex calciamenta et II manices et I camalaucum et lectistramenta atque post a) duos annos I sagellum locumque quando voluero me mancipandum cougr(eg)ationi congrue patulum habeam, hęcque convenientia sub pręseutibus et sub succedentibus rectoribus perpetim inconvulsa permaneat. Si quis vero, quod fieri non credo, si ego ipse, quod absit, aut ullus de heredibus proheredibusque meis vel quislibet persona contra hanc convenientię ac traditionis cartulam venire et eam inrumpere conatus fuerit, affectum quem inchoaverit non obtineat et in ęrarium regis multa conponat, id est auri untias III et argenti poudera quinque coactus exsolvat, sed nihilominus pręsens kartula hęc omni tempore suum obtineat vigorem stipulatione subnexa. Actum in Egipetingasb) publice, presentibus quorum hic signacula continentur. Signum Cozberti, qui hanc traditionem fieri voluit. sig. Otirichi. sig. Lautberti, sig. Rihberti. sig. Herirati. sig. Zeilonis. sig. Erharti. sig. Perahtolti. sig. Perintgeri. sig. Roadgeri. sig. Seligeri. sig. Rihpaldi. sig. Friduberti. sig. Alpharii. sig. Pichonis. sig. Lutonis. sig. Wacharii. sig. Annonis. sig. Hunberti. sig. Eburharti. Ego itaque Pernwigus rogatus scripsi et subscripsi. Notavi jovis die, mense madias, regnante domno nostro Hlndowico imperatore anno III, et sub Erchangario comite.
a) Der Cod. Tad. löst die Abkürzung "p" gewiss unrichtig mit "per" auf.
b) Der ausstellungsort fällt zwar mit seiner zweiten Hälfte in eine Lücke, welche aber mit Hilfe der Spuren über und unter der Linie mit Sicherheit ausgefüllt werden kann.
- Sämmtliche Zeugen stehen in etwas verschiedenen Formen noch zweimal auf der Rückseite des Pergaments.
Urk. St. Gallen II. 11. - Abdruck: Cod. Trad. 129 n. 218. Neugart I. 157.
1 Ewattingen, Bezirksamt Bonndorf, Grossh. Baden; s. Urk. 145.
2 Neugart erklärt Ihilingen, was ich nur auf das jetzige Uehlingen, ebendaselbst, beziehen kann Vielleicht durfte auch an das nahe liegende Hürrlingen gedacht werden.
3 Achdorf, ebendaselbst.
4 (Kirch-)Zarten, Landamt Freiburg, Grossh. Baden.
5 Aselfingen, Bezirksamt Bonndorf, Grossh. Baden.
6 Mundelfingen , Bezirksamt Donaueschingen, Grossh. Baden.
Original des Bernwig; s. Urk. 215.
Das Datum stimmt genau nach der gewöhnlichen Epoche vom 28. Januar 814.
|
|
 |
821. — Das Kloster St. Gallen erhält Besitz zu Bachitale gegen Zins. |
|  |
Urkundenbuch der Abtei Sanct Gallen, Bd. I, S. 253f, Nr. 268 |
821, März, 10. Lausheim
|
268.
Abt Gozbert verleiht an Albhar den von seinem Vater Onheri an Sanct Gallen übertragenen Besitz zu Bachthal gegen Zins.
Lausheim. 821. März 10.
In Dei nomine Gozbertus abbas in monasterio sancti Galli confessoris. Placuit nobis una cum fratribus nostris monachis ipsius monasterii, ut res illas, quas nobis Onheri tradidit in Bachitale,1 ut Albhario filiosa) ipsas res in censum per cartam pręcariam repręstare deberemus, quod ita et fecimus; in ea videlicet ratione, ut quamdiu vixerit ipsas res habeat et annis singulis exinde censum solvat, hoc est I solidum. Et post discessum ejus sui hęredes legitimes et eorum progenies ipsas res habeant et annis singnlis ipsum censum solvant. Si quis vero, quod fieri non credo, si ego ipse aut aliquis successor meus vel quolibet persona, qui contra hanc pręcariam a me factam venire aut in aliquo ledere conatus ruerit, affectum quem inchoavit non obteneat, sed hęc presens precaria onnib) tempore suam obtineat firmitatem. Actum in villa, qui dicitur Luzheim2 publice, pręsentibus quorum hic signacula continentur. Signum Gozberto abbate, qui hanc pręcariam fieri jussit sig. Reginharto tecano. sig. Hunoldo pręposito. sig. Isinberto portario. sig. Mauwo camarario. sig. Amalgero cellenario. sig. Lantberto advocato, qui hanc cartam precariam sumpsit. sig. Rihbret. sig. Zelo. sig. Wito. eig. Hunbret. sig. Wilibold. sig. Hiltini. sig. Witram. sig. Gozbret. sig. Anno. sig. Meginbret. sig. Ruadker. sig. Witirich. VI id. mar., die dominico, regnante domno nosrro Laudawico anno VII, sub comite Erchangario. Otolf scripsi et subscripsi rogitus.
a) Ohne Zweifel für "filio" verschrieben.
b) Verschrieben für "omni".
Urk. St. Gallen II. 34. - Abdruck: Cod. Trad. 146 n. 241. Neugart I. 181.
1 Von Neugart mit größster Wahrscheinlichkeit auf die jetzige Bachthalmühle bei Ewattingen, Bezirksamt Bonndorf, Grossh. Baden, gedeutet.
2 Lausheim, ebendaselbst. Diese Deutung wird durch eine spätere Urkunde aus dem Jahre XIV Ludwigs des Deutschen bestätigt, welche Luzheim ausdrücklich in den Alpgau versetzt. Es scheint nach Urkunde 257, dass Graf Erchanger neben dem Alpgau auch den Breisgau unter sich hatte.
- Die Namen der geistlichen Zeugen erscheinen auf p. 5-7 des Lib. Conf., auffallenderweise bis an Amalger sämmtlich noch von der ersten Hand geschrieben (vergl. Urk. 207). Ebenso verhält es sich mit den in Urkunde 246 und 250 aufgeführten geistlichen Zeugen.
Original des Otolf. - Das von einem "Otolfus presb" geschriebene, unter EE. 5 E. 135 aufbewahrte Fragment einer Urkunde aus dem Jahre III König Ludwigs ist entweder Copie oder gehört einem andern Schreiber Otolf an.
Datum. Das Regierungsdatum stimmt nicht zum Kalenderdatum.
|
|
 |
855. — Das Kloster Rheinau erhält Besitz in Mettingen. Andere lesen Mezzingen. |
|  |
Quellen zur Schweizer Geschichte - Das Kloster Allerheiligen in Schaffhausen, Rheinau und Muri. Das Cartular von Rheinau, S. 7f, Nr.4 Meyer v. Kronau. |
855, August, 21. Mettingen.
|
4.
Der Priester Meginhart überträgt seinen Besitz in Mettingen an Rheinau.
855. August 21. Mettingen.
In Dei nomine. Ego Meginhart indignus presbyter divina gratia compunctus verba redemptoris horrens, quę suis discipulis innuit Qui non renuntiat omnibus, quę possidet, non potest meus esse discipulus2. Ideo namque complacuit mihi eius esse discipulum, et quicquid in termino Mettingen1 de hereditate maternica habere visus sum, tam terris, ędificiis, campis, silvis, aquis, pascuis, mobilibus et et inmobilibus, mancipiis præter IV bis nominibus, Cozzo, Engilbreht, Gerlinth, Ůtha, aliud totum atque integrum ad monasterium, quod vocatur Rinaugia, quod constructum est in honore beate Marię et sancti Petri, tradere. Idcirco libuit cum advocato meo Anno pro ęterna retributione animę meę et pro remedio animę patris et matris meę, fratris et sororum mearum hoc totum supradictum trado atque transfundo, ut ibi fulgeat, quamdiu mundus stat; tamen in eam videlicet racionem, ut ibi locum meum et nutrimentum habeam, quamdiu vivam1, sine ullius marratione. Actum ad Mettingen1, in ipsa curte, quam tradidi, XII. kalendas septembris, regnante rege Hludewico, anno I. Benedicti papæ III.
Cartular (Sp. 7 u. 8). - Abdruck: Zapf, Monum. Anecd. S.433. - Gerbert, Hist. silv. nigr. III, S. 1. - Regest: Schweiz. Urk.-Reg. Nr. 547.
1 Vgl. im Anhang unter den Namen aus dem 8t. Galler Verbrüderungsbuche.
2 Ev. Luc. XIV, 33.
3 Mettingen (Ober- oder Unter-: nach Zeitschrift f. d. Gesch. d. Oberrheins, XXIII, S. 143 n. 1, Unter-Mettingen, innerhalb dessen Gemarkung dann auch Ober- und jenseits der Steina Ener-Mettingen entstanden), bad. A. Waldahut.
Das Datum ergibt sich aus dem ersten Jahre Benedict's III. (Wahl Juli 855).
|
|
 |
860. — Das Kloster Rheinau erhält Besitz in Alapfin. |
|  |
Quellen zur Schweizer Geschichte - Kloster Allerheiligen in Schaffhausen, Rheinau und Muri. Das Cartular von Rheinau, S. 10f, Nr.8 Meyer v. Kronau, G. |
860 zw. April 24. u. Juni 20.
Lauchringen
|
8.
Nanger und seine Gattin Adalnui übertragen ihren Besitz in Alpfen an Wolven's Kloster Rheinau.
86O. Lauchringen.
Ego itaque Nanger in Dei nomine seu uxor mea Adalnui cogitantes tractavimus, ut aliquam rem de hereditate nostra pro remedio animę meę et pro Dei amore ad monasterium Wolveni, quod nominatur Renaugia, quod constructum est in honore beate Marię semper virginis aliorumque innumerabilium ibidem requiescentium, ipsam rem tradimus atque transfundimus ad ipsum locum prædestinatum perpetualiter possidendam; hoc est tercia pars, quę nobis contigit in silvis, quę jacent in duabus marchis, quę ambo nominantur ad Alapfin1, et de terra pars una, quę jacet inter nostras terras, et in alio loco de terra jugera XII. Si quis vero ego ipse, quod absit, aut alius quilibet istam traditionem, qua ego Nanger et uxor mea Adilnui donavimus, frangere vel irrumpere voluerit, nullo modo possit, set sit culpabilis, in erarium regis auri uncias V et argenti pondera VII coactus persolvat, et ipsa tradicio nichilominus firma permaneat. Actum in villa Loucheringen2 coram testibus idoneis. Anno XX. Hludewici regis, anno III. Nicolai papæ.
Cartular (Sp. 9). - Abdruck: Zapf, S. 435 u. 436. - Gerbert III, S. 2 u. 3. Regest: Schweiz. Urk.-Reg. Nr. 590.
1 Ober- und Unter-Alpfen, bad. A. Waldshut.
2 Lauchringen (Ober- oder Unter-?), bad. A. Waldshut
Das Datum ist mit Gerbert auf 860, genau auf die Zeit zwischen 24. April und 20. Juni, zu berechnen.
|
|
 |
876. — Das Kloster St. Gallen erhält Waldbesitz im Gebiet von Ezzinwilare. |
|  |
Urkundenbuch der Abtei Sanct Gallen, Bd. II, S. 206f, Nr. 584. |
876, Januar, 16. im Walde zw. Birndorf u. Etzwihl
|
594.
Engilger schenkt seinen Waldbesitz in der Mark Etzwil an Sanct Gallen.
In dem Walde zwischen Etzwil und Birndorf. 876. Januar 16.
Ego in Dei nomine Engilger divina admonitione instinctus trado ad monasterium sancti Galli pro remedio animae meae parentumque meorum omnem proprietatem meam in silvulis in Ezzinwilare1 marcha sitis, id eat in duobusa) locis ejusdem marchae, in uno inter Ezzinwilare1 et Piridorf2 illius silvulae sicut me contingit, id est quartam partam, et in alio loco juxta ipsam villam Ezzinwilare1 illius silvulae medietatem, quam ibi habemus ego et coheredes mei; sub ea ratione, ut a praesenti die rectores ipsius monasterii de eis faciant quicquid voluerint pro utilitate monasterii fratrumque ibidem Deo servientium absque ullius contradictione. Nullus potestatem habeat, nec ego vel ullus proheredum meorum, praesentem traditionem a me spontanee et potestative factam irrumpere vel violare, sed firma et stabilis omni tempore permaneat cum stipulatione subnixa. Actum publice in eadem silva inter Piridorf2 et Ezzinwilare,1 sub frequentia eorum, quorum hic signacula continentur. Signum auctoris cartulae Engilgeri. sig. Podal advocati Hartmoti abbatis praefati monasterii. sig. Kerolt. Antger. Ruadpret. Ruatgant. Liubine. Chunipret. Thioloh. Hartrat, Plidcoz. Ego itaque Albrih praepositus praesens, assistens, rogatus scripsi et subscripsi. Notavi die lunae, XVII kal. febr., anno XXXVI Hludowici regis, sub Adalberto comite.
a) "duabus" MS.
Urk. St. Gallen III. 325. - Abdruck: Cod. Trad. 326 n. 560. Neugart I. 392.
1 Etzwil, Bezirksamt Waldshut, Grossh. Baden.
2 Birndorf, ebendaselbst.
Ueber die Schrift s. Urk. I 360.
Datum. Das Kalenderdatum ergibt den Sonntagsbuchstaben A.AG, der nicht bloss, wie Neugart bemerkt, auf das Jahr 881, sondern auch auf 876 führt, welches genau auf die Epoche vom 20. Juni 840 passt und daher unverändert beizubehalten ist.
|
|
 |
890. — Das Kloster St. Gallen erhält Besitz in Puoch u. Ansirichesperge und gibt Besitz in Piredorf ab. |
|  |
Codex Diplomaticus Alemanniae Et Burgundiae Bd. I; S. 482; Nr. 593 |
890, März, 21. Gurtweil
|
DXCIII Anno 890. 21 Martii.
Traditio Sigimunti. Ex C. T. m. S. G. p. 379.
Ego itaque Sigimunt cogitans instabilitatem præsentis vitæ, et infinitatem perpetuæ, trado ad monasterium saneti Galli, ubi modo venerabilis abba Bernhardus præesse dinoscitur, quicquid proprietatis hodierna die habere visus sum ex legitima et paterna hereditate - in loco qui dicitur Puoch a) et in Ansirichesperge. b) - Ea videlicet ratieme, ut ego easdem res recipiam, et tempus vitæ meæ possideam, et econtra in beneficium suscipiam a rectore ipsius monasterii quicquid tunc habuit in Piredorf, c) quando Wichram primum Præpositus ibi esse cperat. - Actum in loco, qui dicitur Churtwila, d) publice, præsentibus quorum hic signa continentur. Signum Sigimunti, qui hanc traditionem fieri rogavit. S. Pirihtilo. Pernhere. Adalo Zazil Haicho Amalger item Amalger Woluo Eccho Luto Matheus Hiltibold Truogo Engilbold Posso Reccho item Engilbold Richpold Mahterat Lantolt. Ego itaque Ratpertus levita indignus ad vicem Wichrammi Præpositi rogatus scripsi et subscripsi. Notavi diem Sabbati, XV e) Kal. Apr. annum Arnolfi regis III, Chadalohum comitem. f)
Integra ap. P. Herrgott Cod. prob. n. XCIL
a) Buch.
b) Aysperg.
c) Birdorf.
d) Gurtweil. Singula in Alpegovia nostra.
e) Leg. XII Kal. April. quæ an. 890, Arnolfi regis III, Sabbathum erat, lit. dom. D.
f ) Chadalochus Alpegoviæ comes.
|
|  |
Genealogiae diplomatica augustae gentis Habsburgicae: Bd. II, Seite 55f. |
890, März, 18. Gurtweil
|
XCII Traditio bonorum Sigimunti in Buoch & Aysperg, in pago Alpegovve prope Gurtvvilam sitorum, faćta monasterio S. Galli.
Anno 890. - 890. 18. Mart. Ex eodem
archivo.
Ego itaque Sigimunt cogitans instabilitatem præsentis vitæ, & infinitatem perpetuæ, trado ad monasterium S. Galli, ubi modo venerabilis Abbas Bernhardus(1) pæeesse dinoscitur, quicquid proprietatis hodierna die habere visus sum, ex legitima & paterna hereditate, & adquisitione paterna & mea, & quicquid mihi contra fratrem meum in portionem jure contingit, in loco, qui dicitur Puoch, & in Ansirichesperge, tam domibus, quam cæteris >ædificiis, mancipiis, agris, pascuis, silvis, viis, aquis, aquarumque decursibus, mobilibus & inmobilibus, cultis & incultis, & quicquid dici vel nominari potest, omnia ex integro tradita atque delegata esse voló ad præfatum monasterium; ea videlicet ratione, ut ego easdem res ad me recipiam, & tempus vitæ meæ possideam, & econtra in beneficium suscipiam, & rećtore ipsius monasterii, quicquid tune habuit in Piredorf, quando Wichram primum Præpositus ibi esse cperat, excepta illius adquisitione. Has vero utrasque res tempus vitæ meæ possideam; post obitum autem meum omnia superius memorata ad monasterium S. Galli redeant perpetualiter possidenda. Si quis vero, quod fieri non credo, ego, aut ulla alia opposita persona, hanc cartam traditionis pervertere temptaverit, auri uncias III. & argenti pondera V. coaćtus in publico persolvat, & nihilominus eadem carta firma & stabilis permaneat, cum stipulatione subnixa. Aćtum in loco, qui dicitur Churtvvila publice, præsentibus, quorum hic signa continentur. Signum Sigimunti, qui hanc traditionem fieri rogavit. Sig. Pirihtilo. Pernbere. Adalo. . Zazil, . Haicho. . Amalger, . item Amalger. . Wolvo. . Eccbo. Luto. . Matheus. . Hiltibold. . Truogo. . Engilbold. . Posso. . Reiccho. . item Engilbold. . Richpold, . Mahterat. . Lantolt. Ego itaque Ratpertus Levita indignus, ad vicem Wichrammi Præpositi, rogatus scripsi & subscripsi. Notavi diem Sabbati XV. Kal. Apr. annum Arnolfi Regis III. Chadalobum (2) Comitem.
(1) Bernhardus Abbas S. Galli in proxime præcedentibus chartis frequenter occurrit. De eo vid. Stumph. chron. L. 5. cap. 5. p. 17.
(2) Chadalohus Comes in pago Alpigouve.
|
|  |
Urkundenbuch der Abtei Sanct Gallen, Bd. II, S. 278f, Nr. 676. |
890, März, 21. Gurtweil
|
676.
Sigimunt überträgt seinen Besitz zu Buch und Aisperg an Sanct Gallen und erhält dagegen Klosterbesitz in Birndorf zu Lehen.
Gurtw(e)il. 890. März 21.
Ego itaque g cogitans instabilitatem pręsentis vitę et infinitatem perpetuę trado ad monasterium sancti Galli, ubi modo venerabilis abba Bernhardus pręesse dinoscitur, quicquid proprietatis hodierna die habere visus snm ex legitima et paterna hereditate et adquisitione paterna et mea et quicquid mihi contra fratrem meum in portionem jure contingit in loco, qui dicitur Puoch1 et in Ansirichesperge,2 tam domibus, quam cęteris ędificiis, mancipiis, agris, pratis, pascuis, silvis, viis, aquis aquarumque decursibus, mobilibus et inmobilibus, cultis et incultis et quicqnid dici vel nominari potest, omnia ex integro tradita atque delegata esse volo ad prefatum monasterium; ea videlicet ratione, ut ego easdem res ad me recipiam et tempus vitę meę possideam et econtra in beneficium suscipiam a rectore ipsius monasterii quicquid tunc habuit in Piredorf,3 quando Wichram primum pręposirus ibi esse cęperat, excepta illius adquisitione. Has vero utrasque res tempus vitę meę possideam; post obitium autem meum omnia superins memorata ad monasterium sancti Galli redeant perpetualiter possidenda. Si quis vero, quod fieri non credo, ego aut ulla alia opposita persona hanc cartam traditionis pervertere temptaverit, auri uncias III et argenti pondera V coactus in publico persolvat, et nihilominus eadem carta firma et stabilis permaneat cum stipulatione subnixa.
Actum in loco, qui dicitur Churtwila4 publice, presentibus quorum hie signa continentur. Signum Sigimunti, qui hanc traditionem fieri rogavit. sig. Pirihtilo. Pernhere. Adalo. Zazil. Haicbo. Amalger. item Amalger. Wolvo. Eccho. Luto. Matheus. Hiltibold. Truogo. Engilbold. Posso. Reiccho. item Engilbold. Richpold. Mahterat. Lantolt. Ego itaque Ratpertus levita indignus ad vicem Wichrammi prepositi rogatns scripsi et subscripsi. Notavi diem sabbati, XII kal. apr., annum Arnolfi regis III, Chadalohum comitem.
Urk. St. Gallen IV. 400. - Abdruck: Cod. Trad. 379 n. 655. Neugart I. 482.
1 Buch.
2 Aisperg.
3 Birndorf.
4 Gurtw(e)il; - Bezirksamt Waldshut, Grossh. Baden.
- Aisperg scheint freilich eine schlimme Verkürzung aus Ansirichesperge zu sein; doch kann mit Rücksicht auf die vortrefflich zusammenpassende Lage sämmtlicher Oertlichkeiten über die Richtigkeit dieser Deutung wohl kein Zweifel herrschen.
Original des Ratpert, a. Urk. 596.
Die Angaben des Datums stimmen genau zusammen. Neugart schreibt zwar nach dem Cod. Trad. "XV kal,", verbessert aber von sich aus ganz richtig "XII kal.", und so liest auch das Manuscript.
|
|
 |
983. — Immunitäts-Brief zum Zwing und Bann für das Kloster sancto Blasio mit den Grenzorten Heibenswanda u. Werenbrehtestŏilla Fälschung! XI. oder XII. Jh.*. |
|  |
Diplomata centum in usum scholarum diplomaticarum, 1872; S. 109f, Nr. 73 |
983, Juni, 05. Verona
Fälschung!
|
109
73. Otto II. Imperator monasterio S. Blasii immunitatem concedit. 983. Jun. 5. Veronae.
C. In nomine sanctae et individuae trinitatis. Otto divina dispensante clementia imperator augustus. Ad perpetuam nobis in Christo felicitatem proficere speramus, si aecclesiis ab || antecessoribus nostris Deo constructas vel temporibus nostris ad honorem ejus inchoatas defendere, perpetua pace stabilire non negligimus. Unde omnibus Christi nostrique fidelibus tam futuris quam praesentibus notum esse volumus, qualiter nos cellam in silva Swarzwalt a beato Reginberto haeremita noviter constructam Deo et sancto Blasio cum locis circumjacentibus et terminatione eorum pro remedio animae nostrae, instinctu quoque fidelium nostrorum, in proprium tradidimus, legitime confirmavimus, ab omni hominum potestate liberam fecimus eamque eidem sancto viro, qui primus ibi habitare coeperat, atque omnibus ibidem Deo servientibus libere et quiaete possidendam fruendamque concessimus. Ea videlicet ratione, ut in eadem terminatione, hoc est a fonte Cheinbach usque ad villam Heibenswanda, et inde usque ad locum Werenbrehtestŏilla, et ita per declivum montis usque quo Swendenbach influit Albam, indeque usque ad ortum Steinaha, indeque usque ad montem Veltperch ad ortum Albae, et inde usque ad locum ubi Swarzaha exit de lacu Slŏchse et juxta decursum praedicti fluvii usque ad locum, ubi Cheinbach influit Swarzaha et ita usque ad fontem Cheinbach, nullus dux aut comes vel alia aliqua persona major vel minor aliquid juris habeat, aliquam potestatem exerceat, vel ullam inquiaetationem monachis in eadem cella manentibus inferre presumat. Quod si presumpserit regiae potestati subjacebit. Et ut haec nostra regalis traditio stabilis et inconvulsa omni tempore permaneat, hanc cartam conscribi manuque propria corroborantes sigilli nostri impressione jussimus insigniri.
Signum domni Ottonis magni et invictissimi imperatoris augusti (M). (S. R.) Hildiboldus episcopus et cancellarius vice Willigisi archicancellarii notavi. (L. S.)
Data Nonis Junii, anno dominicae incarnationis DCCCCLX.. III, regni vero . . . Ottonis XX[VII] 1), imperii autem . . I[I] 1), in-dictione [V] 1)I. Actum feliciter Veronae. Amen.
Ex autographo in tabulario Carlsruhensi asservato. Sigillum avulsum. Ediderunt: Gerbert, Hist silv. nigr. III, 15. Neugart, Cod. dipl. Alem. I, 628. Mone, Anzeiger f. Kund, deutsch. Vorz. VI, 369. Schönemann, Prakt. Dipl. I, 75. Wigand, Wetzl. Beitr. II, 94. - Böhmer, Reg. imp. 609. Stumpf 844.
* Regestenliste regesta-imperii
Otto II. - RI II,2 n. 898
983 Juni 5., Verona
Otto bestätigt auf den Rat seiner Getreuen dem Kloster St. Blasien im Schwarzwald, das der heilige Eremit Reginbrat gegründet hat, die Besitzungen und die Immunität innerhalb genau angegebener Grenzen. - Hildiboldus ep. et canc. vice Uuilligisi archicanc.; Fälschung, entstanden um die Wende des 11. und 12. Jhs.; M., SI. D., SR. "Ad perpetuam nobis in Christo felicitatem."
S
|
|
 |
1005. — Das Kloster Hohentwiel wird nach Stein am Rhein verlegt und mit Besitzungen in Ezzewillare, Suanninga u.Purch begütert. |
|  |
Wirtembergisches Urkundenbuch, Bd. I S, 241ff, Nr. 205 |
1005, Oktober, 01. Ulm
|
CCV.
König Heinrich II. versetzt das Kloster Hohentwiel nach Stein am Rhein, beschenkt es mit vielen Gütern an genannten Orten und stellt es unter den bischöflichen Stuhl zu Bamberg.
Ulm, 1005. Oktober 1.
| In nomine sancte et individue trinitatis. Heinricus, divina favente clementia rex. Quoniam principem ac deffensorem aecclesiarum nos fecit dominus, ne eius graciae || ingrati esse videamur, servicium ipsius augmentare, aecclesias multiplicare, bene et oportune constructas defendere, destructas vero nos oportet || restaurare. Unde moderno tempore constructionem non ignobilis monasterii in istis Alemannie partibus iuxta ripam Rheni, loco Steine1) dicto, || disposuimus fieri, in honore videlicet sanctae Mariae et sanctorum martyrum Georgii et Cyrilli. Ipsorum enim reliquie illuc noscuntur translate de monte Duello2), antiquioris scilicet monasterii loco. Prius quidem illic, patratu ducis Purchardi eiusque [coniugis] Hadewige, satis honorifica monachorum habitacula, sed non multe comoditatis erant constructa. At postquam res eorum nostrae dominationi cessere, habita cum episcopis et regni principibus deliberatione, visum est nobis oportunius locum monasterii transmutare; secundum quod ipsius loci coenobiotas et accolas, montis perardui difficultatem culpando, audivimus desiderare. Nunc igitur, ut comemoratio et honor priorum eiusdem loci dominorum, nostri scilicet fidelium et cognatorum, stabiliatur, placuit serenitati nostre opera religionis ipsorum regia nostri auctoritate taliter adiuvare, ut famuli dei per nostram dispositionem optatam loci oportunioris adipiscantur tranquillitatem. Notum sit ergo omni aecclesie dei, quia presentaneo fidelium nostrorum episcoporum videlicet et abbatum favore, sed precipue Augiensi abbate Warinherio et duce Herimanno adnitente, aliisque Suevie principibus, ad idem monasterium, Steine nuncupatum, nostre hereditatis predia contradimus que in diversis pagis et comitatibus sita sunt ac locis, Arola3),, Ezzewillare4),, Hiltesinga5),, Nagelta6),, Epfendorf7),, Phisgina8), cum fonte salis, Vfeninga9), Affraninga9),, Rahtfelda9),, Sindelsteta9),, Hoensteta9),, Rieden9), Suanninga9),, Purch9), nominatis, cum ecclesiis et decimis, villis et censualibus hominibus ac mancipiis utriusque sexus, cum terris cultis et incultis, pascuis, pratis, silvis, cum quesitis et inquirendis, mobilibus et immobilibus, cum fassallis ministerialibus, omnibusque ipsorum possessionibus. Ista igitur cum omnibus appendiciis suis, et quecumque adhuc nominari possunt, concedimus et legitime confirmamus ad reliquias sanctorum Steinensis aecclesie, ut per successuras etates ille abbas eis dominetur qui ad eiusdem ecclesie regimen et curam promoveatur, et cum suis monachis pro nobis et antecessoribus nostris divinam pietatem assidue implorare non pigritetur. Ad hec quoque omnium hominum fidelitati volumus notificare, quia castrum Babinberch dictum, in Austrifrancie parte situm, iam molimur in sedem episcopatus sublimare, quare necesse est nos prediorum donationibus et rerum copiis undecunque provenientibus ditando amplificare. Decrevimus ergo, et certum animo posuimus, ea predia illuc contradere que nobis hereditario iure contigerunt in istis partibus Alemannie post mortem Hadewige, Purchardi ducis vidue. Ipsum quoque monasterium Steine, de cuius statu et modificatione iam egimus, Babinbergensis sedis episcopis subicere volumus. Eo tamen pacto et ratione, ut nullus vel ipsorum episcoporum, aut aliorum potentum, presumat alicuius inique exactionis vel constrictionis gravamina vel damna ipsi loco aut eius abbatibus vel procuratoribus seu rebus inferre, et nec censum exigere, nec quicquam penitus eorum usibus detrahere. Tantummodo enim concedimus ut defuncto ipsius congregationis abbate, quicunque a monachis vel inter se vel de alio quolibet noto monasterio canonice successurus eligatur, huic per predicte sedis episcopum cura monasterii commendetur. Cui etiam ad bene vivendum, ac regulariter suos regendum, ac provide omnia disponendum, idem deinceps oboediat, a quo et metum habeat, ne res ecclesie sue dissipare, vel liberis, aut quibuslibet alienis hominibus beneficia ex possessionibus inprudenter concedere presumat. Preterea audimus plerosque eorum qui aecclesiarum constituuntur advocati, debita potestate multum abuti, ut, qui deberent esse modesti defensores, impudenter effecti sint rapaces et iniuriosi exactores. Iccirco nostre placuit providencie, in abbatis illius et fratrum suorum hoc perpetualiter ponere potestate, ut, sapientum usi consiliis, ex eis quos inter potentes seculi noverint esse equitatis et modestie amantiores, eligant suis competenter locis advocatos et defensores. Nec aliter quisquam omnium sibi hanc potestatem presumat vendicare, vel quasi hereditariam invadere, nisi ex abbatis constitutione. Ministerialibus quoque fassallis quos tradidimus eidem aecclesie, liceat cum his quos ad episcopatum predictum dare decrevimus, consueto honeste societatis more vitam agere, mutuo filias suas in coniugium dare secundum communem libitum et accipere, sobolesque earum apud alterutros stabiliter in illius ecclesie permaneant proprietate ad cuius partes ipse pro matrimonii dantur copulatione. Hec igitur decreta nostre traditionis et corroboratio nostre autoritatis, ut firmior in succedentibus habeatur annis et diligentius observetur, propria manu eam confirmavimus, et sigillo nostro sigillari iussimus.
| Signum domni Heinrici imperatoris secundi. | (Monogramm)
Sigefridus cancellarius in vice Brunonis archicancellarii recognovit.
Data kalendis Octobris, indictione III., anno dominice incarnationis MV., anno domni regis Heinrici regnantis IIII. Actum est Vlme feliciter.
Nach einer Vergleichung aus dem Zürcher Archiv wo das Original sich befindet. Abdruck bei Neugart II. nr. 818, und bei Lünig, Reichs-Archiv XVIII. p. 425.
1) Stein am Rhein, Kanton Schaffhausen,
2) Hohentwlel, wlrtembergisch.
3) Alen, an der Aach, bad. B.A. Radolfzell;
4) Etzweil, an der Alb, gegen den Rhein, bad. B.A. Waldshut;
5) Hilzingen, bad. B.A. Blumenfeld.
6) O.A.Si. Nagold;
7) Epfendorf, O.A. Oberndorf.
8) Fischingen, unweit Sulz, am Neckar, sigmaringisch.
9) Ober-, Unter-Ilfingen, O.A. Freudenstadt;
10) Effringen, O.A. Nagold
11) Rothfelden, O.A. Nagold
12) Sindelstetten, abgegangener Ort bei Egenhausen, O.A. Nagold.
13) Honstetten. bad. B.A. Engen;
14) Riedheim, bad. B.A. Blumenfeld;
15) Schwaningen, bad. B.A. Stühlingen
16) Burg, bad. B.A. Constanz.
Statt der drei letztern Orte können aber auch einige andre gleichen oder ähnlichen Namens möglicherweise hier gemeint seyn.
17) ist nicht mehr vorhanden.
|
|
 |
1025. — Diplom Konrad II. bezüglich des Klosters in foresto, quod dicitur Schwarzwalt, secus flumen quod dicitur Alba, ... cellulam in honore S. Blasii. |
|  |
Codex Diplomaticus Historiae Silvae Nigrae Bd. III; S. 21, Nr. 17. |
1025 Mai 14. Ulm
|
N. XVII.
Conradi II. imperatoris diploma apocryphum, quo Basileensem episcopum monasterii S. Blasii advocatum constituisse prætenditur.
An. 1025. 14. Maii:
Ex archiv. Bruntrut. ad T. I. & p. 224.
In nomine S. & individuæ Trinitatis. Chounradus divina favente clementia romanorum Imperator augustus. Quoniam temporum transeuntium antiquitas hominibus dampnosam ingerit oblivionem, instituit SS. Patrum aućtoritas scripturarum teftimonio memoriæ commendare, & confirmare, quæ defluentis temporis volubilitas consuevit alienare. Unde omnibus notum esse volumus tam futuris quam præsentibus, qualiter quidam fidelis noster Reginbertus bonæ memoriæ laicus in foresto, quod dicitur Schwarzwalt, secus flumen quod dicitur Alba, locum solitarium ad Deo ibi serviendum elegit, atque inibi cellulam in honore S. Blasii martyris construxit; sed quidam malitiosi homines timoris Domini pariter & amoris minus experti, non dubitabant eum crebrius inquietare, ac diversis iniuriis infestare. Qua de causa necessitate compulsus ad nos se contulit, & causa, propter quam venerat, ordine exposita nostræ imperialis defensionis auxilium postulavit. Nos vero rem auditam diligentius confiderantes, & a conprovincialibus attentius perquirentes, deliberatione & iudicio regni principum supra dićtum forestum nostro regali dominio pertinere aperte cognovimus. Sic denique regni primatum consilio, interventu quoque dilećtæ coniugis nostræ Giselae videlicet imperatricis, & carissimi filii nostri Heinrici regis, atque obtentu domini Adelberonis reverendi Basiliensis episcopi, rogatu etiam prædićti Reginberti eundem locum ad reprimendam nequitiam pravorum hominum & contumaciam S. Mariæ Basiliensis ecclesiæ designavimus, & cum omnibus appendiciis acquisitis, & acquirendis, silvis, terris cultis & incultis, pratis, pascuis, aquis, aquarumque decursibus, legali institutione contulimus, & transfunditus donando confirmavimus: ea scilicet lege, & corroboratione, ut nullus deinceps Dux aut Marchio, comes vel vicecomes, aut aliqua magna parvaque persona: locum illum inhabitantes & Deo servientes audeat praesumtuosa invasione inquietare, distrahere aut diminuere.
Si quis autem huius nostri præcepti sententiam aliqua transgressione infregerit, aut infringere attemptaverit, banno nostro subiaceat: insuper & LX. libras auri, XX, fisco regio, XX. Basiliensi episcopo, & XX. concussis fratribus componat. Huius autem privilegii aućtoritas postmodum firma & inconvulsa permaneat. Quod ut credatur verius, & omni ævo conservetur firmius, sigilli nostri impressione subter insigniri fecimus. Datum II. Idus Maii, indićtione VIII. anno vero dominicæ incarnationis. MXXV. anno autem Domini Chounradi regnantis II. Imperii vero I. a) aćtum Ulmæ feliciter amen.
a) Vel ex sola hac annorum supputatione falsitas prætensi huius diplomatis apparet. Conradus quippe a. 1024. 8. Sept. coronatus regni sui annos ab illo tempore numerabat; quei igitur 14. Maii a. 1025. annus II. imperii vero I. dici potuit? maxime quum primum 26. Mart. an. 1027. imperii coronam Romæ acceperit: Alias suppositionis netas dedimus T. I. p. 224. & seqq. unde haud immerito ab Henrico V. imp. in Argentinensio principum conventu reiećtum est, atque antiquioris & veracioris privilegii corroboratione, ac Primcipum subtilissima diligentia, cognita & approbata veritate, ecclesiæ S. Blasii libertas loci a primo Ottone imperatore tradita confirmata est a. 1125. 8. Ian. Ultimam hanc chartam exhibet P. Herrgott (Geneal. T. II. P. I. p. 139.)
|
|
 |
zw. 1049 u. 1108. — Beurkundung eine Konföderationsvereinbarung zwischen den Klöstern sanćti Blafii u. Cluniacensibus. |
|  |
Codex Diplomaticus Historiae Silvae Nigrae Bd. III; S. 26f, Nr. 20. |
zw. 1049 u. 1108 nn. nn. nn.
|
N. XX.
Charta Confderationis S. Hugonis Cluniacensis cum monasterio S. Blasii. circa fin. sec. XI.
Ex autographo archiv. S. Blas.
Notum sit omnibus tam presentibus, quam futuris, quod domnus H. a) abbas Cluniacemsis ad sanćtum Blasium veniens honorifice a domno VV. b) abbate eiusdem loci & toto conventu susceptus est, & honorificentius traćtatus. Unde propter caritatem & ordinis observantiam, quam ibi invenit, placuit ipsi & abbati & fratribus eiusdem loci, ut fraternitatem sibi invicem darent & confirmarent. Ita inter eos statutum & confirmatum est, ut conventus sanćti Blasii tantum faciat pro fratribus defunćtis Cluniacensibus, quantum pro suis; similiter & fratres Cluniacenses idipsum facient pro defunćtis fratribus sanćti Blafii, excepta prebenda. Erunt autem in omnibus locis Cluniacemsis ecclesie ad quecunque venerint fratres sanćti Blasii, in choro, in capipitulo, in refećtorio in ordine suo. Similiter & fratres Cluniacenses erunt in monasteriis sanćti Blasii secundum ordinem suum. Et ut ista constitutio illibata semper permaneat, in scripto est redaćta, & sigillo Domni H. confirmata.
a) S. Hugo abbas Cluniacensi, abbatiam ab anno 1049. usque 1108. tenuit.
b) Non Wernerus secundus abbas S. Blasi, qui ab anno 1045. usque 1068. præfuit, hic intelligi debet, sed Vtto abbas ab an. 1086. usque 1108. qui primus consuetudines Cluniacenses Frućtuariar a se allatas in monasterium suum introduxit, quæ dein ordinis observantia apud nos tunc maxime vigens & brevi post exteris locis invećta S. Hugoni ansam præbuit ad ineundam hanc confderationem. Præterea notantur hic S. Blasii monasteria plura, quæ tempore Werneri nondum erant. Occasionem monasterium nostrum adeundi facile præbere potuit construćta recens circa an. 1087. in vicinia Cella S. Petri a S. Udalrico, cuius visitandæ gratia S. Hugo vel vivente adhuc S. Udalrico, vel eo circ. an. 1093. mortuo illam accesserit, ad S. Blasium deinde divertens. Litteram initialem VV. pro more illorum temporum etiam pro littera V. fuisse usurpatam, maxime a scriptoribus. Gallitis, extra dubium est. Cæterum huic chartæ ipsius Hugonis sigillum appensum est.
|
|
 |
1065. — Immunitätsbrief-Bestätigung zum Zwing u. Bann für das Kloster S. Blasio mit den Grenzorten Werenbrehtestvilla u. Heinbensvanda; Besitzwechsel in Brunnaderon u. Wangen. |
|  |
Diplomata centum in usum scholarum diplomaticarum; Harry Berßlau, 1872; S. 112f, Nr. 75 |
1065, Juni, 8. Basel
|
75.
Heinricus IV. rex monasterio S. Blasii immunilatem confirmat. 1065, Jun. 8. Basileam.
C. In nomine sancte et individue trinitatis. Heinricus diviua favente clementia rex ||. Ad perpetuam nobis in Christo felicitatem proficere speramus, si ęcclesias ab antecessoribus nostris Deo constructas defendere, perpetua pace stabilire non neglegimus. Inde omnibus Christi nostrique fidelibua tam futuris quam presentibus notum esse volumus, qualiter nos cellam in silva Swarzwalt a beato Reinberto haeremita constructam, ab Ottone autem imperatore Duo et S. Blasio cum locis circumjacentibus et termitiatione eorum in proprium traditam, concessam, confirmatam Deo et praedicto sancto pro remidio animae nostrae, instinctu quoque fidelium nostrum traditimus, confirmavimus, ab omnium jure separavimus. Ea videlicet ratione, ut in eadem terminatione, hoc est a fonte Cheinbach asque ad villara Heinbensvanda et inde usque ad locum Werenbrehtestvilla, et ita per declivum montis, usque quo Suendenbach influit Albam, indeque usque ad ortum Steinaha indeque usque ad montem Veltberch ad ortum Albe, et inde usquc ad locum, ubi Svarzaha exit de lacu Slothse et juxta decursum predicti fluvii usque ad locum, ubi Cheinbach influit Swarzaha, et ita usque ad foutem Cheinbach nullus dux aut comes vel alia aliqua major vel minor persona inquietationem monachis in eadem cella manentibus inferre presumat Quod si presumpserit, regiae potestati subjacebit. Insuper etiam mansum unum in villa Hahaltingen a Theodorico Basileiensis ecclesię episcopo illuc traditum et alterum Brunnaderon tertiamque partem Wangen eidem cellę confirmavimus. Et ut haec nostra regalis confirmatio stabilis et inconvulsa onini permaneat tempore, hanc cartam conscribi manuque propria corroborantes sigilli nostri impressione jussimus insigniri.
Signum domni Heinrici (M) quarti regis. Sigehardus cancellarius vice Sigefridi archicancellarii recognovi.
Data VI idus Junii, anno dominicae incarnationis MLXV, indictione III, anno autem domni Heinrici IIII regis XII, regni vero VIIII. Actum Basileam. In Dei nomine feliciter amen.
|
|
 |
1084. — Gerungo Comite de Stuolingen ist Zeuger einer Beurkundung in Ramsen/Hegau. |
|  |
Monumenta anecdota historiam Germaniae Bd. I, S. 462f, Nr. 26. |
1084 bis 1105 z. Z. Heinrich IV. nn. nn. Ramsen Nicht Eggingen im Alpgau sondern in pago Ulm
|
XXVI.
Donatio nobilis Matronæ Friderun in Villa Eggingen prope Ulmam sub Hinrico IV.
Ex Chartulario.
Notum sit omnibus tam futuris quam præsentibus, qualiter ego Friderun, cum manu Filii mei Marquardi (k) trado legitima donatione ad Monasterium, quod dicitur Rinaugia, totum Prædium quod in villa Eggingen (l) nuncupata hereditario jure haćtenus habuimus, videlicet pro redemptione animæ dilećti mariti mei Marquardi, & ut ego & prædićtus filius meus, & filia mea nomine Ita in eodem Monasterio præbendas & mansiones nostras (m) secundum morem & consuetudinem ceterorum inibi manentium, deinceps habeamus. Quidquid igitur in prædićta villa, quæ sita est in pago prope Ulmam habere videmur, tam mancipiis utriusque sexus, quam pratis, pascuis, agris, silvis, molendinis, aquis, aquarumque decursibus, mobilibus & immobilibus, exitibus & regressibus, cultis & incultis, totum trado in jus & dominationem præfiati Monasterii, ea conventione, ut præscriptum eft, & ut præscripti Monasterii Rećtores & Fratres deinceps habeant facultatem ex ipsis rebus faciendi, quidquid eis ad usum ipsius Ecclesiæ placuerit. Si quæ vero, quod absit, obposita persona contra hanc nostram legitimam traditionem venire temptaverit, & eam infringere studuerit, in erarium Regis auri uncias V. argenti pondera totidem coaćtus persolvat, & ipso donatio inconvulsa permaneat Aćtum apud Rammisheim (n) in pago Hegowe, in Comitatu Udalrici Comitis de Rammesperch ipso præsente, & Gerungo Comite de Stuolingen (o), coram multis idoneis testibus. Regnante Domno Heinrico IIII. Rege (p).
(k) Marquardus Monachus Rhenaugiæ faćtus, Friderun & Ita Benefaćtoribus adscriptæ.
(l) Villa inter Ulmam & Echingen.
(m) Vićtum & habitationem, prout alii Præbendarii & Mansionarii Rhenaugiæ habebant.
(n) Hodie Ramsen ditionis Tigurinæ, alias Nellenburgicæ.
(o) Gerungos Comes de Stülingen adscribitur etiam testis Chartæ Monasterii omnium Sanćtorum Schaffhusii anno 1087.
(p) Multas Chartas sine anni expressione datas fuisse docet Mabillonius & PP. S. Mauri Tom. VIII. §. 230.
|
|
 |
1087. — Heinricus de Witelesperk.Waltherus de Berouva sind Zeugen einer Beurkundung im Kloster Allerheiligen. |
|  |
Quellen zur Schweizer Geschichte - Das Kloster Allerheiligen in Schaffhausen, Rheinau und Muri. S. 16f, Nr. 6-2. |
1087
Juni
02.
Schaffhausen / Allerheiligen
|
2. (1087. Juni 2. Kloster Allerheiligen.)
Nec mora legatos cum literis Romam misi et ab apostolico, scilicet beate memorie Gregorio papa VII.,c privilegium libertatis et immunitatis impetravi. Quod privilegium a me debita reverentia susceptum in sinodo Constantiensi13 et in multis locis, ubi frequentia cleri et populi convenerat, recitari faciens, omnia, quę in eo statuta vel precepta sunt, pro posse et nosse meum adimpleturum et conservaturum et promisi et semper, quoad vixero, libens ac devotus promitto. Sed quia jurisperiti dicebant, parentes meos sibi invicem predia sua ea conditione tradidisse, ut ipsi ea in vita sua possiderent, et post obitum amborum filii eorum, qui essent laici, eis in hereditate succedere deberent, et idcirco patrem meum post illam traditionem nullam aliam firmam et legalem facere potuisse, ego, ubi, patre dudum defuncto et matre monacha jam facta, legitimus heres successi, omnia, quę a patre meo vel a me ipso sepedicto monasterio tradita fuerant, iterata traditione renovavi et confirmavi. Hęc traditio facta est in eodem monasterio, anno incarnationis Domini millesimo LXXXVII., indictione X.,IV. nonas julii, coram subscriptis Christi sacerdotibus etd multitudine procerum testibusque idoneis: Gebehardus episcopus Constantiensis. Wilhelmus abbas Hirsaugiensis. Sigefridus abbas loci istius. Heinricus abbas de Sancto Georgio.14 Dietricus abbas de Petrishusen.15 Bertoldus dux.16 Welf dux. Bertoldus dux.e 17 De pago Cletgouve: Gerungus comes de Rŏdelingin.18 Anno de Rŏdelingin. Arnoldus de Lienheim.19 Liutoldus de Rŏdelingin. Lampertus de Rödelingin. Heinricus de Witelesperk.20 Waltherus de Berouva.21 De pago Turegensi: Liutoldus de Busebach.22 Adelbolt de Niuheim.f 8 Eggehardus de Cussinach.23 Eberhardus de Vare.24 Geroldus de Botistein." De pago Brisgaugiensi: Erlewin de Niunburc.27 Hecil de Egga. Odelricus de Liutegeringin7. De pago Tiurgouvens: Waltherus de Elnsouva.28 Adelgoz de Marstetin.39 Adelgoz filius eius. De pago Hegouvensi: Triutwin de Griezpach.30 Adelbero de Singin.11 Wipertus de Honerhusin.32 Hildeboldus de Slato.33 Herimannus de Gielingin." Heinricus de Engin.35 De pago Suscengouve: Rŏdolfus de Walthusin.6 Adelgoz frater eius. De pago Hilargouve: Otto de Chirchberk.36 Heinricus de Baldesheim.36 De pago Swalevtlden: Ŏdalscalk de Ellingin.37 De pago Ratoldesboch38: Bertoldus de Butelsceiz.39 De pago Rametgowt: Bertoldus de Sunemŏtingin.40 Mangoldus frater eius.
Schaffhausen Staatsarchiv. - Abdruck: Mone, Anzeiger für Kunde der deutschen Vorzeit VI, 3 (nach späterer copiæ, nicht nach dem Originale) - Regest Hidber Nr. 1416. 1437. 1447. 1449. 1455. 1454 (die hier gemeinte Urkunde existiet nicht, sondern Hidbers Angabe bezieht sich auf die Abschnitte 3 und 5 vorstehender Urkunde.
c Vom Schreiber selbst aus "VII. papa Gregorio" umgestellt.
d "Subsc. - sacer. et" vom Schreiber übergeschrieben.
e "B. dux, W. dux, B. dux" stehen vor "Gebehardus ep. Const." Der Schreiber selbst aber hat dieselben durch ein Zeichen hinter die geistlichen Würdeträger gewiesen.
f "Niuheim" späterer Nachtrag des Schreibers.
6 Ober-Unterwaldhausen, wirt. OA. Saulgau.
7 Liggeringen, bad. A. Constanz.
8 Neuheim, Kant. Zug.
13 Wohl die Anfangs April 1086 abgehaltene Synode, s. Oberrhein. Zeitschrift IX, 201.
14 St. Georgen, bad. A. Villingen.
15 Petershausen, Vorstadt von Constanz.
16 Schwäbischer Gegenherzog.
17 Von Zähringen.
18 Rüdlingen, Kant. Schaffhausen.
19 Lienheim, bad. A. Waldshut.
20 Witlisberg, abgegangen bei Hächenschwand, bad. A. St. Blasien.
21 Berau, bad. A. Bonndorf. Witlisberg und Berau liegen übrigens im Albgau; da der Schreiber sonst alle Orte richtig ihren Gauen zuwies, ist anzunehmen, dass er vor W. "de pago AIbigouve" zu setzen vergessen hat.
22 Fisibach bei Kaiserstuhl, Kant. Argau, vgl. Nr. 3.
23 Küssnacht, Kant. Zürich.
24 Fahr an der Limmat, Kant. Argau.
25 Böttstein bei Brugg, Kant. Argau.
26 Nimburg, bad. A. Emmendingen, nicht Neuenburg am Rhein, s. Freiburger Diöcesanarchiv X, 71 ff.
27 Königsegg, wirt. OA. Saulgau, vgl. Nr. 4, Anm. 22. Der Schreiber hat vor Hecil "de pago Eregouve", wie zu vermuthen, vergessen, ebenso vor dem folgenden Liggeringen "de pago Underse".
28 Ellsau bei Winterthur, Kant. Zürich.
29 Märstetten bei Weinfeldeu, Kant. Thurgau.
30 Griesbach neben Schaffhausen.
31 Singen unter Hohentwiel.
32 S. Nr. 3, Anm. 15.
33 Schlatt am Randen oder Schlatt unter Hohenkrähen, beide bad. A. Engen?
34 Gailingen, bad. A. Constanz.
35 Bad. Amtsstadt Engen.
36 Schloss Kirchberg, Ober- Unterbalzheim, wirt. OA. Laupheim.
37 Ellingen bei Gunzenhausen, bair. Mittelfranken.
38 Vgl. Nr. 4, Anm. 10.
39 Bittelschiess, hohenzoll. OA. Sigmaringen.
40 Ober- Untersulmentingen, wirt. OA. Biberach.
|
|
 |
1091. — Altman de Batemaringa u. Nogger de Hŏrnelinga sind Zeugen bei einer Beurkungung in Schaffhausen. |
|  |
Quellen zur Schweizer Geschichte - Das Kloster Allerheiligen in Schaffhausen, Rheinau und Muri. S. 17, Nr. 6-4. |
1091 Juni 07. Schaffhausen
|
4. (1091. Juni 7. Schaffhausen.)
Postea vero advocatiam supradicti monasterii, quam venerabilis Sigefridus abbas mihi commendaverat, eidem reddidi, ut nulli de heredibus meis liceat aliquam potestatem quasi hereditario jure in eodem monasterio sibi vendicare. Actum in villa Scafhusa, anno incarnationis Domini MLXXXI., indictione XIIII., VII. idus junii, coram frequentia populi et testibus subnotatis: Erlewin de Niumbŏrch.26 Chŏno de Hŏrningen.50 Werinhere de Chilicheim.51 Eberhart de Tanchinga.52 Burchart de Tengen.9 Ŏdalrich de Anemŏtingen.58 Ŏdalrich de Scalchsteti.54 Chŏno de Bŏcheim.54 Wimar de Husen.55 Adelbreth de Bollo.56 Eberhart de Ræmesinga.55 Manegolt de Gundelinga.55 Sigiboto de Ritheim.57 Werinhere de Tonsul.58 Altman de Batemaringa.59 Nogger de Hŏrnelinga.59
Schaffhausen Staatsarchiv. - Abdruck: Mone, Anzeiger für Kunde der deutschen Vorzeit VI, 3 (nach späterer copiæ, nicht nach dem Originale) - Regest Hidber Nr. 1416. 1437. 1447. 1449. 1455. 1454 (die hier gemeinte Urkunde existiet nicht, sondern Hidbers Angabe bezieht sich auf die Abschnitte 3 und 5 vorstehender Urkunde.
9 Thengen, bad. A. Engen.
26 Nimburg, bad. A. Emmendingen, nicht Neuenburg am Rhein, s. Freiburger Diöcesanarchiv X, 71 ff.
50 Herrlingen, wirt. OA. Blaubeuren.
51 Kirchheim, wirt. OA. Ehingen.
52 Denkingen, wirt. OA. Spaichingen.
53 Emmendingen im Breisgau.
54 Schallstadt, Buchheim, bad. A. Freiburg i./Br.
55 Hausen an der Möhlin, Ober- Unterrimsingen, Gündlingen, bad. A. Breisach.
56 Boll, abgegangen bei Uffhausen, bad. A. Freiburg.
57 Riedheim, bad A. Villingen.
58 Thunsel, bad. A. Staufen, Breisgau.
59 Bettmaringen, Hürrlingen, bad. A. Bonndorf.
|
|
 |
1092. — Nogge de Witilisberc u. Altman de Batemaringa sind Zeugen einer Beurkundung in Stein a. Rhein. |
|  |
Quellen zur Schweizer Geschichte - Das Kloster Allerheiligen in Schaffhausen, Rheinau und Muri. S. 18f, Nr. 6-5. |
1092 Februar 26. Stein.
|
5. (1092. Februar 26. Stein.)
Itemh evoluto aliquo tempore, ut locus prenominatus ab omni alienę inquisitionis seu exactionis molestia securus permaneat, et ut servis Dei inibi degentibus sine aliqua forinseca inquietudine omnipotenti Deo jugiter deservire liceat, tradidi eidem monasterio villam, que dicitur Hemmental41, cum foresto et omnibus, quę ad eandem villam pertinere videntur, quam tamen postea a domino Sigefredo abbate in beneficium acceperam, singulis annis inde denarium in tributum redditurus. Actum in villa, quę dicitur Stein,60 anno incarnationis Domini MLXXXXII., indictioue XV., epactis VIIII.,i concurrente IIII., mense februario, V. kalendas martii,k luna XIIII., die jovis, coram multitudine procerum testibusque idoneis, quorum nomina hic sunt subternotata: Welfo dux, Heinrich filius eius. Bertholt dux. Dieterich comes de Biurgeliun.61 Herimann de Egga.27 Alewich comes de Siulzo.62 Erlewin de Nuemburch.26 Erlewin filius eius. Heinricus de Baldesheim.36 Manegolt de Rordorf.63 Wito de Wila.64 Diethalm de Tochimburc.65 Egilwart de Calpho.48 Adelgoz de Marsteti.29 Nogge de Witilisberc.20 Heinrich frater eius. Liutolt de Aralingen.66 Adelgoz de Werra.67 Pilgrin de Ussenkilichun.45 Chŏno de Sŏlzo.62 Eberhart de Sedorf.68 Adelbolt de Niuheim.8 Egilolf de Ziuge.69 Chŏno de Seolvinga.4 Chŏnrad de Heligemoberga.70 Eberhardus filius eius. Nogge de Wizzembŏrch.71 Hartwic de Strazza.11 Bertholt de Sparwaresegga.72 Bertholt filius eius. Adelgoz de Walthusen.6 Benno de Speicchinga.73 Adelbero de Sitinga.74 Sigibreth de Baldinga.71 Heriman de Soneicha.76 Dietrich de Undersinga.47 Tŏto de Wilare.77 Wolftrigil de Matzinga.78 Ŏdalrich et Rŏdolf de Wigeheim.79 Altman de Batemaringa.59
Schaffhausen Staatsarchiv. - Abdruck: Mone, Anzeiger für Kunde der deutschen Vorzeit VI, 3 (nach späterer copiæ, nicht nach dem Originale) - Regest Hidber Nr. 1416. 1437. 1447. 1449. 1455. 1454 (die hier gemeinte Urkunde existiet nicht, sondern Hidbers Angabe bezieht sich auf die Abschnitte 3 und 5 vorstehender Urkunde.
h Das folgende steht auf der Rückseite des Pergaments.
i Corrigirt aus X vom zweiten Schreiber.
k "Mense mart." vom Schreiber, der den Anfang der Urkunde geschrieben, über der Zeile nachgetragen.
4 Seeltingen, bad. A. Ueberlingen.
6 Ober-Unterwaldhausen, wirt. OA. Saulgau.
8 Neuheim, Kant. Zug.
11 Stetten im Reyath, Kant. Schaffhausen.
20 Witlisberg, abgegangen bei Hächenschwand, bad. A. St. Blasien.
26 Nimburg, bad. A. Emmendingen, nicht Neuenburg am Rhein, s. Freiburger Diöcesanarchiv X, 71 ff.
27 Königsegg, wirt. OA. Saulgau, vgl. Nr. 4, Anm. 22. Der Schreiber hat vor Hecil "de pago Eregouve", wie zu vermuthen, vergessen, ebenso vor dem folgenden Liggeringen "de pago Underse".
29 Märstetten bei Weiufeldeu, Kant. Thurgau.
36 Schloss Kirchberg, Ober- Unterbalzheim, wirt. OA. Laupheim.
41 Büsingen, bad. Enclave bei Schaffhausen.
45 Hosskirch, wirt. OA. Saulgau.
48 Hohenkarpfen, wirt. OA. Tuttlingen.
59 Bettmaringen, Hürrlingen, bad. A. Bonndorf.
60 Stein am Rhein, Kant. Schaffhausen.
61 Bürglen, Kant. Thurgau. D. de B. heisst gewöhnlich de Neuenbürg.
62 Sulz, wirt. Amtsstadt am Neckar.
63 Rohrdorf, bad. A. Meskirch.
64 Wohl Wil, Kant, St. Gallen.
65 Toggenburg bei Wil.
66 Arlen, bad. A. Constanz.
67 Wehr, bad. A. Säckingen.
68 Seedorf, wirt. OA. Oberndorf.
69 Zug.
70 Heiligenberg bad. A. Pfullendorf.
71 Weissenburg, Ruine bei Weisweil, bad. A. Waldshut.
72 Sperberseck, Ruine bei (Gutenberg, wirt. O.A. Kirchheim n. Teck.
73 Spaichingen,wirt. Amtsstadt.
74 Seitingen, wirt. OA. Tuttlingen.
75 Ober- Unterbaldingen, bad. A. Donaueschingen.
76 Gross- Kleinschönach (noch im 14. Jahrhundert Schonaich), bad. A. Pfullendorf,
77 Weiler bei Radolfzell, bad. A. Constanz oder Weiler bei Ramsen, Kant. Schaffhausen ?
78 Mazingen bei Frauenfeld, Kant. Thurgau.
79 Weigheim, wirt.OA. Tuttlingen.
|
|
 |
1093. — Papst Urban bestätigt in einer Bulle eine Schenkung an das Kloster Beato Blasio quod in Suevia situm est. |
|  |
Codex Diplomaticus Historiae Silvae Nigrae Bd. III; S. 33f, Nr. 23. |
1093 Februar 06. Rom
|
N. XXIII.
Bulla Urbani II. Papae, qua donationem a Mathilda comitissa faćtam monasterio S. Blasii confirmat.
Anno 1093. 6. Febr.
Ex archiv. S. Blasii.
Urbanus episcopus servus servorum Dei universis per Sueviam fidelibus salutem & apostolicam benedićtionem. Sicut irrationabilia poscentibus negari debet assensus, sic iusta petentium votis benigna debemus assensione concurrere. Idcirco karissimæ nostræ filiæ Matildi a) comitissæ devotioni duximus annuendum. In pago namque Spiremsi iuris sui prædium, quod Titensheim b) dicitur, pro salute suæ animæ in B. Blasii monasterium, quod in Suevia situm est, & nonnulla alia obtulit, quæ nostra postulat aućtoritate firmari. Nos igitur præsentis decreti aućtoritate sancimus, ut tam præfatum prædium, quam cætera omnia, quæ comitissa eadem Beato Blasio obtulit, integra semper & illibata permaneant servorum Dei, pro quorum sustentatione ac gubernatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura. Nulli omnino hominum liceat præfato monasterio illa subtrahere vel minuere, vel quasi piis de causis suis usibus applicare. Si quis vero, quod absit, huic, nostro decreto in perpetuum mansuro contraire temptaverit, anathemate feriatur, & honoris atque officii sui periculum patiatur, nisi præsumptionem suam digna satisfaćtione correxerit. Observantibus autem hæc pax a Domino & misericordia perenniter conservetur, amen. .Data Romæ VIII. Idus Februarii. Indi&ione III. c) per manum Iohammis fanctæ R. ecclesiae diaconi cardinalis, anno dominicæ incarnationis MXCIII. pontificatus vero domini Urbani II. Papæ anno sexto.
a) Mithildis hæc alia haud est, quam celebris Tusciæ comitissa, tum in vivis ad huc degens, quæ ex hereditate materna, seu ex primo suo cum duce Lotharingiæ connubio, nonnulla adhuc bona in illo terrarum traćtu habuit.
b) Locus hic in pago Spirensi in Paulini pagis Germaniæ dicitur Didinesheim, hod. Deylesheim.
c) Indićtio III. anno 1093. haud convenit, sed prima ; passim tamen constat, pontificis huius bullas in indićtionibus sæpe variare.
|
|
 |
1093. — Die Edlen Gerung de Stulinga u. Heinrich de Witilisperg bezeugen einen Besitzübergang an das Kloster Allerheiligen. |
|  |
Quellen zur Schweizer Geschichte - Kloster Allerheiligen in Schaffhausen, Das Cartular von Rheinau, S. 35f, Nr. 16. |
1093, Dezember, 27. Schaffhausen/ Allerheiligen
|
16.
Gozpert schenkt an Allerheiligen Besitz in Bibern.
1093. Dezember 27. Allerheiligen.
In Dei nomine. Notum sit omnibus Christi fidelibus, presentibus scilicet ac futuris, quia ego Gozpertus cum manu filii et advocati mei || Alberici et cum consensu uxoris meę Amite trado ad monasterium, quod dicitur Scafhusa et est constructum in honore sancti Salvatoris et sancte dive genitricis|| Marie atque omnium sanctoruin, ubi venerabilis Sigefridus abbas gregi Dei preesse dinoscitur, quicquid proprietatis hodierna die habere visus sum || in pago Hegouva in comitatu Lŏdewici in loco, qui dicitur Biberaha1, hoc est tam terris quam domibus, mancipiis, casadis, pomariis, pratis, silvis, pascuis, viis et inviis, aquis aquarumve decursibus, piscationibus, molendinis, mobilibus et immobilibus, exitibus et reditibus, cultis et incultis, quesitis et inquirendis, vel quicquid dici aut nominari potest. Hęc autem omnia manu potestativa tradidi atque transfudi in jus et proprietatem prefati monasterii; ea videlicet ratione, ut in primis ego et parentes et posteri mei aliquod remedium animarum nostrarum inde habeamus, et insuper ego ipse et uxor mea et filii mei Rŏdolfus et Heinricus et filia mea Berhta, qui ad altare jam dicti monasterii oblati sunt, (necessaria) presentis vitę inde accipiamus. Si quis vero, quod fieri non credo et quod Deus advertat, contra hanc traditionem venire et eam infringere temptaverit, fisco sociante multam componat, hoc est auri uncias V et argenti pondo totidem coactus persolvat, et insuper hec traditio stabilis et inconvulsa omni temporea permaneat, emendatione hominis illius, qui eam malo ordineb pervertere voluit, sive pro fredo sive pro ecclesia, quam lesit, secundum leges Alamannorum subsecuta.
Actum in ecclesia sancti Salvatoris, anno ab incarnatione Domini MLXXXXIII., indictione I., mense decembri, VI. kalendas januarii, luna V., die martis, coram testibus subnotatis: Signum Gozberti et Alberici advocati eius, qui hanc traditionem fecerunt et, cnm ceteris manuum impositione confirmantes, super altare posuerunt. Signum Burchardi comitis de Nellenburg, advocati eiusdem monasterii. Gerung de Stulinga2. Diethalm de Tokkemburg.3 Heinrich de Witilisperg. 4 Erlewin et Sigefrid de Honsteti. 5 Ŏdalrich et Suigger de Lutegeringa. 6 Otto de Ricchin. 7 Werinhere de Chilicheim. 8 Bernolt de Hohdorf.9 Pilgri de Rafsa. 10 Berinhere de Leheim.11 Ripreth de Hadelvinga.12 Adelbero de Ergoltinga.13 Liutolt de Eichsteiga.14 Immo de Tŏndorf15 et Liutolt filius eius. Gerhart de Nuwenhusa.16 Liutolt de Wilare.17
Ego itaque Otino, indignus presbiter et monachus sancti Salvatoris, rogatus scripsi et subscripsi (R).
a. "Omni tempore" von Otino selbat Übergeschrieben.
b. Vor "ordine" ist ein "m" ausradirt.
Schaffhausen, Klosterarchiv. - Abdruck: Neugart, cod. dipl. II, 33 (mit Jahr 1083). - Kirchhofer im Archiv für Schweizer Gesch. VII, 256. - Regest: Oberrhein. Zeitschrift I, 74. - Hidber Nr. 1449.
1 Nicht Bibern bei Thayngen, sondern Bibern bei Stein, Kant. Schaffhausen; denn an letzterm Orte war Allerheiligen nachweislich begütert.
2 Stühlingen, bad. A. Bonndort
3 Toggenburg.
4 Witlisberg, abgegangen bei Hächenschwand, bad. A. St. Blasien.
5 Honstetten, bad. A. Engen.
6 Liggeringen, bad. A. Constanz.
7 Reichen, bair. Bezirksamt Wertingen bei Augsburg; bei den hier hausenden Nobiles findet sich nämlich der Name Otto.
8 Kirchheim, wirt. OA. Ehingen.
9 Hochdorf, wirt. OA. Waldsee.
10 Rafz bei Eglisau, Kant. Zürich.
11 Lienheim, bad. A. Waldshut.
12 Elfingen bei Brugg, Kant. Argau.?
13 Ergoltingen bei Neunkirch, Kant. Schaffhausen.
14 Eichstegen, wirt OA. Saulgau.
15 Thundorf bei Frauenfeld, Kant. Thurgau.
16 Neuhausen, bad. A. Engen; wenigstens nannten sich noch im 13. Jahrhundert Nobilea von diesem Dorfe.
17 Weiler, bad. A. Constanz oder Weiler bei Ramsen, Kant Schaffhansen.
Gut erhaltenes Original Otinos, mit andern Urkunden auf einem Pergamente zusammengeschrieben (vergl. Nr. 25 Schlussanmerkung). Es soll auch ein zweites, für sich bestehendes Exemplar dieser Urkunde vorhanden sein, konnte aber während meines Aufenthaltes zu Schaffhausen weder im Staats- noch im Klosterarchive aufgefunden werden.
|
|
 |
1094. — Der Edle Bertholdo de Almut tauscht Güter mit dem Kloster St. Georgen. |
|  |
Monumenta Germaniae Historica inde ab anno Christi quingentesimo usque ad annum millesimum et quingentesimum, Bd. 15, Nr. 1017; (Notitiae fundationis et traditionum monasterii S. Georgii in Nigra Silva) |
1094, Januar, 25. Wyhlen(?)
|
66. Anno incarnationis dominicae 1094, indictione 2, 11. Kalen. Februarii (1094. Ian. 22.) Luopo liber homo de Walthusen tradidit Deo et sancto Georgio in proprietatem quicquid habuit apud villam Tuchingen1 in praesentia germani sui Regenbotonis et Rum militis liberi de Aschaha, praesente etiam frequentia c fratrum, utpote in cella, in choro praefati martyris.
67. Eodem anno fecimus concambium cum milite Bertholdo de Almut2. Namque 8. Kalen. Februarii (1094. Ian. 25).in pago Prisiaquensi, apud villam Wiolon3 tradidimus in proprietatem et praedium in Owolvingend, quod dederat nobis senior Lantfridus4. Ipse vero Bertholdus miles delegavit in fidem et manum ducis Bertholdi arvi apud Plansingene5 iugera 21 et arbusti apud villulam Kambizf circiter 1 mansum, rogans eum sub obtestatione fidei, ut idem praedium traderet ditioni sancti Georgii. Deinde ergo allatae sunt eiusdem martyris reliquiae in Aseheim villam, ibique dux 4. Kal. Martii (1094. Feb. 26.) rogata perfecit, suscepitque Hermanus advocatus ipsam deditionem, praesentibus perpluribus. Nam tunc inibi fuit immensum concilium et colloquium.
68. Ipso anno 16. Kal. Februarii (1094. Ian. 17.) Adelbertus g et frater eius Eberhardus, liberi viri de Nendingen, tradidit h Deo et sancto Georgio quicquid habuerunt in loco qui dicitur Othelineswilere6.
69. Eodem anno facta est nostri loci ad Romanam ecclesiam deditio. Nempe iam pridem ipse abbas7 et advocatus Hermannus in conventu fratrum in fide domini Hessonis, qui cum Hezelonei nostri loci nostraeque rei praecipuus fundator extiteratk, commendaverunt cellam cum omnibus eius appendiciis beato Petro apostolo in Romana urbe mancipandam.
1 Dauchingen (A. Villingen). B.
2 Allmuth (A. Bonndorf).
3 Wihlen (Bad. A. Lörrach)?
4 Cf. c. 29.
5 Blansingen (A. Lörrach)? B.
6 Ettisweiler (OA Sigmaringen)? B.
7 Theogerus.
c G. in marg. suppl. c.
d Owolvinfingen c.
e sic. Bader; Flansingen c.
f pontius Rambiz scriptum esse in c. censet V. Cl. Ladewig; sed cf. c. 23.
g Adelberdus
h sic c.
i Hezolone h. l. c.
k exdit. c.
|
|
 |
1094. — Heinrici de Witilisperg u. Rŏdolf de Gurtwilo sind Zeugen der Beurkundung einer Vergabung an das Kloster Allerheiligen. |
|  |
Quellen zur Schweizer Geschichte - Das Kloster Allerheiligen in Schaffhausen, Rheinau und Muri. S. 42f, Nr. 21 |
1094 April 30. Schaffhausen / Allerheiligen
|
21.
Gerhart von Eschiloch vergabt an Allerheiligen Besitz in Eschiloch und Nesselwangen und um Stein.
1094. April 23. Allerheiligen.
Notum sit omnibus, qualitera Gerardus de Eschiloch1 dedit ad monasterium sancti Salvatoris, quod situm est in villa || Scafhusa, predium, quod habere videbatur in villa Eschiloch, quod pater eius moriens sibi derelequit, et in villa || Netzelwanc1, excepta ęcclesia, et circa munitionem, quę dicitur Stein3, excepta eadem munitione, pro remedio animę || suę et omnium parentum suorum coram testibus, quorum nomina hic sunt subternotata: Signum Erliwini comitis de Nŏimburc3. S. Heinrici de Baltesheim4. S.b Nogge de Leenheim5. S. Heinrici de Witilisperg6. S. Hiltibolt de Ahedorf7. S. Adelbero de Rŏdelingen8. S. Nogge de Endingen9. S. Berhtolt de Baldingen9. S. Rŏdolf de Gurtwilo10. S. Gerardi, qui hanc donationem fecit.
Actum Scafhuse in monasterio sancti Salvatoris, anno ab incarnatione Domini MLXXXXIIII., indictione II., eptcta I., concurrente VI., mense aprili, luna V., die dominica.
Ego itaque Otino, indignus presbiter et monachus sancti Salvatoris, rogatus scripsi et (R) (subscripsi) feliciter. Amen.
a 21.
Gerhart von Eschiloch vergabt an Allerheiligen Besitz in Eschiloch und Nesselwangen und um Stein.
1094. April 23. Allerheiligen.
Notum sit omnibus, qualitera Gerardus de Eschiloch1 dedit ad monasterium sancti Salvatoris, quod situm est in villa || Scafhusa, predium, quod habere videbatur in villa Eschiloch, quod pater eius moriens sibi derelequit, et in villa || Netzelwanc1, excepta ęcclesia, et circa munitionem, quę dicitur Stein3, excepta eadem munitione, pro remedio animę || suę et omnium parentum suorum coram testibus, quorum nomina hic sunt subternotata: Signum Erliwini comitis de Nŏimburc3. S. Heinrici de Baltesheim4. S.b Nogge de Leenheim5. S. Heinrici de Witilisperg6. S. Hiltibolt de Ahedorf7. S. Adelbero de Rŏdelingen8. S. Nogge de Endingen9. S. Berhtolt de Baldingen9. S. Rŏdolf de Gurtwilo10. S. Gerardi, qui hanc donationem fecit.
Actum Scafhuse in monasterio sancti Salvatoris, anno ab incarnatione Domini MLXXXXIIII., indictione II., eptcta I., concurrente VI., mense aprili, luna V., die dominica.
Ego itaque Otino, indignus presbiter et monachus sancti Salvatoris, rogatus scripsi et (R) (subscripsi) feliciter. Amen.
a 21.
Gerhart von Eschiloch vergabt an Allerheiligen Besitz in Eschiloch und Nesselwangen und um Stein.
1094. April 23. Allerheiligen.
Notum sit omnibus, qualitera Gerardus de Eschiloch1 dedit ad monasterium sancti Salvatoris, quod situm est in villa || Scafhusa, predium, quod habere videbatur in villa Eschiloch, quod pater eius moriens sibi derelequit, et in villa || Netzelwanc1, excepta ęcclesia, et circa munitionem, quę dicitur Stein3, excepta eadem munitione, pro remedio animę || suę et omnium parentum suorum coram testibus, quorum nomina hic sunt subternotata: Signum Erliwini comitis de Nŏimburc3. S. Heinrici de Baltesheim4. S.b Nogge de Leenheim5. S. Heinrici de Witilisperg6. S. Hiltibolt de Ahedorf7. S. Adelbero de Rŏdelingen8. S. Nogge de Endingen9. S. Berhtolt de Baldingen9. S. Rŏdolf de Gurtwilo10. S. Gerardi, qui hanc donationem fecit.
Actum Scafhuse in monasterio sancti Salvatoris, anno ab incarnatione Domini MLXXXXIIII., indictione II., eptcta I., concurrente VI., mense aprili, luna V., die dominica.
Ego itaque Otino, indignus presbiter et monachus sancti Salvatoris, rogatus scripsi et (R) (subscripsi) feliciter. Amen.
a "Ego" ist vor Gerhardus ausradiert.
b Von da an steht jeweils an der Stelle von Signum ein flüchtig gemachtes Kreuz.
Schaffhausen, Klosterarchiv. - Abdruck: Archiv für Schweizer Gesch. VII, - Regest: Hidber Nr. 1476.
1 Eschiloch wird im unten folgenden geographisch geordneten Gütterbeschriebe mit Nesselwangen, bad. A. Ueberlingen, zusammengenannt, ist also wohl eine in dessen Nähe abgegangene Ansiedlung; wirklich heisst heute noch in dortiger Gemarkung ein Feldgewann "Escheloch" (Mittheilung von Pfarrer Fricker in Nesselwangen).
2 Stein am Rhein, Kant. Schaffhausen.
3 Nimburg, bad. A. Emmendingen.
4 Ober- Unterbalzheim, wirt OA. Laupheim.
5 Lienheim, bad. A. Waldshut.
6 Witlisberg, abgegangen bei Hächenschwand, bad. A. St. Blasien.
7 Achdorf, bad. A. Bonndorf.
8 Rüdlingen, Kant Schaffhausen.
9 Endingen, Bahlingen, bad. A. Emmendingen.
10 Gurtweil, bad. A. Waldshut.
Gut erhaltenes Original Otinos, s. darüber Nr. 25, Schlussbemerkung. Der 28. April 1094 war iuna IV.
"Ego" ist vor Gerhardus ausradiert.
b Von da an steht jeweils an der Stelle von Signum ein flüchtig gemachtes Kreuz.
Schaffhausen, Klosterarchiv. - Abdruck: Archiv für Schweizer Gesch. VII, - Regest: Hidber Nr. 1476.
1 Eschiloch wird im unten folgenden geographisch geordneten Gütterbeschriebe mit Nesselwangen, bad. A. Ueberlingen, zusammengenannt, ist also wohl eine in dessen Nähe abgegangene Ansiedlung; wirklich heisst heute noch in dortiger Gemarkung ein Feldgewann "Escheloch" (Mittheilung von Pfarrer Fricker in Nesselwangen).
2 Stein am Rhein, Kant. Schaffhausen.
3 Nimburg, bad. A. Emmendingen.
4 Ober- Unterbalzheim, wirt OA. Laupheim.
5 Lienheim, bad. A. Waldshut.
6 Witlisberg, abgegangen bei Hächenschwand, bad. A. St. Blasien.
7 Achdorf, bad. A. Bonndorf.
8 Rüdlingen, Kant Schaffhausen.
9 Endingen, Bahlingen, bad. A. Emmendingen.
10 Gurtweil, bad. A. Waldshut.
Gut erhaltenes Original Otinos, s. darüber Nr. 25, Schlussbemerkung. Der 28. April 1094 war iuna IV.
"Ego" ist vor Gerhardus ausradiert.
b Von da an steht jeweils an der Stelle von Signum ein flüchtig gemachtes Kreuz.
Schaffhausen, Klosterarchiv. - Abdruck: Archiv für Schweizer Gesch. VII, - Regest: Hidber Nr. 1476.
1 Eschiloch wird im unten folgenden geographisch geordneten Gütterbeschriebe mit Nesselwangen, bad. A. Ueberlingen, zusammengenannt, ist also wohl eine in dessen Nähe abgegangene Ansiedlung; wirklich heisst heute noch in dortiger Gemarkung ein Feldgewann "Escheloch" (Mittheilung von Pfarrer Fricker in Nesselwangen).
2 Stein am Rhein, Kant. Schaffhausen.
3 Nimburg, bad. A. Emmendingen.
4 Ober- Unterbalzheim, wirt OA. Laupheim.
5 Lienheim, bad. A. Waldshut.
6 Witlisberg, abgegangen bei Hächenschwand, bad. A. St. Blasien.
7 Achdorf, bad. A. Bonndorf.
8 Rüdlingen, Kant Schaffhausen.
9 Endingen, Bahlingen, bad. A. Emmendingen.
10 Gurtweil, bad. A. Waldshut.
Gut erhaltenes Original Otinos, s. darüber Nr. 25, Schlussbemerkung. Der 28. April 1094 war iuna IV.
|
|
 |
1094. — Cŏntrammi de Wecelesperga bezeugt die Verbage von Besitz durch Heinrich und Gepa (v. Wittlesberg) an das Kloster St. Allerheiligen. |
|  |
Quellen zur Schweizer Geschichte - Kloster Allerheiligen in Schaffhausen Allerheiligen S. 45f, Nr. 24 |
1095, Dezember, 27. nn.
|
24.
Heinrich und Gepa vergaben an Allerheiligen Güter in Wiesholz.
1094. Dezember 27. Allerheiligen.
In Dei nomine. Notum sit omnibus Christi fidelibus, presentibus scilicet ac futuris, quia ego Heinricus1 et uxor mea Gepa tradimus || ad monasterium sancti Salvatoris, quod situm est in villa, quę dicitur Scafhusa, ubi venerabilis Sigefredus abbas gregi Dei preesse cernitur, quicquid || proprietatis hodierna die habere videmur in pago Hegouva in comitatu Ludowici in loco, qoi dicitur Wiseholza, hoc est tam terris, quam || domibus, mancipiis, casadis, pratis, silvis, pascuis, aquis aquarumve decursibus, exitibus et reditibus, cultis et incultis, quesitis et inquirendis. Hęc autem omnia tradimus et transfundimus in jus et potestatem predicti monasterii pro salute animarum nostrarum et parentum et posterorum nostrorum. Si quis vero, quod fieri non credimus et quod Deus avertat, contra hanc traditionem venire et eam infringere temptaverit, multam, quam carta continet, componat, hoc est auri uncias V et argenti totidem pondo coactus persolvat, et insuper hec traditio stabilis et inconvulsa omni tempore permaneat.
Actum in monasterio sancti Salvatoris, anno ab incarnatione Domini MLXXXXIIII , indictione II., mense decembrio, VI. kalendas januarii, luna XVI., die mercurii, coram testibus subnotatis: Signum Heinrici, qui hanc traditionem fecit et, cum ceteris confirmans, super altare posuit. Signum Burchardi comitis, advocati eiusdem monasterii. S. Chŏnonis de Seolvinga. S. Chŏnradi filii sui. S. Sigefridi de Honsteti. S. Bernheri de Leheim. S. Werinheri de Chilicheim. S. Cŏntrammi de Wecelesperga. S. Adelberti de Wiliheris. S. Cŏnradi de Hirceslat. S. Meginfridi de Orsinga. S. Gerhardi de Eschilo. S. Gerhardi de Wantal.
Ego itaque Otino, indignus presbiter et monachus sancti Salvatoris, rogatus scripsi et (R) subscripsi. Amen.
Schaffhausen, Klosterarchiv. -Abdruck: Archiv für Schweizer Gesch. VII, 259. - Regest: Hidber Nr. 1477.
1 Von Witlisberg.
2 Wiesholz bei Ramsen, Kant. Schaffhausen. Die übrigen Orte sind in Nr. 22 und 23 gedeutet.
Gut erhaltenes Original Otinos, s. darüber Nr. 25, Schlussbemerkung.
|
|
 |
um 1096. — Gerungo comite de Stuolingen ist Zeuge bei der Beurkundung einer Vergabung an das Kloster Rheinau. |
|  |
Wirtembergisches Urkundenbuch, Bd. I S, 307, Nr. 248 |
um 1096 n. n. n. Nicht Eggingen im Alpgau sondern in pago Ulm.
|
CCXLVIII.
Friderun und ihr Sohn Marquard stiften zum Kloster Rheinau ihr Gut in Eggingen unter ausgedrückten Bedingungen.
Ramsen (um 1096).
Norum sit Omnibus tam futuris quam praesentibus, qualiter ego Friderun, cum manu filii mei Marquardi trado legitima donatione ad monasterium, quod dicitur Rinaugia, totum praedium quod in villa, Eggingen1 nuncupata, hereditario iure hactenus habuimus, videlicet pro redemptione animae dilecti mariti mei Marquardi, et ut ego et praedictus filius meus et fllia mea, nomine Ita, in eodem monasterio praebendas et mansiones nostras, secundum morem et consuetudinem ceterorum inibi manentium deinceps habeamus. Quidquid igitur in praedicta villa, quae sita est in pago prope Ulmam, habere videmur, tam mancipiis utriusque sexus, quam pratis, pascuis, agris, silvis, molendinis aquis aquarumque decursibus, mobilibus et immobilibus, exitibus et regressibus, cultis et incultis, totum trado in ius et dominationem praefati monasterii, ea conventione ut praescriptum est, et ut praescripti monasterii rectores et fratres deinceps habeant facultatem ex ipsis rebus faciendi quidquid eis ad usum ipsius ecclesiae placuerit. Si quae vero, quod absit, obposita persona contra hanc nostram legitimam traditionem venire temptaverit, et eam infringere studuerit, in erarium regis auri uncias V, argenti pondera totidem coactus persolvat, et ipsa donatio inconvulsa permaneat. Actum apud Rammisheim 2 in pago Hegowe, in comitatu Udalrici comitis de Rammesperch 3, ipso praesente et Gerungo comite de Stuolingen, curam multis idoueis testibus. Regnante domno Heinrico IIII. rege.
Nach Zapf Monum. anecd. I. S. 462, der sie "ex chartulario" mittheilt. Das oben angegebene Jahr der Ausstellung ist nach Neugrart Ep. Const. S. 429. nr. 99. Der Grund dieser Jahresbestimmung ist jedoch dort nicht angegeben.
1 O.A. Blaubeuren.
2 Ramsen, im Hegau, Kant. Schaffhausen. S. Mone Anzeiger. 1837 Sp, 8.
3 Ramsberg, bad. B.A. Ueberlingen. Vgl. Mone a. a. O. Sp. 10.
|
|
 |
um 1099. — Hiltiboldus de Taneccho ist Zeuge beim Stiftungsakt für das Klosters Alpiersbach. |
|  |
Wirtembergisches Urkundenbuch, Bd. I S. 315ff, Nr. 254 |
um 1099 nn. nn. Rottweil
|
CCLIV
Ruotmann von Hausen, Adelbert von Zollern und Graf Alwig von Suli stiften das Kloster Alpirsbach.
Rotweil (um 1099).
Notum sit Omnibus tam presentis evi quam et futuri seculi Christianis, quod ego Rŏtmannus de Husin 1) et Adelbertus de Zolro et comes || Alwicus de Sulzo, nos tres, divinę retributionis ardore succensi, diligenter pertractando quesivimus, cum consilio venerabilis || Gebehardi, Constantiensis ęcciesię episcopi, qui tunc erat legatus apostolici, et religiosi Vtonis, cellę sancti Blasii abbatis, nec non aliorum || clericorum atque monachorum laicorumque quos potuimus advocare, qualiter in predio nostro, Alpirspach 2) dicto, quod iure hereditario ad nos usque pervenit, cenobium monachorum posset inslitui, ul hii qui ibi essent aggregandi sine perturbatione deo prevalerent famulari. Quod cum diu pertractaremus, visum nobis est hoc bonum esse, ut predium prescriptum et ei circumpositam silvam cum terminis suis, nec non et alia predia et mancipia nostra ad opus tam religiosum decreta, cuidam libero homini nomine Bernhardo de Vlŏrin 3), ut consuetudo est, traderemus, ea conditione, quatenus ipse eadem deo et sancto Benedicto omnino in proprietatem traderet, abbati ibidem constituendo et monachis fratribusque sibi obedientibus libere servitura. Propter hoc autem ut eiusdem loci habilatores quieti semper manerent et ipse locus auctoritate Romani pontificis omnimodo über constaret, decretum est pro obedientia subiectionis unum aureum nummum annue dari in palatio Lateranensi ad pedes apostolicos, et abbas ibi constituendus cum monachis fratribusque sibi obedientibus liberam semper haberent potestatem gubernandi et disponendi res illuc pertinentes. Haberent etiam liboram potestatem sibi advocatum eligendi et constituendi quemcumque vellent, et eundem mutandi, si eis ita placuisset. His ita diligenter pertractatis venit episcopus Constantiensis, legatus apostolicus, nostra vocatione ad locum prenominatum, ut ibi consecraret iam preparatum oratorium, anno dominicę incarnationis MXCV., indictione III., XVII. kalendas Februarii. Venit eliam homo ille, Bernhardus nomine, cui predia et mancipia nostra tradidimus. Venerunt quoque alii multi nobiles et ignobiles. In quorum omnium conspectu sepedictum Bernardum petivimus, ut predia et mancipia a nobis sibi tradita deo et sancto Benedicto sollemni traditione omnino in proprietatem contraderet, ea conditione qua nos sibi ea tradidimus. Quam pelicionem ille devote suscipiens accessit ad reliquias sanctorum, et in presentia episcopi omniumque qui illuc convenerant tradidit inprimis super illas ipsum locum qui Alpirspach dicebatur et ei circumiacentem silvam cum terminis suis. Deinde alia predia et mancipia constituta in his villis: Dorinhein 4), Homessingin 5), Hebindorf 6), Garta 7), Hasela 8), Ueringin 9), Norvilo 10) omnino in proprietatem tradidlt deo et sancto benedicto, absque omni contradictione et repeticione. Talem conditionem libertatis eidem loco faciens, ut abbas ibi constituendus et monachi fratresque illic aggregandi semper haberent liberam potestatem gubernandi et disponendi res tunc eidem loco traditas et postea tradendas, prout utile indicarent. Haberent etiam liberam potestatem eligendi sibi advocatum quemcumque voluissent, et eundem mutandi, si eis ila placuisset. Et hęc omnia ut semper rata constarent, statutum quoque est unum aureum nummum annue dari in palatio Lateranensi pro obedientia subiectionis , ut abbas cum advocato suo fratribusque suis apostolicam defensionem vel eius sententiam fidutialiter requirant contra eos qui loci libertatem aliqua violentia turbare perstiterint. Post hęc consecratum est oratorium in eodem loco preparatum a venerabili Gebehardo Constantiensi episcopo, apostolico legato, in nomine sanctę et individuę trinitatis, in honore victoriosissimę sanctę crucis, sanctę Marię matris domini, sancti Benedicti confessoris, et omnium sanctorum. Omnia vero prescripta per eum apostolica auctoritate sunt roborata, et non tantum eo die et illo in tempore, sed etiam post aliquot annos quando iterum ad eundem locum vocatus dedicavit ibi ęcclesiam anno dominicę incarnationis MXCVIIII., indictione VI., V. kalendas Septembris, die dominica. Tunc, inquam, presentibus ipsius loci fundatoribus multaque populorum turba astante, iterum diligenter recensita sunt omnia quę ad stabilitatem et libertatem loci pertinent et ad requiem securitatis eorum qui ibi sunt deo sanctoque Benedicto servituri. Quę iterum domnus Gebehardus Constantiensis episcopus, tunc quoque vicem apostolicam tenens, amore sanctissimi patris Benedicti, apostolica auctoritate devotissime roboravit, donec ipsius cęnobii fratres Romam mittere possent, et ab ipso papa sue securitatis et libertatis privilegium susriperent.
Huius autem testamenti doctor exstitit Benno de Speichingin 11), non semel, sed bis. Primo sicut dictum est, in ipso loco, quando ibi consecratum est predictum oratorium, secundo apud villam quę Rotwilo dicitur, coram duce Bertolfo aliisque regni principibus quam pluribus et populo multo, ubi domnus Adelbertus de Zolro, seculi actibus renuntiaturus, preter illa predia quę antea dedit, iterum deo et sancto Benedicto omnino in proprietatem tradidit quicquid in his villis habuit: Vŏzin 12), Geroldistorf 13), Sulzo 14), exceptis his quę servientes sui, videlicet Reinwin, Rŏdolfus, Reinboto, ibidem proprio iure possederant.
Quorundam vero nomina 15) qui hoc viderunt et audierunt pro testimonio subnectimus: comes Alwicus. comes Gotefridvs. comes Fridericus. comes Manegoldus. comes Grerunc. comes Zeizolf. Heinricus, Heberhardus, Herimannus, fratres de Dietfurt. Bertoldus de Honburc. Tiethelmus de Tockinburc. Chŏno de Sulzo. Landoldus de Winzilun. Waltherus de Heitirbach. Gerboldus et Wernherus fratres de Augia. Eberhardus de Sedorf. Hiltiboldus de Taneccho. Egelolfus et Bernhardus fratres de Flŏrin. Liutfridiis de Bohchingin. Wernhervs et Manegoldus fratres de Cimberin. Egelolfus et Lŏf fratres de Talchusin. Ŏdalricus et Rŏdolfus fratres de Wigeheim. Benno, Adelbertus, Perikerus fratres de Speichingin. Bertoldus et Chŏnradus fratres de Gisingin. Fridericus de Wolua. Guntramnus de Egesteige. His 16) vero presentibus confirmatum est etiam de adiacente silva quę his terminis est inclusa: Heinbahc, de Heinbahc usque in Walsbahc, inde per ascensum ipsius Walsbahc usque in Sneitbahc, per descensum vero Sneitbahc usque in Rodenbahc, inde per descensum Rodeubabc usquec ad Chinzechun, inde per descensum Chinzechun usque ad Wagodenstein, inde ad aliam Chinzichun, inde ad Grvnen Widechen, inde per ascensum eius usque ad Ursbrinc, inde usque ad Snesleifi qua tenditur ad Woluahe. De Bvchbahc vero qui ad Ellenbogun iufluit usque ad supremum Henesbahc, inde usque ad Stecchendenberc protenditur, inde usque ad Snesleifi quę fuit ad Wo[I]uahe.
Nach einer auf Pergrament in Urkundenform geschriebenen Abschrlft vom Anfang des 12. Jahrhunderts. Die Ausstellung des Originals muss zwiscben den in der Urkunde angegebenen Zeilpunkt der Einwelbung der Klosterkirche (28. Angust 1099) und die nachfolgende Bestätigungsbulle Paschals, II. von 1101 also ums Jahr 1099 gesetzt werden. Zweifel ob ein solches Original wirklich vorhanden gewesen, könnten durch die weiter unten aufgenommene Urkunde über die Stlftang des Klosters von 1125 - 1127 entstehen. Diese ebenfalls in einer Abschrift des 12. Jahrhunderts noch übrige Urkunde unterscheidet sich nämlich von der vorliegenden im Wesentlichen nur durch einen eingeschobenen langem Beisatz, worin des Kaisers Lothar (1125 - 1137) und des Bischofs Ulrich von Constanz (1122-27) Erwähnung geschieht, so dass dieselbe jedenfalls nicht vor 1125 ausgefertigt sein kann. Es ist indessen schon hier zu bemerken, dass der erwähnte Beisatz im Vergleich mit dem übrigen Inhalte der Urkunde als eine spätere, gar nicht in den Zusammenhang passende Zuthat erscheint, welche wahrscheinlich aus Anlass der darin ausgedrückten Bestimmungen nachträglich, sei es in einer förmlich aufgenommenen zweiten Urkunde, sei es in der erwähnten Abschrift ziemlich ungeschickt mit dem Inhalte der Stiftungsurkunde verbunden wurde. Ebendamit dürften die oben angedeuteten Zweifel von selbst sich heben. Abgedruckt ist die Urkunde bei Fr. Petrus, Suevia eccl. S. 51. - Besold, Doc. rediv. (Ausg. v. 1636 S. 235) nr. 1. der Alpirsb. Doc. - Reyscher, Altwürtb. Stat. R. I. S. 26. - Sillifried, Alterth. d. H.Hohenzollern Heft 2, und Monum. Zoll. I. S. 6. nr. 2 a.
1) Hunsen, O.A. Rot well.
2) und 3) Alpirsbach, Fluorn, beide O.A. Oberndorf.
4-10) Dornhan, O.A. Sulz; Hochmössingen, O.A. Oberndorf; Höffendorf, im Fürstenthum Hechingen, gehörte zur Kl. Alpirsb. Pflege Haigerloch; Grossgartach, O.A. Heilbronn; Haslach, bad. B A.St. an der Kinzig; Vöhringen, O.A. Sulz; Nordweil im Breisgau, bad. B.A. Kenzingen.
11) O.A.St. Spaichingen.
12-14) Füezen a. d. Wertach, bad. B A. Bonndorf, Gölsdorf, O.A. Rotweil, O.A St. Sulz.
15) Die Orte nach denen sich die Zeugen schreiben, werden folgende sein: Dielfurt a. d. Thur, südöstlich von Alttoggenburg, Kant. S. Gallen; Homburg, bad. B.A. Stockach; Alttoggenbnrg, im gen. Kanton; Sulz, O.A.St.; Winzeln, O.A. Oberndorf; Haiterbach, O.A. Nagold; Ow, abgeg. Burg, O.A. Horb, oder Au. nordwestlich von Alttoggenburg, Kant. Thurgau? Seedorf, O.A. Oberndorf; Tannek, bad. B.A. Bonndorf, oder Kant. Thurgau nahe bei Au und Alttoggenburg; Fluorn, Bochingen, O.A. Oberndorf; Zimmern, Burg, O.A. Rotweil; Thalhausen, O.A. Oberndorf; Weigheim, O.A. Tuttlingen; Spaichingen, O.A.St. Geisingen, bad. B.A. Möhringen, a. d. Donan; Wolfach, bad. B.A St. Alstaig, O.A. Sulz.
16) Von hier an Ist Dinte und Schrift von der vorhergehenden etwas verschieden. Eine ähnliche Stelle wie die folgende, jedoch mit mehrfachen Abweichungen, flndet sich auch in der Urk. von 1125-1127. Indessen scheint der Text in beiden Stellen theilweise verdorben. Die darin bezeichneten Grenzen schliessen, sowie sie angegeben sind, keinen Bezirk ein. Im Ganzen dürfte dieser in folgender Weise sich erstreckt haben: Am Heimbah bei Wälde (O.A. Sulz) aufwärts bis zur östlichen Einmünidung des Stapelbachs oberhalb Fluorn und dann an diesem aufwärts bis zu seinem Ursprung. Vom da hinüber an den Bach der bei Röthenberg entspringt und diesem nach bis in den eigentlichen Röthenbach. Den letztern abwärts bis zu dessen Ausfluss in die Kinzig und dann dieser folgend bis zu ihrer Vereinigung mit der andern Kinzig bei Schenkenzeil (bad. B A Wolfach). An der zweiten Kinzig aufwärts über Wittichen (ebendas.) bis zu deren Ursprung, von da auf der Wasserscheide fort bis an den (nördlich vom oben angegebenen fliessenden) Röthenbach und diesen hinab bis ins Ellenboger Thal, und zuletzt von da über den Vogelsberg bis wo der Helmbach bei Walde wieder anschliesst.
|
|
 |
um 1100. — Wolfganch de Witilinchoven ist Zeuge der Bestätigung einer Schenkung an das Kloster Allerheiligen. |
|  |
Quellen zur Schweizer Geschichte - Das Kloster Allerheiligen in Schaffhausen Allerheiligen S. 54f, Nr. 30 |
um 1100, nn. nn. nn.
|
30.
Graf Bertold von Nimburg bestätigt die von seinem Vater und Bruder gemachte Schenkung von Fisibach an Allerheiligen.
(C. 1100.)
Notum sit omnibus Christi fidelibus, tam futuris quam presen-tibus, quod comes || Bertoldus de Niuwenburk,1 filius Erliwivi comitis, predium, quod || pater eius et frater eius tradiderunt monasterio sancti Salvatoris || pro tribus filiabus suis, videlicet Fiusipach,2 et ipse confirmavit et omnino in proprietatem tradidit in presentia nobilium virorum, quorum hec sunt nomina: Hesso de Eichstat.3 Crafth de Upphingen.4 Wolfganch de Witilinchoven.5 Erliwinus et frater eius Bernhardus de Wolvinwilare.4
Ego Eppo, presbiter et monachus sancti Salvatoris, jussus scripsi et subscripsi (R).
Schaffhausen, Klosterarchiv. - Regest: Archiv für Schweizer Gesch. VII 261. - Hidber Nr. 1481.
1 Nimburg, bad. A. Emmendingen.
2 Fisibach (Bachs\ Kant. Zürich, oder Fisibach bei Kaiserstuhl, Kant. Argau.
3 Eichstetten, bad. A. Emmendingen.
4 Opfingen, Wolfenweiler, bad. A. Freiburg i. B.
5 Wittlekofen, bad. A. Bonndorf.
Gut erhaltenes Original Eppo's. Dasselbe fällt wohl vor 1100, in die letzten Jahre des 11. Jahrhunderts, da Graf Bertold von Nimburg erstmals 1100, sein Vater Erlewin aber letztmals 1094 (oben Nr. 21) genannt wird. (Vgl. Freiburger Diöcesanarchiv X, 75.) Die äussere Aufschrift der Urkunde s. Nr. 31.
|
|
 |
um 1100. — Vulknant de Stŏlingen ist Zeuge einer Schenkung an das Kloster Allerheiligen. |
|  |
Quellen zur Schweizer Geschichte - Das Kloster Allerheiligen in Schaffhausen Allerheiligen S. 55f, Nr. 31 |
um 1100, nn. nn. nn.
|
31.
Eberhart von Watt schenkt an Allerheiligen Güter in Griesbach.
(C. 1100.)
Eberhardus de Wata1 tradidit sancto Salvatori et ominbus sanctis eius || in loco, qui dicitur Griezpach,2 duos mansos. Et hi sunt testes, qui hoc || viderunt et audierunt: Adelbertus3 comes et advocatus. Adil|lbero de Singen.4 Vulknant de Stŏlingen.5 Landolt de Seolvingen.6 Diethalm de Hardirin.7 Riwin de Wilari.8 Bertoldus de Stetin.9
Ego Eppo, presbiter et monarhus sancti Salvatoris indignus, scripsi et sub(scrip)si. Amen. Amen. Amen.
Schaffhausen, Klosterarchlv.
1 Watt bei Regensberg, Kant. Zürich.
2 Griesbach bei Schaffhausen.
3 Von Morsberg.
4 Singen am Hohentwiel.
5 Stühlingen, bad. A. Bonndorf.
6 Seelfingen, bad. A Ueberlingen.
7 Herdern, Kant. Thurgau oder bad. A. Waldshut.
8 Weiler, Kant. Schaffhausen oder bad. A. Constanz.
9 Stetten, Kant. Schaffhaosen.
Gut erhaltenes Original Eppo's, mit Nr 30 auf ein Pergamentblatt geschrieben, so zwar, dass dasselbe durch einen Tintenstrich halbirt ist, und jede der beiden Urkunden eine Halbseite einnimmt. Beide Urkunden sind in einem Zuge, gleichzeitig geschrieben, wesshalb ich beide mit gleichem Datum versah. Fällt auch Nr. 31, wie zu vermuthen, noch etwas vor 1100, so wird in ihr Adelbert von Mörsberg erstmals als Klostervogt erwähnt. Ueber dessen Abstammung vgl. den Aufsatz über Liutold von Mörsberg von G. von Wyss im Anzeiger für Schweiz. Gesch. IX, 1.
Die äussere Aufschrift der Doppelurkunde Nr. 30 und 31 lautet: "Confirmatio Bertoldi de Niuwenburk. Item confirmatio Eberhardi de Wata."
|
|
 |
1100. — Hiltheboldi de Tannegge ist Zeuge bei einer Schenkung an das Kloster Allerheiligen. |
|  |
Quellen zur Schweizer Geschichte - Kloster Allerheiligen in Schaffhausen Allerheiligen, S. 58ff, Nr. 34 |
1100, Februar, 27. Riedeschingen?
|
34. Graf Burkhart von Nellenburg schenkt an Allerheiligen sein Gut Hemmenthal mit dem Walde Randen.
1100. Februar 27. Riedeschingen.
Notum sit onmibus Christi fidelibus, tam presentibus quam futuris, qued ego Burchardus, co || mes de Nellenburc,a trado ad monasterium sancti Salvatoris, quod situm est in villa, que vo || catur Scafhusa, predium meum Hemmendal1 cum silva Randa2; tum in agris, pratis, aquis aquarum || ve decursibus, pascuis, molendinis cum omnibus pertinentiis, que vel scribi vel nominari possunt, tum etiam in venationibus, in cunctis utilitatibus trado et ex jure meo in jus et potestatem eiusdem monasterii transfundo pro salute animę meę, parentum meorum ac posterorun. Si quis autemb hanc traditionem infringere voluerit, quod Deus avertat, multam, quam continet carta, persolvat, hoc estb X uncias auri, totidem pondo argenti, insuper hec traditio stabilis et inconvulsa permaneat.
Actum in villa Eschingenc3, ab incarnatione Domini MC, indictione VIII.,d III. kalendas marcii. Signum Burchardi comitis, qui hanc traditionem fecit et, cum ceteris confirmans, super altare sancti Salvatoris posuit coram testibus hic subnotatis: Signum Berhtolfi ducis de Zaringen. Signum Herimanni marchionis de Linthburch.4 Signum Theodorici comitis de Nellenburch. Signum Ludwici comitis de Stoffeln.5 Signum Berhtolfi comitis de Marstetin.6 Signum Arnolfi advocati Augiensis7 de Golthbach.8 Signum Heinrici advocati Constantiensis de Berge.9 Signum Ŏdalrici de Mamburron.10 Signum Arnolfi de Hiltenswilare.11 Signum Lanthberti de Husen12 et filiorum eius Lanthberti et Burchardi. Signum Gebehardi de Seolvingen.13 Signum Ŏdalrici de Ahe.14 Signum Eigelwardi et filii eius Eigelwardi de Özenswilare.15 Signum Gothefridi de Leonegge.16 Signum Hiltheboldi de Tannegge 17 Signum Adelberonis de Singen.18 Signum Adelberonis de Engin.19 Signum Waltheri de Echingen.2 e Signum Rŏdolfi f de Dengen21 et Burchardi de Dengen. S(ignum) Ŏdalrici et Swiggeri fratrum de Luithgeringgen.22 Signum Adelberti g de Ramesheim. h 23 Signum Ŏthgozzi de Hohenstetin. 24 Signum Berhtolfi et Heinrici de Baldingen.25 Signum Erchenberti et Hiltheboldi de Turreheim. 26 Signum Sigebotonis de Rettheim.i 26 Signum Ernestonis de Anselvingen.27 Signum Arnolfi et Ŏdalrici de Nuvenhusen.27 Signum Gerungi et Arnolfi de Gothmŏtingen.27 Signum Bennonis et Bergeri de Speichingen.28 Signum Adelberonis et Hugonis de Huvingen.29
Ego Giselbertus, monachus sancti Salvatoris, scripsi et subscripsri (R). Amen.
a. "De Nellenburc" von Giselbert später eingetragen.
b. "Autem, hoc est" von Giselbert übergeschrieben.
e. "In villa Eschingen" von Giselhert übergeschrieben,
d Das unten erwähnte Duplicat hatte (nach Spleiss) weiter "epartis VII"., concurrente VII".
e. Spleiss "Erchingen".
f. "Rodolfi" übergeschrieben.
g. Giselbert schrieb zuerst irrig "de Ho".
h. Spleiss "Adelberti et Heinrici de Ramesheim".
i. Spleiss "Rietheim".
Schaffhausen, Klosterarchiv. - Abdruck: Mones Anzeiger VI, Nr. 7. - Archiv für Schweizer Gesch. VII, 252. - Redest: Stalin II, 318. - Oberrhein. Zeitschrift I, 75. - Riezler, Gesch. von Donaueschingen (Schriften des Donaueschinger hist. Vereines II, 65). - Hidber Nr. 1510.
1 Hemmenthal, Kant. Schaffhausen
2 Randen, ein Theil des Jura zwischen Rhein, Wutach und dem Hegau. Hier ist wohl der hohe Randen bei Hemmenthal gemeint.
3 Wegen der Nähe des Randens halte ich E. für Riedeschingen, bad. A. Donaueschingen, nicht für Donaueschingen oder Wuteschingen, da diese beide zu entlegen wären.
4 Limburg am Kaiserstuhl bei Breisach. H. m. de L. ist Markgraf Hermann II. von Verona (Baden)
5 Hohenstoffeln, bad. A. Engen.
6 Marstetten a./lller, wirt. OA. Leutkirch.
7 Reichenau.
8 Goldbach, bad. A. Ueberlingen.
9 Heiligenberg, bad. A. Pfullendorf.
10 Mammern am Untersee, Kant. Thurgau.
11 Hiltensweiler, wirt. OA. Tettnang.
12 Hausen, im Donauthal, bad. A. Messkirch.
13 Seelfingen, bad. A.Ueberlingen
14 Ach. bad. A. Stockach.
15 Abgegangen, lag im sg. Madach, bei Buchheim, bad. A. Stockach.
16 Leonegg, lag unweit von Heiligenberg.
17 Thannegg, bad. A. Bonndorf.
18 Singen, bad. A. Constanz.
19 Engen im Hegau.
20 Ehingen, bad. A. Engen; sollte aber Spieiss Recht haben, Langenerchingen (Langdorf) bei Frauenfeld, Kant. Thurgau.
21 Thengen, bad. A. Engen.
22 Liggeringen, bad. A. Constanz.
23 Ramsen, Kant. Schaffhausen.
24 Honstetten, bad. A. Engen.
25 Ober-Unterbaldingen, bad. A. Donaueschingen.
26 Dürrheim, Riedheim, bad. A. Villingen.
27 Anselfingen, Neuhausen, Gottmadingen, bad. A. Engen.
28 Spaichingen, wirt. Oberamtsstadt.
29 Hüfingen,bad. A. Donaueschingen.
Gut erhaltenes Original Giselberts. Aeussere Aufschrift: "Traditio ville Hemmintal cum silva Randin, quam decdit Burcardus comes."
Spleiss hat in seiner Nr. 33 erwähnten Sammlung einen etwas abweichenden Text dieser Urkunde, welchen er nach seiner Angabe einer Membrane Allerheiligens entnommen hat. Diese Membrane enthielt außer obiger Urkunde noch Nr. 33, 42 und 43 und ist heute sammt einem Vidimus von 1491, in welchem auch Nr. 7 enthalten, war, verschollen. Die Membrane gab aber nicht bloss etwa eine Copie obiger Urkunde, sondern höchst wahrscheinlich ein zweites, später ausgefertigtes Original derselben; denn anders sind ihre nur das Datum und die Zeugennamen verbessernden Abweichungen von obigem Texte nicht erklärbar. Auch hier also nehme ich einen Fall der bei Nr. 9 und 25 besprochenen Neuausfertigung einer Urkunde an, wozu hier wohl die Mangelhaftigkeit des Datums und die Auslassung eines Zeugen Veranlassung gegeben haben. Auf den freien Raum des Pergaments schrieb man ebenso, wie auf das in Nr. 25 beschriebene Blatt, noch weitere Urkunden, nämlich Nr. 33, 42 and 43. Aus dem bei Nr. 25 erwähnten Grunde halte icb auch diese Ausfertigung von Nr. 33 für Original, dagegen die Ausfertigungen von Nr. 42 und 43 für Copien; denn die barbarische Sprache, das in ihnen herrschende Recht und ihr von ihnen genannter Schreiber weisen darauf hin, dass ihre Originalien in Rhätien ausgefertigt wurden. Allerheiligen liess sie dann aus irgend welchem Grunde auf dem verschollenen Pergamente copiren.
|
|
 |
1100. — Dem Kloster S. Blasii, quod est situm in Nigra Silva wird Schutz durch eine päpstliche Bulle zugesichert. |
|  |
Codex Diplomaticus Historiae Silvae Nigrae Bd. III; S. 36, Nr. 25. |
1100 März 27. Rom / Lateran
|
N. XXV.
Eiusdem Urbani II. Papæ bulla, qua monasterium S. Blasii in sedis apoatolicæ protećtionem recipit.
An. 1100. 27. Mart.
Ex archiv. S. Blasii.
Urbanus episcopus servus servorum Dei venerabili filio Hutoni a) abbati monasterii S. Blasii, quod est situm in Nigra Silva, eiusque successoribus regulariter promovendis in perpetuum. Piæ postulatio voluntatis effećtu debet prosequente compleri, quatenus & devotionis sinceritas laudabiliter crescat, & utilitas postulata vires indubitanter assumat. Quia igitur dilećtio tua ad sedis apostolicæ præsidium confugiens eius tuitionem devotione debita requisivit, nos supplicationi tuæ clementer annuimus, & monasterium, cui Deo aućtore præsides, cum omnibus ad ipsum pertinentibus sub tutela apostolicæ sedis excipimus. Per præsentis igitur privilegii paginam apostolica aućtoritate statuimus, ut quæcunque hodie idem cnobium possidet, five in futurum concessione pontificum, liberalitate principum vel oblatione fidelium iuste ac canonice poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus & illibata permaneant. Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat idem monasterium temere perturbare, aut eius possessiones aufferre, vel oblatas retinere, minuere, vel temerariis vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur, eorum, pro quorum sustentatione & gubernatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura. Consecrationes altarium sive basilicarum, ordinationes monachorum, chrisma, oleum sanćtum, & cætera ad episcopale officium pertinentia ab episcopo Constantiensi, in cuius dicesi eftis, accipietis. si tamen catholicus erit, & gratiam ac communionem apostolicæ sedis habuerit, & ea gratis & sine pravitate impendere voluerit: alias liceat vobis, quem volueritis adire antistitem, & ab eo consecrationum sacramenta suscipere, vel ad sedem apostolicam recurrere, qui fultus aućtoritate apostolica sine ambiguitate postulata concedat. Sane sepulturam eiusdem loci omnino liberam esse decernimus, ut eorum, qui illic sepeliri deliberaverint, devotioni & extremæ voluntati, nisi forte excomunicati sint, nullus obsistat. Laicos sive clericos fæculares ad conversionem suscipere nullius episcopi vel præpositi contradićtio vos inhibeat. Obeunte te nunc eiusdem loci abbate vel tuorum quolibet successorum nullus ibi qualibet surreptionis astutia seu violentia præponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars sanioris consilii secundum Dei timorem & B. Benedićti regulam elegerint. Si qua igitur ecclesiastica sæcularisve persona hanc nostræ constitutionis paginam sciens contra eam venire attemptaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfaćtione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino iudicio de perpetrata iniquitate cognoscat, & a facratissimo corpore & sanguine Dei & Domini redemptoris nostri Iesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine distrićtæ ultioni subiaceat. Cunćtis autem eidem loco iusta servantibus sit pax Domini nostri Iesu Christi, quatinus & hic frućtum bonæ aćtionis percipiant, & apud distrićtum iudicem præmia æternæ pacis inveniant. Amen. Amen.
Scriptum per manum Petri notarii regionarii & scriniarii sacri palatii.
Datum Laterani per manum Iohannis S. R. E. diaconi cardinalis VII. Κal. Aprilis, Indićtione VII. b) anno dominicæ incarnationis MC. Pontificatus autem domni Urbani II. Papæ XII.
a) Est hic Udo seu Utto quartus S. Blasii abbas, Gisilberti an. 1088. successor usque ad an. 1108. de quo plura T. I. historiæ nostræ memoravimus.
b) Si indićtio non fallat, dicendum foret, iam Urbanum II. eam primum post pascha inchoasse, quod an. 1100. evenit d. 29. Martii, biduo nempe post datam. d. 27. Martii hanc bullam, quo iuxta hunc computum per biduum adhuc currebat prioris anni indićtio VII. Vid. Nouveau Traité de diplomatique (T. V. p. 266.)
|
|
 |
1100. — Heinrici de Wetelsberch ist Zeuge einer Vergabung an das Kloster Allerheiligen. |
|  |
Quellen zur Schweizer Geschichte - Kloster Allerheiligen in Schaffhausen Allerheiligen, S. 60f, Nr. 35 |
1100, Dezember, 29. nn.
|
35.
Sigfrid und Otgoz von Honstetten vergaben an Allerheiligen Güter in Honstetten.
1100. Dezember 29.
Notum sit omnibus Christi fidelibus, tam presentibus quam futuris, quod ego Sigefridus et || frater meus Otgotz tradimus ad monasterium sancti Salvatoris, quod situm est in villa, || quę dicitur Scafhusa, de predio nostro, quod habemus in villa Hohenstetin,1 duos mansos || determinate unum, qui erat cuiusdam Truthmanni beneficium, et alterum communi consilio prescriptum; cum curtificiis, agris, pratis, silvis, cum omnibus pertinentiis tradimus pro salute animę nostrę, parentum nostrorum ac posterorum. Si quis hanc traditionem infringere vel infirmare voluerit hanc cartam, quam continet multam componat, hoc est V uncias auri, totidem pondo argenti, insuper hęc traditio stabilis et inconvulsa permaneat.
Actum anno ab incarnatione Domini MC., indictione VIII., IIII. kalendas januarii, coram testibus hic subnotatis: Signum Sigefridi et Rotgozi de Hohenstetin, qui hanc traditionem fecerunt et super altare sancti Salvatoris, cum ceteris confirmantes, posuerunt. Signum Burchardi comitis de Nellenburc. Signum Heinrici de Wetelsberch.2 Signum Wicperti de Nuenhusen.1 Signum Adelberti de Werneswilare.3 Signum Megenfridi de Orsingen.4
Ego Gisilbertus, monachus sancti Salvatoris, rogatus scripsi et subacripsi feliciter. Amen.
a. Nicht sicher zu lesen.
Karlsruhe, General-Landesarchiv. -Abdruck: Dümgé, Reg.Badensia 118. - Regest: Dümgé I. c. 25. - Hidber Nr. 1513.
1 Honstetten, Neuhausen, bad. A. Engen.
2 Witlisberg, abgegangen bei Hächenschwand, bad. A. St. Blasien.
3 Wirnsweiler, wirt. OA. Saulgau.
4 Bad. A. Stockach.
Gut erhaltenes Original Giselberts (mitgetheilt von General-Landesarchivdirekter Dr. Roth von Schreckenstein in Karlsruhe).
Aeussere Aufschrift: "Predium Sigefridi et fratris sui Ogozi."
|
|
 |
1101. — Heinrici de Wihtelperc ist Zeuge einer Vergabung an das Kloster Allerheiligen. |
|  |
Quellen zur Schweizer Geschichte - Kloster Allerheiligen in Schaffhausen Allerheiligen, S. 61f, Nr. 36 |
1101, April, 21. Schaffhausen/ Allerheiligen
|
36.
Sigfrid, Konrad Eberhart und Ogoz von Reute vergaben an Allerheiligen
Güter im Hegau, Argau, Breisgau und Eritgau.
1101. April 21. Allerheiligen.
Noverit omnium Christi fidelium, presentium scilicet ac futurorum, sollers industria, quod ego Sigefridus et fratres || mei Cŏnradus, Eberhardus et Ogoz hereditatem nostram tradimus ad monasterium, quod situm est in villa, quę dicitur Scafhu || sa, et est constructum in honore sancti Salvatoris et sancte Marię [et] omnium sanctorum, ubi venerabilis Adelbertus gregi Dei || preesse cernitur. Et hoc est, quod tradimus: quicquid hodierna die habere videmur in pago Hegouva in comitatu Lŏdewici in locis infra notatis: ze Rûti, ze Hohenstetin;1 quicquid etiam in pago Argouva sub comitatu Ŏdalrici in istis locis: ze Willineshŏwo, ze Stŏfen, ze Nunnenwilare;2 ad hoc quoque, quod habemus in pago Briscaugia in comitatu Herimanni ze Hugenshein,a 3 necnon etiam in pago Heregouva habere dinoscimur sub comitatu Manegoldi in villa, quę dicitur Polster,c 4 hoc est tamb terris, quam domibus, maneipiis, pomeriis, pratis, pascuis, molendinis, silvis, aquis aquarumve decursibus, viis et inviis, cultis et incultis. Hec ergo omnia de nostro jure atque dominio in jus atque dominium prefati monasterii potestativa manu tradimus atque transfundimus ob remedium animarum nostrarum et parentum nostrorum omniumque fidelium vivorum atque mortuorum. Si quis vero, quod fieri non credimus, hanc traditionis cartam infringere temptaverit, multam, quam carta continet, componat, hoc est auri uncias X et totidem pondo argenti, et insuper hęc traditio omni tempore stabilis et inconvulsa permaneat.
Actum in ecclesia sancti Salvatoris, anno ab incarnatione Domini MCI., indictione VIIII., mense aprili, XI. kalendas mai, luna XVIII., die dominico pasche, coram testibus, quorum hic signa continentur: Signum Burcardi comitis de Rammeshein.a 5 S. Waltonis de Sitin.6 S. Immonis de Immindingen.7 S. Gerungi de Cimbern.7 S. Heinrici de Wihtelperc.8 S. Adelberti de Gamertingen.9 S. Guntfridi de Gŏtmŏtingen.7 Burchardi de Esschingen.10 S. Eberhardi de Mezingen.11 S. Lŏtoldi de Lŏtoldeshusen.12 S. Herimanni de Bŏselingen.7 S. Adelberti de Wintersbŏron.12 S. Meginfridi de Orsingen.13 Rŏperti de Hadolfingen.14 S. Adelberti de Werenswilare.15 S. Regenhardi de Michelenstein.16
Ego itaque Werenharius, iudignus diaconus et monachus sancti Salvatoris, rogatus scripsi et subscripsi (R). Amen.
a. Kann ebenso gut Hugeshem, Rameshem heissen.
b. "Tam" von Werenhar nachgetragen.
c. Anfangs stand Pulster. Die Correctur rührt von Werenhar her.
Karlsruhe, General-Landesarchiv. - Abdruck: Dümgé, Reg. Bad. 119. - Wirt Ukbch. I, 330. - Regest: Dümgé I. c. 26. - Stälin II, 318. - Hidber Nr. 1516.
1 Honstetten, bad. A. Engen, .Rente, bad. A. Stockach.
2 Willisau, Nunwil am Baldegger See, Kant Luzern, Stauffen, bei Zofingen, Kant Argau.
3 Auggen, bad. A. Müllheim?
4 Bolstern, wirt. OA. Saulgau.
5 Rammsen, Kant Schaffhausen. B. de R. ist wohl identisch mit Graf Burkhart von Frickingen (Nr. 20), nicht mit Burkhart von Nellenburg.
6 Seitingen, wirt OA. Tuttlingen.
7 Immendingen, Zimmern, Gottmadingen, Büsslingen, bad. A. Engen.
8 Witlisberg, abgegangen, bad. A. St. Blasien.
9 Gammertingen in Hohenzollern.
10 Donaueschingen.
11 Metzingen, wirt OA. Urach.
12 Litzelshausen bei Schienen, bad. A. Constanz, eher als Luizhausen, wirt. OA. Ulm.
13 Winterspüren, Orsingen, bad. A. Stockach.
14 Elfingen, Kant Argau?
15 Wirnsweiler, wirt. OA. Saulgau.
16 Michelstein bei Egisheim, wirt. OA. Spaichingen.
Gut erhaltenes Original Werenhars (vom General-Landesarchiv mir gütigst zur Vergleichung mit Nr. 37 nach Donaueschingen übersandt.)
Aeussere Aufschrift: "Predium Sigefridi de Ruti et fratrum eius." Sigefrid wurde also sowohl nach Honstetten, als auch nach Reute benannt.
|
|
 |
1102. — Adilhardi de Chrenchingen, Berhtoldi de Witilinchoven u. Rŏdolfi de Gurtwil sind Zeuge einer Verzichtserklärung Bertholds von Zähringen. |
|  |
Quellen zur Schweizer Geschichte - Das Kloster Allerheiligen in Schaffhausen, S. 65ff, Nr. 39. |
1102, März, 14. Schaffhausen
|
39.
Herzog Bertold von Zähringen verzichtet auf seine Ansprüche an die von seinem Vater an Graf Eberhart von Nellenburg in Schaffhausen vertauschten Grundstücke.
1102. März 14. Schaffhausen.
Noverit omnium Christi fidelium prudens sollercia, tam presentium quam futurorum, quod comes Heberhardus de Nellinburc1 cum duce Berhtoldo de Zaringen fecerit quoddam concambium || communi voto, communi consilio deliberatum, dans duci duos mansos in Rinharth 2 pro quodam parvo predio in villa Scafhusen sito, quod, ut foret stabile et firmum, ex utraque parte cum juramento || fidelissime est confirmatum. Deinde fere post quinquaginta annos filius eius, dux Berhtoldus, perverso suorum quoruudam consilio voluit paternum testamentum detestari, pervertere, infringere, adnullare. Vo || luit, sed, Deo gratias, Deus et sancta veritas noluit, quippe non est prudentia nec est consilium contra Dominum. Quo cognito, frater eius Gebehardus, Constantiensis episcopus, modo blandiendo monebat, modo minando Dei judicium deterrebat, libere libera voce arguens, coram Deo eum reum fieri sacrilegii, coram hominibus criminis perpetui. Tandem hoc intimo [sermone] contestantis attonitus continuo animi propositum deposuit, sententiam mutavit, suam causam injustam profiteri non erubuit. Hęc mutatio dextere Dei excelsi fuit; inde ab omni fideli spiritu Deo laus et gloria ęternaliter sit. Igitur quia paternam fidem spiritu perfidię, etiam sola prava voluntate videbatur decolorasse, doluit, intimę pęnituit. Quid multis moror? Deo predestinante omnia bona in bonum, in quodam colloquio cum multis nobilibus Scafhusen habito hęc causa, hęc querimonia coram episcopo fuit representata. Tunc dux in presentia omnium publice confessus est, se peccasse, nullam justam causam, nullam justam racionem habuisse. Et ut comprobaret omnibus in hac re sincerę fidei pignus, coram omnibus in manum episcopi dextram dextrę dedit, cum equipollentia juramenti promisit, paternum testamentum se numquam ampliusa violaturum, damnaturum, aliquo modo lesurum. Quid plura? Quod abnegavit, quod abdicavit, dictis, factis domino Salvatori dicavit.
Actum in loco ipso Scafhusensi, anno ab incarnatione domini millesimo centesimo II., pridie nonas martii, feria V., luna XIIII., indictione X., inb presentia G(ebehardi) Constantiensis episcopi, Adelberti Scafhusensis abbatis, coram testibus hic subnotatis: Signum Berhtoldi comitis de Marstetin.3 Diethalmi deTockinburch4. S. Ŏdalrici et fratris eius Adelgozi de Manburron.5 S. Liutoldi de Murchart.5 S. Eggehardi de Bettewisin.5 S. Volchmari de Woppenŏe.5 S. Cŏnradi de Gisingin.6 S. Cŏnradi et fratris eius Rŏdolfi de Haperch.7 S. Triutwini de Grescpach.8 S. Gŏnonis de Berengin.8 S. Amezonis de Michilnse.9 S. Eberhardi de Andelvingen.10 S. Wezilonis de Gandirswilari.11 S. Otwini de Teggingin.12 Diethalmi de Evin.12 S. Liutoldi de Vultirtingin.12 S. Adilhardi de Chrenchingen.13 S. Liutoldi de Arhilingen.14 S. Fridirici de Haginbŏch.15 S. Bernheri de Wastachingin.15 S. Volcheri de Stadilhovin.16 S. Geroldi et Berhtoldi de Witilinchoven.17 S. Piligrini de Rafsa.15 S. Berhtoldi et fratris eius Rŏdolfi de Gurtwil.18 S. Adelberti de Caltenbach.19 S. Adilgozi de Botstein.20 S. Adilberonis de Singin.19 S. Egnolfi de Hasilach.21
Ego itaque Gisilbertus, presbiter indignus et monachus sancti Salvatoris, scripsi rogatus et subscripsi (R) feliciter. Amen.
a. "Amplius" ist von Gisilbert übergeschrieben.
b. "In" steht auf Rasur.
1 Die Namen der Tauschenden, der Tauschgegenstände und die Zeitangabe beweisen, dass Herzog Bertold den Tausch von 1050 (Nr. 3) angefochten hat, was er nicht als Eigenthümer, sondern nur in seiner Eigenschaft als Vogt der Bamberger Kirche thun konnte.
2 Wald östlich von Schaffhausen, nördlich von Büsingen, südlich vom Herblinger Thal
3 Marstetten, wirt OA. Leutkirch.
4 Toggenburg, Kant St. Gallen.
5 Mammern, am Untersee. Murkhart bei Frauenfeld. Bettenwiesen, Wuppenau, Amt Tobel, Kant. Thurgau.
6 Geisingen, bad. A. Donaueschingen.
7 Hachberg (jetzt verdorben Hochburg), bad. A. Emmendingen ?
8 Griesbach, Beringen, Kant. Schaffhausen.
9 Bichelsee bei Fischingen, Kant Thurgau?
10 Andelfingen, Kant. Zürich.
11 Ganterswil an der Thur, Kant. St Gallen.
12 Deggingen, Oefingen (heisst noch 1297 in einer Donaneschinger Urkunde Evin), Wolterdingen, bad. A. Donaueschingen.
13 Krenkingen, bad. A. Bonndorf.
14 Arlen bei Singen, bad. A. Constanz.
15 Hagenbuch bei Winterthur, Wasterkingen, Rafz bei Eglisau, Kant. Zürich.
16 Stadelhofen, Vorstadt von Zürich.
17 Wittlekofen, bad. A, Bonndorf.
18 Gurtweil, bad. A. Waldshut.
19 Kaltenbach bei Randegg, Singen, bad. A. Constanz.
20 Böttstein bei Zurzach, Kant. Argau.
21 Haslach bei Neunkirch, Kant Schaffhausen.
Abgeblasstes Original Gisilberts, auf die Rückseite des in Nr. 25 besprochenen Pergamentblattes geschrieben.
Der 14. März 1102 war feria VI, luna XXII.
|
|
 |
1102. — Heinrici de Witilsperc u. Bertoldi de Witilnchoven sind Zeugen einer Vergabung von Besitzungen auf den Alpes an das Kloster Allerheiligen. |
|  |
Wirtembergisches Urkundenbuch, Bd. I S, 333f, Nr. 263 |
1102 April 02. Schaffhausen
|
CCLXIII.
Eberhard von Metzingen stiftet zum Kloster Allerheiligen in Schaffhausen, wo sein Sohn Adelbert Abt ist, all sein Eigen auf der Alb im Orte Bleichstetten.
Schaffhausen 1102. April 2.
In dei nomine. Ego Eberhardus de Mezzingen, divinę credulus || voci qua dantibus dicitur dari, insuper pręsenti diffidens instabilitati, cogitans || incerlitudinem rerum transeuntiuni, et desiderans adipisci pręmium ęternorum, || cum manu uxoris meę Richincę et cum filio meo Eberhardo, Berloldo etiam fllio meo assentiente, trado ad monasterium sancti salvatoris et omnium sanctorum quod situm est in villa Scafhusa, ubi modo venerabilis abbas Adelbertus, filius meus, gregi dei pręesse cernitur, quicquid hodierna die proprietatis supra Alpes habere videor in loco qui Bleichstetin 1 dicitur, hoc est tam terris quam domibus, mancipiis, edificiis, areis, pratis, pascuis, silvis, aquis aquarumque decursibus, viis et inviis, exitibus et regressibus, cullis et incullis, quesitis et inquirendis, et quicquid dici aut nominari potest: omnia videlicet de meo iure et dominio, liberis meis consentientibus, in ius et dominium prefati monasterii ex integro trado atque transfundo pro anima mea et filii mei Eberliardi, et pro animabus omnium liberorum meorum et parentum ac fratrum meorum, et omnium fidelium defunctorum. Si quis vero, quod fieri non credo, et quod deus avertat, ego ipse, aut ulla opposita persona, contra hanc traditionem venire et eam infringere et pervertere templaverit, irrita fiat eius machinatio; insuper multam quam carta continet coactus persolvat, hoc est auri uncias V, et argenti pondo totidem, sed et pręsens traditio rata et inconvulsa omni tempore permaneat, stipulatione subnixa. Actum anno dominice incarnationis millesimo CII., indictione X., mense Aprili, VIII. idus eiusdem mensis, die dominica, luna XV., ante ęcclesiam s. salvatoris, coram domno Gebehardo episcopo et Adelberto abbate, atque multis idoneis testibus, quorum hic nomiua et signa 2 sunt subnotata. Signum Eberhardi et filii eius Eberhardi de Mezzingin 3, qui hanc traditionem fecerunt ac firmaverunt. Signum Manegaldi comitis de Alshusin. signum Theoderici de Nellenburk. Signum Werinharii de Chilichein. signum Heinrici de Witilsperc. Signum Trudewini de Immindingen. signum Reginhardi de Michilustein. signum Meginfridi de Orsinga. signum Bertoldi de Witilnchoven 4. signum Marcuardi de Speichingen. signum Adelberti de Werinswilari. signum Wolferadi de Tŏlinhoven 5.
Ego itaque Marcwardus, indignus presbyter et monachus sancti salvatoris, rogatus scripsi et subscripsi feliciter. (Recognitions-Zeichen.) Amen. Amen. Amen.
Nach dem Original des Kantons-Archivs in Schaffhausen. - Hinten: DE BLEICHSTETIN.
1 Bleichstetten, O.A. Urach.
2 Die fehlenden Handzeichen hinter den Namen könnten auf die Vermuthung führen, dass das noch erhaltene Exemplar eine gleichzeitige Abschrift sei. Doch dürfte dieser Umstand an sich noch nicht entscheiden.
3 Metzingen, O.A. Urach, s. die Urk. v. 21. Apr. 1101, Anm. 8, S. 330.
4 u.5 Wittlekofen, bad, B.A. Bonndorf; Tautenhofen , O.A. Leutkirch. Die übrigen Namen bedürfen theils keiner Erklärnng, theils sind sie in der gen. Urk. schon erklärt.
|
|
 |
1105. — Das Kloster S. Blasio erhält Besitzungen in Beuren und Eschach. |
|  |
Codex Diplomaticus Historiae Silvae Nigrae Bd. III; S. 40, Nr. 28. |
1105 Februar 26. Ulm
|
N. XXVIII.
Conradus de Baldeshusin monasterio S. Blasii ecclesias in Ascpach & Biurron donat.
Ann. 1105. 26. Febr.
Ex archiv. S. Blas. T. I. p 393.
Notum sit omnibus tam præfentibus quam futuris, quod Conradus de Baldeshusin & uxor eius Richinza ac filius eorum Rapoto dederunt dimidiam partem in ecclesiam Ascpach constitutam: item dederunt in terra, molendinum & terram falicam, & alia iuris sui prædia, decem & septem mansos in eadem villa: item dederunt in villa Biurron Deo & S. Blasio & omnibus ibi Domino servientibus, dimidiam partem & oćtavam alterius partis & advocatiam super eandem ecclesiam apud villam Biurron constitutam absque omnium hominum contradićtione cum omni iure ipsius prædii: scilicet curtem unam ad viginti mansos computatam , ut præfatum monasterium eo iure vel lege possideat , sicut ipsi per succedentium temporum curricula possederunt , cum mancipiis utriusque sexus ad idem prædium pertinentibus. Hæc traditio faćta est temporibus domni Utonis venerabilis abbatis , cuius etiam sigillo hæc charta est signata. Aćtum apud Ulmo anno ab incarnatione Domini MCV. IV. Calendas Martii, coram testibus, quorum ista sunt nomina.
Henricus filius VVelfonis ducis de Altorf. Bertboldus de Chilchperch. Okocz, de VVarmundisriet. Tietbo de Bozmumdishusin. Swikerus de Gumdilvingin. Bertholdus & frater eius Erlewinus de Sparwariseicko. Sigefridus de Breintintal. Mamegoldus de VVeirde. Liutoldus de Figinhart. Pilgrinus de Hurwiln. Tegenhardus & frater eius Bertholdus de Rotinbach, Hoholdus de Gozirshusin, & alii plures.
Bertholdus comes Chilchperc dedit in eadem villa Biurron unum mansum.
Tiethelmus quoque dedit quartam partem in ecclesia apud eandem villam Biurron a).
a) Appendet in autographo San-Blasiano Sigillum Uttonis abbatis S. Blasii.
|
|
 |
1107. — Heinricus de Witilsperk u. Walthero de Wicen sind Zeugen der Beurkundung einer Vergabung an das Kloster Allerheiligen. |
|  |
Allerheiligen in SchaffhausenDas Cartular von Rheinau, S. 73f, Nr. 45. |
1107 Juni 02. Schaffhausen.
|
45.
Bertold von Ittingen schenkt an Allerheiligen ein Gut in Alosharth mit einem Leibeigenen.
1107. Juni 2. Schaffhausen.
Bertoldus de Ittingen1 dedit predium in villa Alosharth2 || cum Manegoldo serviente ad monasterium sancti Salvatoris || et omnium sanctorum eius, quod situm est in villa Scafhusa. Et hi sunt testes, || qui hoc viderunt: Adelbertus comes3 et advocatus. Cŏno de Seolvingin.4 Cŏnradus filius eius. Eberhardus, Landoldus filii eius. Arnoldus de Warta.5 Heinricus de Witilsperk.6 Adelbero de Wiscilinchoven.7 Eberhardus de Singen.8 Sefridus consobrinus Adelberonis de Singen. Adelbertus de Caltenbach.8 Walthero de Wicen.9 Liupprandus de Rŏdolfesrith.10
Actum in loco Scafhusensi, anno dominice [incarnationis] millesimo CVII., indictione XV., mense junio, IIII. nonas junii, die dominica, luna VII.
Ego itaque Marcwardus, indignus presbiter et monachus sancti Salvatoris, rogatus scripsi et subscripsi. (R)
Zürich, Staatsarchiv, - Abdruck: Hidber, diplomata Helvetica varia (II. Band des Urkundenregisters) 39. - Regest: Hidber Nr. 2809.
1 Kant. Thurgau.
2 Dürfte, da die Urkunde ursprünglich unter den Illnau betreffenden Archivalien von Allerheiligen lag, ein nunmehr abgegangener Ort bei Illnau, Kant. Zürich sein.
3 Von Mörsberg.
4 Seelfingen, bad. A. Ueberlingen.
5 Wart bei Winterthur, Kant. Zürich.
6 Abgegangen bei Hächenschwand, bad. A. St. Blasien.
7 Wislikofen bei Zurzach, Kant Argau.
8 Singen, Kaltenbach, bad. A. Constanz.
9 Weizen, bad. A. Bonndorf.
10 Ober- Unterrussenried, wirt, OA. Tettnang.
Gut erhaltenes Original Marcwards. Die Abschrift besorgte Professor Meyer von Kronau. Die Vergleichung mit andern Urkunden Marcwards ergab, dass Marcward unzweifelhaft diese Urkunde geschrieben hat.
Der 2. Juni war luna 8.
Aeussere Aufschrift: "Predium Bertholdi de Ittingia."
|
|
 |
1109. — Hugo de Tannegge ist Zeuge einer Transaktion im Kloster St. Peter. |
|  |
Rot. Sanpetr., Freiburger Diöcesanarchiv. 15, 137f |
1109, nn., nn. nn.
|
In nomine sanctę et indiuiduę trinitatis. Notum sit omnibus Christi fidelibus tam futuris quam presentibus, quod uir summę nobilitatis dux Berhtoldus I.1 cum uxore sua bonę memorię AgneteI.2, hoc annuente et rogante reuerendissimoI.b Constantiensi episcopo domno Gebehardo I.3, eiusdem ducis germano, inter cętera liberalitatis suę opera quendam locum, qui dicitur Buhse cum omnibus ad eum pertinentibus pro redemptione animę suę, deo et sancto Petro apostolo, ęcclesię nostrę patrono, prępotestatiua manu contradidit, qui multis diebus usibus monachorum in cęnobio nostro degentium cum uniuersis suis reditibus libero et intemerato iure seruiuit. Reuolutis autem aliquot annorum circulis quidam peruersus ex militibus ducis pro quodam utilitatis suę negotio, ius-iurandi non metuens se obligare sacramento, cum uotum suum ad effectum perduxisset, nec facultatibus suis miser a iuramento, quod fecerat, solui potuisset, domnum suum ducem adiit, diuersis promissionibus, multis obtestationibus inprimis satis contradicentem ad hoc demum compulit, quod homo tantę dignitatis deo facere presumeret iniustitiam, ne suus miles periurus hominum amitteret iustitiam. Nam licet inuitus, ob hanc tamen necessitatem militis sui deuictus precibus, quendam uicum, Uttewilare uocatum, ad supradictum pertinentem locum, cuidam comiti nomine Diepoldo fecit beneficiarium. Uerum dum comes idem naturę cedens tandem obiisset ac dux prefatus secum reuolueret, quid egisset, et legatione fratrum, quos iniuriauerat, interpellatus, et superna inspiratione cordetenus uisitatus, eo tempore in uigilia ascensionis domini cum filio suo, domno Rŏdolfo aduenit pacificus, uidelicet ea, que iniuste commiserat, correcturus. Igitur in sequenti die ipsius sollempnitatis ad monasterium procedens, in conspectu uenerabilis abbatis domni Epponis II.1 et fratrum, circumstante non parua, quę tali die conuenerat, plebe, reliquiis sanctorum apportatis, predium, quod abstulerat, humiliter reddidit, et nequaquam de cetero in hoc aut aliis ecclesię nostre rebus se nociturum, sed omnibus, quibus posset, modis deo et sancto Petro fideliter et deuote promittens semper profuturum, postulante memorato abbate, eundem uicum ibidem suscepit in suę defensionis patrocinium. Aderant ibi eodem tempore cum duce preter uulgus aliqui nobilium uirorum, quorum nomina hic conscripta sunt in rei gestę testimonium: Hugo de Tannegge. Walto de Pforron. Marcwart de Nidingen. Ernest de Steine. Harpertus de Wilheim. Immo de Insse. Actum ante basilicam sancti Petri.
1109 Anno ab incarnatione domini M°.C°.VIIII°.
I.a Rot. liest reuerentissimo.
I.1 Berthold II, Herzog von Zähringen, 1111, April 13.
I.2 Agnes von Rheinfelden 1111, Dec. 19.
I.3 Gebhard, Bischof von Constanz, 1110, Nov. 2.
II.1. Abt Eppo von St. Peter 1132, Jan. 1.
|
|
 |
1110. — Das Kloster S. Blasii, quod in Nigra Silva ansässig ist, erhält eine Schenlung von Oggoz. |
|  |
Codex Diplomaticus Historiae Silvae Nigrae Bd. III; S. 48, Nr. 31. |
1110 Oktober 22. Burg Kellmünz
|
N. XXXI.
Oggoz prædia in Warmundisriet promittit S. Blasio.
An. 1110. 22. Oćt.
Ex Archiv. S. Blasii.
Ego Oggoz, de Heigirnbuch a) trado in manum fidei Wernhero de Swabeiko b) prædia, quæ hodierna die visus sum habere in loco, qui dicitur Warmundisriet cum omnibus appendiciis suis agris, pratis, silvis , cultis, & incultis, quæsitis & inquisitis, nec non Heinricum, cum omni familia ad idem oppidum pertinente, ea videlicet conditione, ut si absque liberis ex legitima, coniuge procreatis ex hoc seculo discedam , vel si ante manum non retaxem , ipse eadem prædia ad monasterium S. Blasii, quod in Nigra Silva situm est, contradat. Aćtum prope castrum Chelminzo c) anno ab incarnatione Domini MCX. indićtione . III. X. Kal. Novembris feria prima præsentibus, quorum ista sunt nomina. Oudalricus de Bregenzo. Chuono de Baldisheim. Eberhardus de Meizingen. Heinricus de Hohenwanc. Teginhardus & frater eius Bertoldus de Rotinbach. Amizo de Gersbach. Helinwinc de Riedin, Landoldus de Lobhein.
a) Oggoz hic , seu Adelgoz de Heigirnbuch forte illius familiæ fuit, unde deinde prodierunt comites de Haigerloch.
b) Celebris olim fuit comitum Schwabecensium progenies in vicinia Augustanæ civitatis, & Mindulæ fluvii. Wernerus de Swabeiko idem fuisse videtur, qui circa idem tempus abbatiam Urspergensem condidit comes de Schwabeco. (Annal. Præmonstr. T. II. p. 1148.)
c) Kelmünz, seu Cælius Moms arx cum pago in comitatu Rechembergensi ad Ilaram fluvium.
|
|
 |
1111. — Walicho et Bertoldus de Tanneggi sind Zeugen bei der Beurkundung einer Schenkung zugunsten des Kosters Allerheiligen. |
|  |
Quellen zur Schweizer Geschichte - Kloster Allerheiligen in Schaffhausen Allerheïligen, S. 76, Nr. 47 |
1111 Mai 06. Schaffhausen
|
47.
Trudewin von Griesbach schenkt an Allerheiligen den Mansus Aschach in Griesbach.
1111. Mai 6. Schaffhausen.
Trudewinus de Grizpach1 dedit ad monasterium sancti Salvatoris in prefato loco Grizpach mansum unum, qui || Aschach dicitur, cum omni jure pro remedio animę suę atque carissimę uxoris suę Gepe defunctę et pro animabus || parentum suorum. Et hi sunt testes, qui hoc viderunt et audierunt: Ego Trudewin hanc traditionem manu || propria corroboravi. Adelbertus comes de Morisberk,2 advocatus predicti monasterii, hanc donationem suscepit. Eberhardus de Mezzingen.3 Eberhardus filius eius. Werinherus de Chilicheim.4 Hartmŏt de Wancheim.5 Walicho de Tanneggi.6 Bertoldus frater eius. Gebino frater ipsius.
Actum anno ab incurnatione domini millesimo CXI., epactis XIIII., concurrente VI.,a indictione III., II. nonas maii, die sabbati, luna XXV., in loco Scafhuseni (!), coram domino Adelberto abbate et aliis fratribus suis.
Ego igitur Marcwardus, indignus presbiter et monachus sancti Salvatoris, rogatus scripsi et subscripsi.
a VI steht auf Rasur.
Schaffhausen, Klosterarchiv. - Regest: Hidber Nr. 1562.
1 Griesbach, Kant. Schaffhausen,
2 Mörsberg, Kant. Zürich.
3 Metzingen, wirt. OA. Urach.
6 Kirchheim, wirt OA. Ehingen.
7 Wankheim, wirt. OA. Tübingen.
8 Tannegg, bad. A. Bonndorf.
Gut erhaltenes Original Marcwards.
Aeussere Aufschrift: "Confirmatio Trutwini de Griezbach."
Das Datum stimmt bis auf die Indiction, denn 1111 war ind. IV, nicht III.
|
|
 |
1111. — Birhtilonis et Eberhardi fratris eius in Berowa, Geroldi et Ernist in Witilinchovin et Valischin sowie Gepun de Wiehtilsperch sind Zeugen einer Bestätigungs-Beurkundung. |
|  |
Quellen zur Schweizer Geschichte - Kloster Allerheiligen in Schaffhausen Allerheïligen, S. 79ff, Nr. 49 |
1111, September, 4. Mainz
|
49.
Heinrich V. bestätigt die Freiheiten und Besitzungen Allerheiligens,
1111 September 4. Mainz.
(Chr) In nomine sancte et individue trinitatis Heinricus divina favente clementia Romanorum IIII. imperator et augustus. || Si ecclesiis divino cultui mancipatis et fratribua inibi Deo famulantibus imperialis patrocinii nostri solatium prebuerimus, nos inde procul dubio divinitus remunerari non diffidimus. Quapropter fidelium nostrorum, tam presentium quam fntu || rorum, universitas noverit, qualiter Everhardus religiosus comes de Nellinburcg venerabile quoddam cenobium apud villam Scaphusam in suę proprietatis fundo edificavit et beato Petro oblatum in jus perpetuum et tutelam apostolice sedis tempore Gregorii pape huius nominis VII. absque ullius contradictione contradidit. Igitur quicquid immunitatis a predicto pontifice sanctę et apostolicę sedis itemque ipsius successoribus, sanctę Romanę ęcclesię presulibus, videlicet Urbano, Pascale, ipsi loco concessum est, nos guoque concedimus et lege imperpetuum valitura corroboramus. Statuimus itaque, ut universa, que prefatus comes et filius eius Burchardus itemque alii cuiuscunque ordinis viri predicto cenobio de suis facultatibus contulerunt et quecunque hodie possidet, firma tibi, reverende abba Adilberte, tuisgue successoribus ad usum monachorum Deo ibidem servientium in omne tempus permaneant, nec tibi ac successoribus tuis liceat, inde quicquam, nisi ex fratrum cousilio, in beneficium dare aut milites aliquos creare. Preterea decreto in ęternum mansuro decernimus, ut nullis omnino viventium liceat, jam dicto monasterio aliquas proprietatis conditiones, non hereditarii juris, non advocatie, non investiture, non cuiuslibet potstatis que libertati ac quieti fratrum noceat, vendicare. Abbas sane cum fratribus advocatum, quem sibi utiliorem providerint, instituant. Qui si postmodum inutilis fuerit, imperiali judicio deponatur, et alias utilior futurus ab abbate et fratribus absque ullius contradictionis scrupulo substituatur. Qui advocatus inpossessionibus sepe dicti monasterii nullam potestatem habeat castellum aliquod vel munitionem edificare neque aliquas hospitationes indebitas aut precarias seu freda vel redibitiones exigere aut palefredos tollere, non secundum advocatum sine permissione abbatis et fratrum ordinare, sed contentus sit concesso sibi jure et tercia portione earum rerum, que de litium compositionibus fori jure accrescunt Predia monasterii et mancipia utriusque sexus ad ipsum monasterium pertinentia distrahere, alienare vel in beneficium dare non presumat Ipsum enim locum Scaphusę cum omni jure, scilicet nundinis, mercato, moneta; naulo, theloneo, villis, vicis, areis, servis, ancillis, tributariis, decimis, forestibus, silvis, venationibus, piscationibus, molendinis, aquis aquarumve decursibus, campis, pratis, pascuis, terris cultis et incultis, ęcclesię ornamentis, vel quicquid ad presens illuc pertinet, ad potestatem et dominium abbatis presentis decreti pagina inconvulsum permanere statuimus: Cellam sancte Agnetis in prenominato loco Scafhusensi cum omni jure et sibi attinentibus; item ecclesiam ad Chilcpercg1 et predium Widiloch2 et Fula3 cum silva, que dicitur Gartispurch,3 et uno prato ad Morinshusen4 sito; item allodia in ambabus villis Hallaugia superiori et inferori4 et in Guntrammingin4 predium cum foreste Loufareberch;4 item apud Renum in Nuwenhusen4 tresjusjurnalem unum et curtim molendinariam; item cellam sancte Fidis5 in locis Gravinhusin et Slŏchse et monte Stoufin dictis cum propriis et communibus, propriis dico a Rotinbach usque ad Swarzaha, communibus autem a Swarzaha usque ad medium Albe fluvium; item in pago Prisgaugia predium in Talhusin et in Scalchstetin;7 item villa Nuwenhusin8 cum omnibus pertinentiis suis; item predium in Ŏviltingin9 et in loco Happinmuli9 tres mansos et tresjusjurnalem unum; item villam Wolvenhusin10 nec non Reimminsheim10 cum ecclesia; item predium in Hemmintal4 cum adjacente foreste, quod vulgo Rando dicitur; item villam Bŏsingin1 et Gennarisprunnin4 cum silvis Rinhart et 4 Bezirloch11; item predium in Luppinis12 cum investitura ęcclesię et advocatia et vinea in Malancis 12; hęc omnia prefati comitesa predicto monasterio larga manu tradiderunt; item allodium Bertholfi de Gimundi12 et uxoris eius Junzilę Amilgerisfelt,12 cuius termini sunt in dextra parte a ponte,14 qui vicinus est Magno lapide usque ad Salices, in sinistra vero parte a Sancto fonte usque ad ripam Baldishusin, 15 huius superiora tendunt usque ad ortum fluvii Metimę,16 et eius occidentalis plaga est ab ipso fonte Metimę usque ad predictas Salicea, et predium eorundem in Wilare;17 item predium Waltheri, Birhtilonis et Eberhardi fratris eius in Berowa 17; item predium Geroldi et Ernist in Witilinchovin et Valischin;17 item cellam sancte Marie in fundo Waginhus in,19 que pro querimonia predicti abbatis in plena curia Maguntię coram nobis et principibus regni data sententia, .quia a Constantiense episcopo Gebehardo contra justitiam ablata fuerat, confirmata est; item allodia Adilberti Williheris19 et Isinhartis nec non investitura ęcclesię in Siggun19 cum omnibus appendiciis; item predium Gepun de Wiehtilsperch20 in Griesingin21 cum investitura ęcclesię; item predium Bernhardi et uxoris Berthę in Seegga cum lacu Titunse22; item Gerungi et Waltheri predium in Wizin17 cum ecclesia. Has et ceteras eiusdem monasterii possessiones locumque ipsum nulli personę parvę aut magnę, cuiuscunque sit dignitatis et ordinis, liceat temerarie perturbare et eius res auferre, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum sustentatione ac gubernatione concessa sunt, omnimodis usibus profutura. Si quis vero temerarius hanc privilegii paginam sciens, (contra eam) venire temataverit, C libras auri componat, cuius pars media prenominato monasterio, pars altera fisco nostro inferatur. Et ut hęc rata et inconvulsa omni deinceps tempore permaneant, hanc inde kartam scribi et sigilli nostri impressione insigniri jussimus manuque propria, ut infra (apparet), corroborantes, qui presentes aderant testes, subternotari fecimus, quorum nomina sunt hec: Adilbertus Maguntinensis archiepiscopus. Bruno Treverensis. Fridericus Coloniensis et alii episcopi: Burchardus Monasteriensis, Uno Hildinisheimensis, Eberhardus Eichstetensis, Bruno Spirensis, Cŏno Strazburgensis. Fridericus dux nec non Hermannus comes de Saxonia, Beringarius de Bawaria, Tibaldus marchio, Hermannus marchio23 et ceteri quam plures.
Signum Heinrici quarti Romanorum imperatoris invictissimi. (M)
Albertus Moguntinus archiepiscopus et archicancellarius recognovit.
Data II. nonas septembris anno dominicę incarnationis MCXI., indictione IIII., regnante Heinrico IIII. rege Romanorum anno VI., imperante I. Actum est Maguntie in Christo feliciter. Amen.
(S)
a. "Pref. com." ist doppelt geschrieben.
Schaffhausen, Staatsarchiv. - Abdruck: Fickler 99. - Regest: Stumpf Nr. 3074. - Hidber Nr. 1564 (und II. Band, pag. LVI).
1 Kirchberg, Büaingen, bad. Enclave im Kant. Schaffhausen.
2 Widloch, Garsburg in nächster Nähe von Schaffhansen.
3 Fulach, abgegangen, lag bei Schaffhausen.
4 Merishausen, Ober-Unterhallun, Guntmadingen, Laufenberg, Neuhausen, Hemmenthal, Randen, Gönnenbrunn, Reinhart, Kant Sehaffhausen.
5 Aelteste Erwähnung dieser Zelle.
6 Vgl. Nr. 26, Anm. 4- 6.
7 Thalhausen, Schallstadt, bad. A. Freiburg i/Br.
8 Da Neuhausen am Rhein schon genannt ist, nicht etwa Neuhausen, bad. A. Engen, sondern Neuhausen ob Eck, wirt. OA. Tuttlingen, denn an diesem Orte war Allerheiligen nach gütiger Mittheilung des Archivraths Dr. Stälin in Stuttgart noch im 16. Jahrhundert begütert, namentlich besass es dort den Kirchensatz.
9 Ober-Unteruhldingen, Happenmühle, bad. A. Ueberlingen.
10 Wolfenhausen, Remmingsheim, wirt. OA. Rottenburg.
11 Dieser Waldname scheint nicht erhalten.
12 Maienfeld, Malans, s. darüber Nr. 42 und 43.
13 S. Nr. 44.
14 Die hier angegebenen Grenzen sind nicht mehr festzustellen, denn wir kennen die Brücke, den grossen Stein, die Weiden, den Heiligenbrunn nicht mehr.
15 Balzhausen, bad. A. Bonndorf,
16 Die Metma entspringt westlich von Balzhausen.
17 Weilerhof bei Riedern, Berau, Wittlekofen mit Welschhof, Weizen, bad. A. Bonndorf
18 Wagenhausen, Kant Thurgau.
19 Willatz, Eisenharz, Siggen, wirt OA. Wangen.
20 Witlisberg, abgegangen bei Hächenschwand, bad. A. St Blasien.
21 Ober-Untergriesingen, wirt OA. Ehingen.
22 Saig, Tittisee, bad. A. Neustadt
23 Vgl. über diese Zeugen Nr. 48.
Gut erhaltenes Original, von anderer Hand geschrieben, als Nr. 48. Das Sigel ist abgefallen.
Stumpf und Hidber bestreiten die Echtheit dieser Urkunde. Die äussere Erscheinung derselben aber scheint durchaus unverdächtig, sodann diente sie schon nach einigen Jahren wieder als Vorlage eines neuen Schirmbriefes Heinrichs V. für Allerheiligen, was undenkbar wäre, falls Allerheiligen sie unterschoben hätte. Die Ausfertigung zweier Urkunden für denselben Empfänger an demselben Tage dürfte sich also erklären lassen: Allerheiligen war mit Nr. 48, weil zu wenig besagend, nicht zufrieden und erwirkte die Ausstellung einer neuen Urkunde; die namentlich die Rechte des Vogtes (bei der gewalttätigen Natur Graf Adelberta von Mörsberg eine sehr wichtige Sache für das Kloster, vgl. Nr. 60 und Anhang Nr. 20) und die bedeutendsten Besitzungen von Allerheiligen einzeln aufnahm. Das neue Privileg wurde natürlich nicht am 4. September 1111 ausgestellt, sondern ist nachträgliche Beurkundung mit Beibehalt des Tages des zuerst gegebenem Schirmbriefes, und zwar kann dasselbe nicht vor dem 22. April 1112 geschrieben sein, weil es auch der Besitzung in Wilare gedenkt, die erst an diesem Tage an Allerheiligen vergabt wurde (Nr. 50). Als Vorlagen dienten Nr. 48 und Nr. 26. Das aus jener entnommene ist oben durch kleinere Lettern, das der letztern entlehnte durch liegende Schrift hervorgehoben.
Aeussere Aufschrift: "Privilegium Heinrici IIII. imperatoris."
Vorhanden ist die Urkunde auch in einer gleichzeitigen Copie, in einem Vidimus Heinrichs VIII von 1309 (daraus Ficklers Abdruck) und in einem Vidimus dieses Vidimus vom Constanzer bischöflichen Officiale aus dem 15. Jahrhunderte.
|
|
 |
1111. — Erkenboldus de Kencingen u. Adalbero de Grabenhusen sind Zeugen einer Transaktion. |
|  |
Rot. Sanpetr., Freiburger Diöcesanarchiv, 15, 138f. |
1111, nn., nn. nn.
|
1111. Anno autem ab incarnatione domini M°.C°.X°. idem christianissimus dux Berhtoldus, cuius tempore illo Christi pauperes plurimum tuebantur patrocinio, nutu diuino pręsentis vitę cursum finiens, ad hunc locum, quem ipse primum cum fratre suo, Constantiensium uenerabili episcopo Gebehardo cępit construere, sicut ante disposuerat atque rogauerat, ad sepeliendum a suis honorifice delatus est. Cuius corpore nondum terrę commendato, uxor eius domna Agnes cum duobus liberis suis, domno Rŏdolfo I.2 et Cŏnrado I.3, tale predium, quale uisa est habere in uilla, quę dicitur Scalstat I.a, et intra fines ad eandem uillam pertinentes cum mancipiie piis ibidem constitutis pro redemptione animę mariti sui beato Petro tradidit. Hac facta traditione quidam miles, nomine Guntrammos, de familia ducis, annuente atque presente domna sua, quicquid allodii in pago, qui dicitur Gundeluingen possidebat, pro anima domni sui beato Petro donauit. Item quedam mulier, nomine Livcela, soror eiusdem G[untrammi], quę his gestis affuit, quandam curticulam et pratum in prediccto pago Gundel[uingen] pro anima domni sui beato Petro tradidit. Aderant his traditionibus preter multitudinem populi nobiles uiri atque liberi, quorum nomina subscripta sunt.
Heremannus marchio II.1, fratruelis prefati ducis. Fridericus comes de Mvmpligart. Berhtoldus comes de Nvenburc. Erkenboldus de Kencingen. Erlewinus de Antresbach. Adalbero de Grabenhusen. Heinricus de Hardegge. Ŏdalricus de Belpa et filius eius Rŏdolfus. Rŏpertus et Heinricus de ScalstatII.a. Bern de Hofwilre.
I.a Das c steht zwischen S und a über der Zeile
I.2 Rudolf, jung gestorben; vgl. Stälin, Wirtemb. Gesch. 2, 281.
I.3 Konrad, Herzog von Zähringen 1122 und von Burgund 1127, 1152, Jan. 8.
II.a S. oben S. 138, Anm. a.
|
|
 |
1112. — Harpertus de Wilheim, Geroldus de Wittelinchouan u. Erkenbold de Kencingen sind Zeugen einer Transaktion im Kloster St. Peter. |
|  |
Rot. Sanpetr., Freiburger Diöcesanarchiv, 15, 139f. |
1112, Dezember, 27. St. Peter.
|
Omnibus Christi fidelibus tam futuris quam pręsentibus notum esse cupimus, qualiter domnus BerhtoldusII.2 et frater eius Cŏnradus, filii bonę memorię Berhtoldi ducis, cęnobii huius fundatoris, tale predium, quale in uico, qui dicitur Benzeshusen habuerunt, cum omnibus suis pertinentiis, hoc est mancipiis utriusque sexus, areis, agris, pratis, pascuis, campis, siluis, aquis aquarumque decursibus, molendinia, exitibus et reditibus, siue cultis siue incultis, sed et nouale uicinum cellę nostrę, quod Gotescalchesgrûitte dicitur, nec non et illam sui iuris quantitatem non paruam siluę, quę Swarzwalt appellatur et ab illo nouali in longitudinem ac latitudinem satis copiosam protenditur, pro redemptione animarum suarum atque parentum ibidem sepultorum beato Petro apostolo manu prepotestatiua oontradiderunt, ad hoc uidelicet, ut quicquid utilitatis inde proueniat, monachorum in hoc loco conuersantium in usam atque seruitium perpetuo cedat. Preterea in omnibus allodiis in Burgundia seu Brisgangia aut in Nekkergaugia vel ubicumque locorum sitis, que parentes sui, gloriosus scilicet dux Berhtoidus cum uxore sua domna Agnete illorumque patres, id est katholicę ueritatis sectator eximius Rŏdolfus rex II.3 et honorabilis dux Berhtoldus primus III.1 cum thori sui consorte domna Richwara tradiderunt ęcclesiis, quarum una in uico quodam Burgundię, qui uocatur Buhse continetur, alia uero apud uillam quandam Nekkergaugię Wilheim appellatam cum omnibus, quę ad easdem pertinere uidebantur, huic cęnobio in pręsentiarum subditis quodlibet ius hereditarium uel a se uel generis sui successoribus habendum, iuxta legalem Alemannorum consuetudinem deuote abdicauerunt, immo etiam ut maiorum suorum uota et oblationes omni succedentis temporis ęuo inconuuleę et intemerate permaneant, iterata traditione confirmauerunt. Eâdem quoque ratione non dissimili uoto, quicunque de clientibus suis uel familia huic ęcclesię deuotionis causa conferre uellent aliquas facultates aut patrimonia, omnibus ab illa die deinceps liberam potestatem uoti complendi permiserunt, insuper etiam nonam partem omnium rerum suarum, quę decimari solent, huius loci cęnobitis annis singulis persolui constituerunt.
1112 Dec. 27. Actum VI. Kal. Ian. id est natiuitate beatissimi 1112 euangelistę Johannis. Anno ab incarnatione domini M°.C°.XII°., regnante rege H[einrico] huius nominis quinto. Indict. V. Fer. IIII. Ante basilicam sancti Petri, allatis illuc sanctorum reliquiis, in pręsentia domni Epponis, uenerabilis abbatis, astantibus quorum nomina subscripta sunt nobilibus uiris: Cŏno de Kunringen et filius eius Cŏno. Waltherus de Horwan. Razo de Riethusen. Eberhard de Eistat. Liucili et Adelbertus de Ufhusen. Harpertus de Wilheim. Geroldus de Wittelinchouan. Et astantibus de domo ducis qui maiores natu fuerant plurimis, circumstante quoque et hoc audiente, qui tali die ad ęcclesiam conuenerat, cętr copiose plebis.
His taliter digestis non post multum temporis idem supramemorati ducis filius, domnus Berhtoldus, aduocatus noster, adhuc feruens intentione deuota, quę prius fecerat ampliare pietatis opera, aliud quoddam nouale, quod contra cellam nostram situm ab australi regione pertingit usque ad terminos noualis illius, quod ilium beato Petro prius tradidisse superius retulimus, similiter ad monachorum sustentationem ecclesię nostrę fecit possessionem.
Aderant huic traditioni Cŏnradus aduocatus de Waltkilicha. Erkenbold de Kencingen. Gerunc de Aluelt. Woluerad de Birhtelingen. Adelbertus de Dietfort Burchardus de Denzelingen.
II.2 Bertold III, Herzog von Zähringen 1111, 1122, Mai 3.
II.3 Rudolf von Rheinfelden, Herzog von Schwaben, Gegenkönig Heinrischs IV, 1077, 1080, Oct. 15.
III.1 Bertold I, Herzog von Zähringen, 1078, Nov. 6.
|
|
 |
1113. — Albreht von Tannegk, Eberhart von Krenkingen, Lutold von Wilhain, Perkerus und Rudolf von Gurtwil sowie Wernher von Alephen, Perkerus, Wernher und Mangold von Alephen sin Zeuge bei einer Vergabung an das Kloster St. Blasien. |
|  |
Urkundenbuchdes Klosters Sankt Blasienim SchwarzwaldVon den Anfängen bis zum Jahr 1299; S. 109, Nr. 95. |
1113 April 07. St. Blasien Deutlich spätere Übersetzung aus dem Lateinischen. Das Original ist verschollen.
|
95
Walcho von Waldeck gibt mit Zustimmung seiner Gemahlin Mathilde und seines Sohns Gerung umfangreichen Besitz vornehmlich im südlichen Breisgau und Schönauer Tal an das Kloster St. Blasien.
St. Blasien, 1113 April 7
Abschriften: StiftsA St. Paul Lo f. 5 73r (B5); Wb IV f. 62 n. 11 (B2); WbHg f. 10 (B1). GLA Karlsruhe 65/490 f. 77r (B4); 67/1177 f. 73 (B3). UnivB Basel A λ I 10 (Wurstisen, Codex diplomaticus) f. 200v.
Druck: ZGO 2, 194.
Regesten: BUB I 16 n. 20; RMB 35; WUB IV 344 Nachtrag n. 43; SolothUB I 29 n. 26.
Alle heute vorhandenen Abschriften der dt. Übers. gehen wohl, wie die Varianten ausweisen, auf eine verlorene Überlieferung B zurück, die Wülberz in B1 als seine Quelle nennt: Ex copia Germanica saeculi XV. Seine zweite Abschrift B2 stammt eben davon oder aber von B1. Die älteste Kopie ist B3 von ca. 1545; sie dürfte ebenso auf B zurückgehen wie die Abschriften in den beiden Exemplaren des Liber originum (B4 u. B5) Abt Kaspars I. v. St. Blasien, der übrigens die Vorlage am freiesten behandelt hat. Die Basler Überlieferung ist eine Abschrift von B4, was besonders daraus deutlich wird, daß Wurstisen die Ortsliste, die im Liber originum doppelspaltig geschrieben aber waagrecht zu lesen ist, fälschlicherweise senkrecht gelesen hat, so daß die abschließende Lokalisierung "in Graf Friedrichs Grafschaft" irreführenderweise in die Mitte der Aufzählung zu stehen kam. Am genauesten scheint sich Wülberz an die verlorene Vorlage gehalten zu haben, daher wird B1 zugrunde gelegt. Insgesamt sind die Varianten derart zahlreich und meist belanglos, daß sie, auch bei den Namen, nur in Auswahl geboten werden. - Von dem an erster Stelle aufgeführten Besitz in Hegniberg wird am 23. April die Jahrzeit des Donators bestritten, s. das Zins- u. Anniversarverzeichnis von 1383 (wie Nr. 4 Vorbemerkung I 6) f. 3v: Item in die beati Georgii celebratur anniversarium Walkonis de Waldeg cum compulsacione, sicut mos est, et servitur conventui cum piscibus piperatis et fladonibus. De curia in Hegniberg. [
]. Denselben 23. April (IX kl. maii) mit denselben Angaben in Kurzfassung nennt das Zins- u. Anniversarverzeichnis des 16. Jhs. (wie Nr. 4 Vorbemerkung I 7) f. 6v, jedoch f. 5r außerdem nocheinen ganz anderen Gedenktag, nämlich den 13. März: III id. martii. Anniversarium solenne domini Walchonis de Waldeckh barronis, qui officium Basiliense cum omnibus pertinentiis tam in frumentis quam in aliis (hier fehlt Text!). Item partes, quas habuit in valle Schenow et in arg(ent)ifodina ibidem, nostro coenobio contulit anno 1113. S. a. Nr. 96. Nr. 97 u. Nr. *101; vgl. G. Tubbesing, Vögte 71f. bes. Anm. 261. Im Ochsenhausener Nekrolog (wie Nr. 4 Vorbemerkung I 5) ist weder zum 23. April noch zum 13. März u. den jeweiligen Vor- u. Folgetagen ein Walcho eingetragen, jedoch zum 24. Oktober an 8. u. letzter Stelle Walicho, ebs. im sanktblasianischen Nekrologfragment (wie Nr. 4 Vorbemerkung I 4) Walicho c(onversus) von der anlegenden Hand in der 1. Zeile, doch ganz am Rand (s. H. Houben, Fragment 295 u. Taf. VI Abb. 12). - ZGO 4, 215 Anm. 1; HBWG II 362; O. Feger, Zur ältesten Siedlungsgesch. 370ff., bes. 371 Anm. 89; H. Maurer, Land 134, 140f.; Th. Mayer, Besiedlung 508; Ott 50; Riehen - Gesch. eines Dorfes 86f.; F. Schülin, Grundherrschaft 160f.; W. Stettner, Ebingen 30f.; R. Wackernagel, Wahinkofen-Wenken 240ff.
Ina) gottes namena). Ich Walchob) han bedaht diec) unstætikaitc) der zitlichen gegenwirtigen guten und begeren ze emphahen den lon der kuinftigen; und mit zutun und gewalt Mahthilden mines gemahels und Gerungs mins suns so gib ich dem gotzhus Sant Blesins, dem jezo der erwirdig abbt Růstenus obsitzet, alles das, so ich huit by tag aigensd) han und haben mag, ussgenommen drye jucharten in dem dorff ze Staina im Brissgoe) in graf Hermans1) grafschaft, es sig an kilchen, an husern und an andern buiwen, akker, matten, veld, weldenf), wegen, wasser, wasserruns, vischentzen, wildbennen, gebuwens und ungebuwens, mannen, frowen und alles das, so yeman gesprechen und genemmen mag, und will, das daz alles an das vorbenempt gotzhus gentzlich kum und im volg. Ich gib ŏch an das gotzhus die gut und hoff, die ich han in den drffern Heginberg, ober Tuillikon und nider Tuillikon, Leidichoffeng), Riehen, Wahinhofen)h), obern Baseli),
Brombachj), Blansingen, Rinwiler, Welmingenk), Efringen, Varnow, Reitenbůch, Atzenbach, Hebscheringen, Schoenow, Ried, Gresskon, Swaigmat, Hugelhaiml) und Ebingen, Tagolfingen, Wilare in graf Fridrichs2) grafschaft.
Dis beschah in Sant Blesins closter des jars von der geburt unsers herren tusent hundert XIII jare, VII ydus abrellen an mentag, in gegenwirtikait der namen die hie genempt sind: Herman graf von Froburg, Diethelm und Walther von Botzenstain, Walcho, Hug, Cunrat, Berhtold, Albreht von Tannegk, Arnolt von Gutmatingen, Eberhart von Krenkingen, Lutold von Wilhain, Erfridus von Bebikon, Burkart von Kilchberg, Perkerus und Rudolf von Gurtwil, Mangold und Diethelm von Hotwilerm), Otto von Hagenbuch, Bikk von Loffingen, Wern von Usingenn), Wernher von Alephen, Perkerus, Wernher und Mangoldo) von Alephen.
a) - a) In - namen fehlt B4 B5.
b) folgt von Waldeckh, freyherr B4 B5.
c) - c) fehlt B3.
d) fehlt B2.
e) Brissgov B2; Brißgoe B3; Breißgöuw B4; Brißgöw B5.
f) walden B1 B2.
g) verlesen widikofen B1 B2; Laidigkhouen B4; Laidigkouen B5.
h) Wahinkoffen B3; Weichenhouen B4 B5.
i) folgt das muß ietzt das hauß sein, das man sydher (seidher B5) unnd noch beseßen hat B4 B5.
j) Brambach B1 B2.
k) Welmblingen B4; Welblingen B5.
l) verlesen Lagilnhaim B1 B2 B3.
m) Hattwiler B3; Hattwyl B4; Hattwyler B5.
n) Visingen B3; Vsingen B4 B5.
o) folgt auch B4 B5.
1) Markgraf Hermann II. v. Baden.
2) Graf Friedrich I. v. Zollern.
|
|
 |
1116. — Bertoldus et Cŏnradus de Tanneggi sind Zeuge bei einer zuvor (1092) vereinbarten Übergabe von Gütern an das Kloster Allerheiligen. |
|  |
Quellen zur Schweizer Geschichte - Kloster Allerheiligen in Schaffhausen Allerheiligen, S. 31ff, Nr. 15. |
1116 nn. nn. Rothenacker Doppelurkunde
|
15.
Wernher von Kirchheim beauftragt Otto von Kirchberg, die von ihm an Allerheiligen geschenkten Güter dem Kloster zu übergeben, Otto vollzieht diesen Auftrag im schwäbischen Herzogsdinge.
1092. Mai 2. Ulm: 1116. Rotenacker.
1) In nomine sanctę et individuę trinitatis. Notum sit omnibus || Christi fidelibus, presentibus scilicet et futuris, quia ego Werinharius || de Chilicheim1 trado cum matre mea Richinza ad monasterium || sancti Salvatoris, quod situm est in villa, que dicitur Scafhusen, ubi venerabilis Sigefridus abbas gregi Dei preesse cernitur, quicquid proprietatis habere videor in locis istis: Plidolfeshusin, Butinsulza, Tegirslath, Hirmilbrunnin2, Flinswangin3, hoc est terris, pratis, pascuis, silvis, aquis, aquarumve decursibus, cultis et incultis, mancipiis, exceptis militaris vitę personis. Cetera omnia ad illud patrimonium pertinentia ex integro trado, inquam, ad prefatum monasteriuin pro salute animę mee et patris ac matris mee et omnium parentum meorum et, quia in Christo omnes unum sumus, pro salute et requie omnium fidelium vivorum atque mortuorum. Ut autem hęc traditio justa ac solita ratione confirmetur, allego illud libera manu in manum Ottonis de Chirchberc4, ea videlicet conditione, quatinus, dum superstites extiterimus vel alteri post obitum alterius, nobis obtineat, deinde in jus et potestatem prefati monasterii libere attribuat et asscribat, nisi causa salutis animę meę ego superstes, ego, vita comite, sponte ac voluntarię domino Salvatori et omnibus sanctis eius predictum patrimonium meum velim absolute donare.
Actum anno ab incarnatione Domini millesimo XCII, indictione XV., VI. nonas mai, in loco, qui dicitur Ulma5, in presentia ducum Bertoldi seniorisa et Welfonis seniorisa et aliorum majorum, qui ibi convenerant ad quoddam colloquium. Cuius rei testes sunt: comites Hartmannus de Chirchberch4, Hartmannus de Gerohusin6, Hugo de Tuwingin7, Hugo de Cravinegga8, Manegoldus de Alshusin9 et multi alii majores ac minores: Cŏnradus de Wirtinisberk.10 Manegoldus et frater eius Herimannus de Rordorf.11 Adelbertus et frater eius Beringerus de Stubirsheim.12 Bertoldus de Goggilingin.13 Bertoldus de Houdorf.14 Egelolfus de Oninburrin.15
Ego itaque Gisilbertus, Ulmensis ęcclesię presbiter, scripsi et subscripsi (R) feliciter. Amen. Amen. Amen.
2) Igitur evolutis post predictam traditionem et delegationem XV || annis, prenominatus heros Werinharius, beatę vitę felicio || rem finem sortitus, apud Scafhusense cenobium in ecclesia sauctę Dei || genitricis Marię gloriose sepultus requiescit, matre tamen sua ante aliquot annos coram monasterio sancti Salvatoris honorifice terre conmendata, Post hęc vero in generali conventu pene totius Suevię coram principibus, ducibus, comitibus multisque aliis ingenuis viris, majoribus ac minoribus, predictus Otto de Chirichberk, a domno Adelberto, abbate Scafhusensis conventus, ac fidei conmonitus, nil omnino cunctans aut tardans, omnia a Werinhario et matre sua sibi tradita et delegata ex integro fideliter in jus et dominium ac potestatem prefati monasterii contradidit atque transfudit, hęc scilicet loca: Plidolfeshusen, Butinsulza, Tegirslath, Hirmilbrunnin, Flinswangin,2 insuper aliis additis adhuc locis precipuis sibi delegatis, videlicet Chilichheim1 munitionem cum omni jure et utilitate nec non etiam loca Chelun16 et Slehtinfeld16 cum omni jure. Hęc igitur omnia simul prefatus Otto, scilicet omne patrimonium et hereditatem ac familiam utriusque sexus felicis Werinharii, ex suo jure et dominio in jus et dominium ac potestatem et proprietatem monasterii sancti Salvatoris et omnium sanctorum contradidit et fidem suam rite ac legaliter absolvit.
Acta est autem hęc traditio anno doimnicę incarnationis millesimo CXVI., indictione VIIII., epactis...b, concurrentibus VI., in loco, qui dicitur Rotinakkir,c 17 asstante domna Mahtilda, sorore predicti Werinharii, et hanc traditionem volente, optante et laudante, in presentia ducum Friderici junioris,d Welfonis juniorisd et Bertoldi juniorisd et aliorum multorum majorum et minorum, qui viderunt et andierunt: Hartmaunus comes et filius eius Hartmannus de Chirichberk.4 Hartmannus comes de Gerohusen6 et frater eius Adelbertus comes.d Wolferadus comes de Alshusin.9 Rŏdolfus comes de Bregantio.18 Lŏdewicus comes de Stofiln.19 Ŏdalricus comes de Gamirtingin.20 Sigefridus de Argun.21 Manegoldus de Rordorf.11 Manegoldus filius eius. Cŏnradus et frater eius Adelbertus de Habichsburk.22 Manegoldus de Sunimŏtingen.21 Ŏdalricus et.Marcwardus de Gomingen.24 Swiger et Erliwin de Gundelvingen.25 Ernest, Adelbertus et Otto de Stuzzilingen.26 Rŏpertus de Otolfiswanc27. Arnoldus de Hiltiniswilare.28 Birtilo de Boteliniswilare.28 Razo de Ritheim.29 Rŏpertus de Gruminbach.28 Ripertus de Rieth.28 Burchardus de Burgberg.29 Marcwardus et Gerolt de Bůvinank.29 Gisilfridus de Turingen.28 Liutold de Tůndorf.30 Hoch de Tuffin.31 Bertoldus et Cŏnradus de Tanneggi32. Bertoldus de Niunburk.33 Adelbero et Heinricus de Liupfun.34 Landoldus de Seolvingen.34 Diethhoch de Buzmundishusen.36
Ego itaque Marcwardas, indignus presbyter et monachus sancti Salvatoris, rogatus scripsi et subscripsi (R) fideliter. Amen. Amen. Amen.
a "Senioris" ist von Marcward selbst übergeschrieben.
b Die Zahl ist ausradirt.
c "Kkir" steht auf Rasur.
d. "Junioris, comes" von Marcward übergeschrieben.
Schaffhausen, Staatsarchiv. - Abdruck: Wirt. Urkundenbuch I, 296 und 841 - Regest: Hidber Nr. 1456 nnd 1592. - Pressel, Ulmer Urkundenbuch I, 11.
1 Kirchheim, wirt OA. Ehingen.
2 Pliezhunsen, Degerschlacht, wirt OA. Tübingen; bei ersterm lag das abgegangene Bütensülz, bei letztem ehedem Hirmelbrunnen.
3 Fleischwangen, wirt. OA. Saulgau.
4 Schloss Kirchberg an der Iller, wirt. OA. Laupheim.
5 An der Donau.
6 Gerhausen, wirt. OA. Blaubeuren.
7 Tübingen.
8 Krähenegg bei Weissenstein, bad. A. Pforzheim.
9 Altshausen, wirt OA. Saulgau.
10 Wirtenberg, jetzt Rothenberg, wirt OA. Canstadt
11 Rohrdorf, bad.A. Messkirch.
12 Stubersheim, wirt. OA. Geisslingen.
13 Gögglingen, wirt. OA. Laupheim.
14 Heudorf, wirt OA. Riedlingen.
15 Ennabeuren, wirt OA. Münsingen.
16 Schlechtenfeld liegt bei Kirchheim, wirt OA. Ehingen; in der Nähe dieser Orte ist auch das verschollene Ch. zu suchen; denn ein Allerheiliger Güterrodel von 1331 nennt Kelun zwischen Schlechtenfeld und Griesingen (in demselben Oberamte).
17 Rottenacker, wirt OA. Ehingen.
18 Bregenz.
19 Hohenstoffeln, bad. A. Engen,
20 Gamertingen in Hohenzollern.
21 Langenargen, wirt OA. Tettnang.
22 Habsberg, wirt OA. Riedlingen.
23 Sulmentingen, wirt OA. Biberach.
24 Gemmingen, abgegangen bei Scheer, wirt OA. Sanigan.
25 Hohengundelfingen, wirt OA. Münsingen.
26 Steusslingen, wirt OA. Ehingen.
27 Otterswang, wirt OA. Waldsee.
28 Hiltensweiler, Bettenweiler, Ried, Ober- Untertheuringen, wirt OA. Tettnang. Wegen der Zusammennennnng R. de Gram, mit Linz- und Argengauern stammt derselbe wohl von Krumbach, wirt. OA. Tettnang, obwohl bei den Edeln von Krumbach im bairischen Burgau der Name Rupert auch vorkömmt
29 Riedheim, Burgberg, Baufnang, bad. A. Ueberlingen.
30 Thundorf, Kant. Thurgan.
31 Teufen am Irchel, Kant. Zürich.
32 Tannegg, bad. A. Bonndorf
33 Nimburg, bad. A. Emmendingen im Breisgan, s. Nr. 7, Anm. 26.
34 Lupfen, wirt OA. Tuttlingen.
35 Seelfingen, bad. A. Ueberlingen.
36 Bussmannahausen, wirt OA. Laupheim.
Gut erhaltene Doppelurkunde, halbbrüchig geschrieben, rechts die von 1092, links die von 1116, beide von der Hand Marcwards, so dass also die erstere Copie ihres jetzt nicht mehr erhaltenen Originales, und nur die zweite Original ist. Aus Raummangel ist der Schluss der zweiten Urkunde (von "indignus presbiter" an) unten auf der Spalte der ersten angebracht.
Aussen hat Marcward bemerkt: "In hac carta continetur delegatio, traditio, confirmatio rerum et possessionum felicis Werinheri in nomine Domini. Amen", und zwar so, dass diese Aufschrift nur lesbar ist, wenn die Urkunde zusammengefaltet ist, Dazwischen steht von dem Archivar des 12. Jahrhunderts: "Confirmatio Werinheri de Chilichheim."
|
|
 |
1120. — Päpstliche Bestätigungsurkunde zum Besitz und dem Recht der freien Schutzvogtwahl des Klosters St. Blasien. |
|  |
Wirtembergisches Urkundenbuch, Bd. I S, 344ff, Nr. 273 |
1120, März, 19. Rom / Lateran
|
CCLXXIII.
Pabst Calixt II. bestätigt dem Kloster S. Blasien sein ganzes Besitzthum , insbesondere das an einigen genannten Kirchen und Zehnten, ebenso das von Kaiser Heinrich demselben verliehene Recht der freien Wahl seiner Schutzvögte.
Im Lateran 1120. März 19.
| Calixtus episcopus, servus servorum dei. Dilecto filio Rustino abbati monasterii sancti Blasii, quod in Constantiensi episcopatu, in loco videlicet || qui Nigra Silua dicitur, situm est, eiusdem successoribus regulariter substituendis in perpetuum. | Ad hoc nos disponente domino in apostolicę || sedis servitium promotos agnoscimus, ut eius filiis auxilium implorantibus efficaciter subvenire, tueri ac protegere, prout dominus dederit, || debeamus. Unde oportet nos venerabilibus locis manum protectionis extendere, et servorum dei quieti attentius providere. Proinde tuis, dilecte in Christo fili Růsteine, postulationibus clementius annuentes, commisso tuo regimini beati Blasii monasterio, salva Constantiensis episcopi reverentia, confirmamus cellam de Silva Swarzwalt, a sancto Reginberto 1) constructam, cum omnibus possessionibus, ęcclesiis, prediis et terris ad eam pertinentibus. Ad hęc specialiter ęcclesiam Nallingin 2) ab Anshelmo nobili viro monasterio tuo cum suarum dimidietate decimarum nuper donatam tibi confirmamus; ęcclesiam etiam Sneisauc 3) ab Erlewino comite cum medietate decimarum delegatam; ęcclesiam quoque Batemaringin 5) a quodam Arnolfo cum dimidiis partibus decimarum concessam. Item ęcclesias Berowa 5), Nunchilcha 6), Omingin 7), a fundatoribus earum cum suarum portionibus decimarum legitime traditas, tibi ac successoribus tuis apostolica auctoritate firmamus. In his ergo et in aliis quas habetis ęcclesiis, decernimus, ut nulli omnino hominum liceat prefatum monasterium temere perturbare, vel quibuslibet vexationibus fatigare, salva tamen episcopati iusticia et reverentia. Confirmamus etiam dispositionem illam, quam filius noster carissimus imperator Heinricus de vestri cenobii advocatia constituit 8), ut videlicet in advocati electione abbas liberam habeat potestatem, cum fratrum suorum consilio talem eligere, quem ad defendendam monasterii libertatem bonum et utilem cognoverit. Qui non pro terreno commodo, sed dei amore, ac peccatorum venia, et ęternę beatitudiuis mercede advocatiam ipsam bene habere cupiat et tractare. Si autem calumniator potius quam advocatus existens monasterii bona pervaserit et semel, secundo tertiove commonitus non emendaverit, abbas habeat facultatem alium sibi uliliorem statuere advocatum. Ad indicium autem nostrę tuitionis et concesse vestro monasterio libertatis, aureum unum quotannis Lateranensi palatio persolvetis. Si quis igitur decreti huius tenore cognito temere, quod absit, contraire temptaverit, honoris et officii sui periculum patiatur, aut excommunicationis ultione plectatur, nisi presumptionem suam digna satisfactione correxerit. Amen. Amen. Amen.
(Rundzeichen) 9). Ego Calixtus catholicę ęcclesię episcopus subscripsi. (Monogramm für Bene valete.)
Ego Cono Prenestinus episcopus subscripsi.
Ego Lambertus Hostiensis episcopus subscripsi.
Ego Boso presbyter cardinalis tituli sanctę Anastasię subscripsi.
Ego lohannes presbyter cardinalis tituli sancti Crisogoni subscripsi.
Datum Laterani per manum Grisogoni sanctę Romanę aecclesię diaconi cardinalis ac bibliothecarii, XIIII. kalendas Aprilis , indictione XII. , dominice incarnationis anno MCXX., pontificatus autem domni Calixti secundi papę anno I. Amen. Amen.
Nach dem Original im General-Landes-Archive in Karlsruhe. - An roth- und gelbseidener Schnur hängt die Bleibulle, welche auf der einen Seite die abgekürzten Worte S. Paulus und S. Petrus, auf der andern Calixtus papa II. zeigt. - Abdruck mit einigen auffallenden Auslassungen bei Gerbert, Hist. N. S. III. S. 48 ff. nr. 32.
1) S. Reginberti cella, der ursprüngliche Name des Klosters S. Blasien.
2) Nellingen, O.A. Esslingen, später zu einer Probstei erhoben.
3-7) Schneisingen, zwischen Baden und Kaiserstuhl im Kant. Aargau; Bettmaringen, Berau, bad. B.A. Bonndorf; Neukirch, O.A. Rotweil; Emmingen, bad. B A. Engen.
8) Mit Recht bemerkt Gerbert (not. h.) zu dieser Stelle, dass die vorhandene Verleihungsurkunde Kaiser Heinrichs drei Jahre später ansgestellt sei, folglich entweder eine frühere, jetzt verschwundene vorangegangen, oder die Verleihung schon früher geschehen, die Urkunde selbst aber erst später ausgestellt worden sein müsse.
9) Mit dem Wahlspruch: Firmamentum est dominus timentibus eum.
|
|
 |
zw, 1120 u. 1124. — Bestätigungsurkunde zu den Freiheiten und dem Besitz des Klosters Allerheiligen. |
|  |
Quellen zur Schweizer Geschichte - Kloster Allerheiligen in Schaffhausen Allerheiligen, S. 90ff, Nr. 56. |
Zw. 1120 u. 1124, nn. nn. nn.
|
56.
Calixt II. bestätigt die Freiheiten und Besitzungen Allerheiligens.
(1120-1124.)
Kalixtus episcopus, servus servorum Dei, dilecto in Christo filio Adilberto, Scaphusensi abbati, eiusque successoribus regulariter substituendis in perpetuum. Cum ex apoatolice sedis auctoritate ac benivolencia universis sancte ecclesie filiis aures accomodare debeamus, liiis tamen locis atque personis, que (!) specialius ac familiarius Romane ecclesie adherere videmus, (propensiori nos convenit caritatia atudio imminere), a Quapropter, fili in Christo karissime, Adilberte abba, twis tuorumque fratrum justis peticionibus annuentes atque predecessorum nostrorum pie memorie Gregorii VII., Urbani II. privilegiorum formam sequentes Salvatoris venerabile cenobium in villa Scaphusa de Eberhardo comite de Nellinburc in honore omnium sanctorum constructum et in jus perpetuum beato Petro oblatum et tutelam apostolicę sedis, sicut predicti nostri predecessores susceperunt, et nos suscipimus, et quicquid eidem cenobio concesserunt, huius nostri decreti pagina concedimus atque corroboramus. Statuimns itaque apostolica auctoritate, ut universa, que prefatus comes Eberhardus et filius eius Burchardus ecclesie vestre in dotem et possessionem ad delegaverunt, ipsum scilicet locum Scaphusin cum omni jure, ecclesiam ad Chilchperg1 cum omnibus decimis ad eam pertinentibus, item in page Clecgonve in villis Hallaugia superiori et inferiori predia, item in pago Priscaugia predium in locis Talhusin et Schalcstetin, item allodium in Lupinis cum investitura ecclesie et advocatia et trium mansorum decimationes et vineam in Malanzis cum decimis, item in Nigra Silva cellam in locis Gravenhusin et Slůchse et monte Stŏphin dictis cum propriis et communibus, propriis a Rŏtinbach usque ad Svarza, communibus autem a Svarza usque ad medium Albe fluvium, item decimas in Rettinbŏch2 et in prenominato loco Gravenhusin, item villam Nuwenhusin cum ecclesia et decimis ad eam pertinentibus, item allodia Widiloch,3 Heseliloch et Fula,4 item predium in Guntramingen3 et in Núwenhusen3 apud Renum tres mansos et tresjusjurnalem unum et curtim molendinariam, item predium in Ŏwoltingen et in loco Hapinmúli5 tres mansos et tresjusjurnalem unum et molendinum, item villam Wolvenhusen6 et in ea ecclesiam sitam cum omnibus decimis ad eam pertinentibus nec non in Remmingishein5 ecclesiam cum omnibus decimis suis, item predium in Heimtal3 cum ecclesia et decimis ad eam pertinentibus, item predium in Wizin7 cum ecclesia, item predium Ernist in Nezilwanch5 cum ecclesia, item predium Adilberti Willihers et Misinhartis cum ecclesia et in Siggun8 investituram ecclesie cum omnibus appenditiis, vel quicquid alii quilibet fideles prefeto monasterio de suis facultatibus contulerunt, et quecunque hodie possidet sive in futurum concessione pontificum, liberalitate principum vel oblatione fidelium juste poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus atque illibata permaneant. Preterea decreto in etornum mansuro sancimus, ut nulli omnino viventi liceat in vestro monasterio aliquasa conditiones proprietatis, non hereditarii juris, non advocacie, non investiture, non cuiuslibet potestatis, que libertati et quieti fratrum noceat, vendicare. Abbas sane cum fratribua advocatum sibi, quem utiliorem providerint, instituant. Quod si postmodum inutilis fuerit, remoto eo, alium preficiant Porro decimas, que a laicis detinentur, pertinentes ecclesiis, quas habetis vel habebitis, si eas recuperare, annuente Domino, potueritis, vestris perpetuo usibus manoipandas, nullius episcopi vel prepositi contradictio inhibeat. Ad hec adicimus, ut nulli episcoporum facultas sit, sine Romani pontificis licentia loca vestra vel monachos interdictioni vel excommunicationi subicere. Nulli omnino hominum liceat sepedictum monasterium temere perturbare vel eius possessiones seu res ceteras auferre, ablatas retinere, minuere vel temerariis vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum sustentatione ac gubernatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura. Ad indicium autem percepte a Romana ecclesia libertatia auri unciam quotannis Lateranensi palatio persolvetis. Si qua sane deinceps ecclesiastica secularisve persona, huius nostri privilegii paginam sciens, contra eam temere venire et eorum, que concessa vel statuta sunt, quicquam irrirum facere temptaverit, secundob et tercio commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, eterno se anathemate innodatam et a corpore et sanguine Christi et ecclesie actoritate potestatis apostolice segregatam cognoscat.
a Mit Sicherheit lässt sich dieser Schlusssatz aus der Vorlage (Nr. 2) ergänzen.
b Hs. "sed", aus der Vorlage (Nr. 13) ergibt sich secundo.
Schaffhausen, Staatsarchiv.
1 Die Erklärung der folgenden Orte, s. Nr. 26.
2 Raitenbach, bad. A. Neustadt.
3 Widloch, Guntmadingen, Neuhausen, Hemmenthal, Kant. Schaffhausen.
4 Hasiloch Fulach, abgegangen, sie lagen nordöstlich in nächster Nähe von Schaffhausen.
5 Ober-Unteruhldingen, Happenmühle, Nesselwangen, bad. A. Ueberlingen.
6 Wolfenhausen, Remmingsheim, wirt. OA. Rottenburg.
7 Weizen, bad. A. Bonndorf.
8 Willatz, Eisenhartz, Siggen, wirt OA. Wangen.
Das Original dieser Bulle ist verloren, sie ist nur erhalten in einer sehr schön, aber inhaltlich etwas nachlässig geschriebenen Copie des angehenden 13. Jahrhunderts, die einem Copialbuch angehört, das dereinst, wie es scheint, sämmtliche Allerheiliger Pabstbullen bis zum Schlusse des 12. Jahrhunderts umfasst hat, von dem aber nunmehr nur noch das Ende erhalten ist. Dasselbe enthält den Schluss von Nr. 52, sodann obige Bulle und die Alexanders III. von 1179. Von dieser Copie wurde wieder eine ebenfalls noch vorhandene Abschrift im 14. Jahrhundert genommen.
Vorlagen dieser Bulle waren Nr. 13, 26 und 52; das aus ersterer entlehnte ist durch liegende Schrift, das aus der zweiten genommene durch kleinere Lettern, das der dritten angehörige durch fettere Schrift kenntlich gemacht.
Der Copist hat das Datum der Bulle weggelassen; wir können desshalb nur sagen, dass dieselbe zwischen 1120-1124 (Calixt II. 13./14. Dez. 1124) gegeben sein muss.
|
|
 |
1122. — Bertoldus de Tanegge ist zeuge in einem Vergleich zw. dem Klosten Allerheiligen und seinem Schutzvogt. |
|  |
Quellen zur Schweizer Geschichte - Kloster Allerheiligen in Schaffhausen Allerheiligen, S. 100ff, Nr. 60.S |
1122, Mai, 30. nn.
|
60.
Erzbischof Bruno von Trier vergleicht Allerheiligen mit seinem Vogte, Graf Adelbert von Mörsberg, über dessen Vogtrechte.
1122. Mai 30.
In nomine sancte et individue trinitatis. Ego Bruno, Dei gratia Trevirorum archiepiscopus, || notum esse volumus cunctis Christi fidelibus, tam futuris quam presentibus, quomodo, locum Scaphusensem fratresque in eo servientes domino Salvatori et sanctis || eius speciali amplectens dilectione, interdum gratia visitationis adierim, tum propter solatium atque spem orationis eorum atque intercessionis et ut || corporali representatione affectum meum omnibus expressius demonstrarem eoque ordine precibus illorum me peccatorem enixius commendarem, tum etiam quia proximi cognati mei1 locum ex parte fundaverunt et hic vivi atque defuncti remanserunt. Quodam vero tempore, dum aderam, difficili orta querimonia, quam abbas et fratres eius adversus Adelbertum comitem, eiusdem cenobii advocatum, habuerunt, eo quod decreta apostolicorum, videlicet Gregorii, Urbani, Kalisti, et statuta fundatorum ipsius loci Eberhardi et Burchardi comitum infringeret, mediator esse studui et causam utriusque partis gratia reconciliationis petitione fratrum et militum eiusdem advocati in potestatem nostram suscepi. Communicato itaque consilio in hoc omnes consensimus, ne predictus advocatus aut aliquis ministerialium eius eundem locum, prout solebat, frequenter inhabitet, excepto duntaxat eo tempore, quo publicum placitum ex more habere debet. In hoc igitur placiti tempore statutum illi servitium ab abbate reddatur, tantum scilicet, quantum Constantiensi advocato inibi persolvitur. Preterea semel in anno, cum ad venerit, non amplius quam XIIII dies hic pacifice hospitando coutinue maneat, per totum autem reliqui anni spatium, si intraverit, post unum diem absque omni detrimento abbatis atque civium suorum, hic et circumquaque manentium, benigne discedat. Et ne quis petitionis exactio in pauperes ulterius fiat, semel in anno solum cum consensu abbatis et fratrum eius universaliter petat. Et quod non coacti dederunt, caritative accipiat, insuper in nullam curtim ad idem cenobium pertinentem hospitandi causa vel petitionem faciendi veniat. Si autem in secundo in aliquam villam abbatis venerit et pacifice ibi hospitatus fuerit, si abbati et fratribus displicet, secundum gratiam aut justiciam emendet. Tria autem sunt loca suis placitis designata, scilicet Bŏsingin2 cum adjacentibus villis, id est Bibera, Wiseholz, Wilâre, Rammisheim,3 Riethusin,4 Genærisbrunnin, Tegingin,3 Swendi,5 Bŏchtella,3 item Hemmintal 3 cum locis in confinio Randin positis, videlicet Stetibach,6 Bisilingin,7 Morinshusin,3 Persiningin,8 Crizbach, Peringin, item Hallouva cum sibi competentibus vicis, hoc est Guntramingin,3 Huninchovin,9 Vutahe,9 Ebirolvingin,10 Tancstetin.11 In his vero tribus locis tale servitium ipsi impendi debet, quale apud Nuchilichun3 ipsius loci advocatus accipere solet. Si autem impeditus aliquo negocio ad horum IIII placitorum edictum non venerit nec abbati et fratribus justiciam fecerit, servitium ei non detur. Super hęc necesse duximus in hac carta designare, ne vel abbas vel advocatus aliquid prenominati cęnobii predium abalienando cuiquam presumat dare, vendere aut in beneficium concedere. Ad hęc etiam collaudatum est, ne advocatiam cuiusquam predii ipsius cenobii advocatus sine consensu abbatis et fratrum et e converso abbas sine consensu advocati suiquam possit commendare, et cuicumque simul commiserint, ea condicione illi commitatur, ut, si ille aliter, quam oportet, rem tractaverit, amoto illo, qui melius placuerit, rursus substituatur. His etiam superadditum est, ut omnes advocatias, quas Adilbertus abbas presens suis in temporibus absque consensu advocati cuivis homini commiserit, industria sua in jus proprium secundum posse suum revocet, quę autem a predecessoribus suis simili modo concessę sunt, advocatus querimoniam ex his suscipiat et, favente justicia, prout valuerit, cuncta restauret. Huius quippe pactionis stabilitatem, aquiescente abbate cum suis fratribus et consentiente advocato cum suis militibus, ego Bruno gratia reconciliationis ordinavi, laudavi et domini Ŏdalrici, Constantiensis episcopi, auctoritate banno confirmari feci. Hoc quoque sciendum, quod, si advocatus huius pacti transgressor aliquatinus extiterit et, ab abbate et fratribus I. II. et III. vice commonitus, infra sex ebdomadas non emendaverit, banno Constantiensis episcopi et nostro subjaceat. Et ut hęc rata et inconvulsa permaneant, licentia domini Constantiensis episcopi banno et sigilli nostri impressione corroboravimus.
Acta sunt autem ista anno incarnationis Domini MCXXII., indictione XV., III. kalendas junii, regnante Heinrico V., anno autem imperii eius XVII. Huius conventionis testes sunt fratres de claustro: Marcwardus prior,12 Bertoldus senior, Reginoldus presbiter, Ernist prepositus, Bertoldus nepos advocati, Engilscalk, Richolfus, Hartfrit, Ŏdalricus de Mamburon,13 item de exterioribus fratribus: Sigefrit et frater eius Eberhardus,14 ex capellanis meis: Marcwardus, Heinricus, Witegowo, ex ministerialibus meis: Lŏdewicus, Boimundus, Eberhardus. Bertoldus de Tanegge.15 Eberhardus de Singin16 et frater eius Adilbero. Liutoldus de Murchar.17 Biccho de Seppinhovin.18 Arnoldus de Warta.19 Cŏno et Fridericus ministeriales advocati. (S)
Schaffhausen, Staatsarchiv. - Abdruck: Fickler 41. - Regest: Hidber Nr. 1614.
1 Diese Stelle, welche eine enge Verwandtschaft der ältesten Nellenburger mit den Grafen von Laufen, zu denen Erzbischof Bruno zählt, bezeugt, ist von Wichtigkeit auch für die Verwandtschaft des Hauses Wirtemberg mit den eben genannten beiden Geschlechtern und für die Ableitung des wirtembergischen Besitzes im Neckargau.
2 Büsingen, bad. Enclave bei Schaffhausen.
3 Bibern, Wiesholz, Weiler, Rammsen, alle bei Stein, Gönnenbrunnen, Tayingen, Buchthalen, Hemmenthal, Randen, Merishausen, Griesbach, Beringen, Hallau, Guntmadingen, Neunkirch, Kant Schaffhausen.
4 Nach dem Zusammenhange wohl eine abgegangene Ansiedlung am Riede, das zwischen Rammsen und Rielasingen sich hinzieht.
5 Zu suchen zwischen Tayingen und Schaffhausen, jetzt wohl auch Wüstung.
6 Steppach bei Blumberg, bad. A. Donaueschingen.
7 Büsslingen, bad. A. Engen.
8 Lag zwischen Merishausen und Schaffhausen.
9 Zwei abgegangene Orte, an der Wutach zu suchen. Ungewiss, ob im Alpgau oder im Klettgau gelegen. "Vutahe" steht in der Auflistung wohl für einen Ort und nicht für den Fluss.
10 Eberfingen, bad. A. Bonndorf.
11 Dangstetten, bad. A. Waldshut.
12 Vermuthlich der Urkunden-Schreiber Allerheiligens von 1102 - 1116, vgl. Nr. 54.
13 Mammern, Kant Thurgau.
14 Die mehr erwähnten Brüder von Honstetten oder Reute; dieselben sind also zuletzt, ihr Hab und Gut an Allerheiligen vergabt hatten, auch als Conversi in das Kloster eingetreten.
15 Tannegg, bad. A. Bonndorf.
16 Singen am Hohentwiel
17 Murkhart bei Frauenfeld, Kant. Thurgau.
18 Seppenhofen, bad. A. Neustadt
19 Wart bei Winterthur, Kant. Zürich.
Gut erhaltenes Original auf einem langen, schmalen Pergamentblatte, dessen rechter Rand grosse Uncialbuchstaben, die wahrscheinlich den Namen des Erzbischofs Bruno bilden, mitten durchschnitten hat. Es herrschte nämlich im beginnenden 12. Jahrhunderte die Sitte, Verträge, Tauschhandlungen u. s. w. doppelt zu beurkunden, so zwar, dass beide Ausfertigungen der Urkunde auf einem Pergamentblatte niedergeschrieben und auf dem Räume zwischen beiden in Majuskelschrift der Name des Ausstellers angebracht wurde. Wenn nun die beiden Ausfertigungen, um sie den Parteien einzuhändigen, zu sogen. Spaltzetteln getrennt wurden, so wurde der Name des Ausstellers mitten durchschnitten. Damit war ein Kriterium für die Echtheit der beiden Urkunden geschaffen; denn sie mussten sich so wieder an einander fügen lassen, dass jener Name wieder lesbar wurde und überhaupt ihre ursprüngliche Einheit offen vorlag. Das Sigel ist in bekannter Weise aufgedrückt. Von demselben sind nur etwa zwei Drittel erhalten, von der Umschrift noch ....... REVIRORV. A .... Es zeigt den Bischof sitzend auf einem Stuhle ohne Lehne.
Zu berechtigtem Zweifel an der Echtheit dieser interessanten Urkunde gibt ihre äussere Form eben so wenig, wie ihr Inhalt Veranlassung. Ihr Inhalt stimmt vielmehr ganz zu Nr. 49, 66, ja Nr. 63 ist eine Anwendung ihrer Bestimmungen hinsichtlich der Untervögte. Im Datum hat der Schreiber irrig "imperii"; denn 1122 ist nicht "annus imperii", sondern "annus regni Heinrici XVII".
Aeussere Aufschrift: "Pactio advocatie inter Adilbertum advocatum et inter Scafhusenses fratres."
|
|
 |
1123. — Berchtoldus de Tannecko ist Zeuge bei der Ausstellung eines Schutzbriefes für das Kloster Alpiersbach. |
|  |
Wirtembergisches Urkundenbuch, Bd. I, S. 354f, Nr. 279. |
1123, Januar, 23. Straßbrug
|
CCLXXIX.
Kaiser Heinrich V. nimmt das Kloster Alpirsbach in seinen Schutz und bestimmt, dass nur der vom Kloster gewählte Vogt mit dem kaiserlichen Banne belehnt werden soll.
Strassburg 1123. Januar 23.
In nomine sancte et individue trinitatis. Hainricus, divina favente clementia quartus Romanorum imperator augustus. Cuncta conspicientes, equale meritum credimus fore dantis et corroborantis. Credimus etiam ad regalem nostram maiestatem pertinere, tocius regni curas precipueque omnium ecclesiarum co[m]moda considerare, et omnia eis adversantia sub omni festinatione abolere. Bonorum igitur ac religiosorum virorum, Rŏtmanni scilicet de Husin, Adelberti de Zolro et Alewici comitis de Sulzo devotiouem perpendentes, et piis eorum desideriis benigne assencientes , beati Benedicti monasterium quod in suo predio fundaverunt, in loco scilicet hereditatis proprie qui vocatur Alpirspach, regia auctoritate nostra munimus, nostro imperiali banno statuentes, ut locus ipse cum omnibus adiacentibus vel appendiciis, sive ad eundem locum pertinentibus villis, terminis, silvis, prediis, mancipiis, et quecumque in futurum Christi fldeles ad idem cenobium de suo iure obtuleriot, firma semper et illibata permaneant. Decernimus eliam, ut nulii morlalium idem cenobium temere perturbare, aut eius possessiones iniuste aufferre, vel aliquomodo inminuere presuma[n]t. Abbas sane cum fratribus advocatum sibi quem utiliorem providerint constituant. Qui si postmodum gravis et inulilis fratribus fuerit, remoto eo alium sibi preliciant. Nec alius advocacie bannum a rege sive imperatore suscipiat, nisi qui abbate eligente et fratribus petentibus ad tantum officium dignus et ydoneus videatur. Ut autem hoc preceptum nostrum stabile et inconvulsum permaneat, hanc inde cartam scribi et sigilli nostri inpressione iussimus insigniri. Si quis, quod absit, huius precepti nostri violator extiterit, auri purissimi centum libras conponat et scriniis imperatoris persolvat. Presentibus et petentibus principibus lidelibus nostris hoc fecimus, quorum ista sunt nomina. Bertoldus episcopus ecclesie Basiliensis. Conradus dux de Zeringen 1). Gotefridus comes palatinus de Calewo 2). Adelbertus comes de Lewinstein 3) fratruelis eiusdem Gottefridi palatini. Hugo comes de Tagesburc 4). Folmarus comes de Huneburc. Wilhelmus comes de Lúcelenburc. Adelbero comes de Areburc et frater eius Hermannus et ipse comes Conradus de Horeburc. Hainricus de Antirspach. Rudolfus de Windesie. Bern de Houewilr. Chono de Chunringen. Conradus de Ahenstein. Rŏm de Ascha. Fridericus comes de Saraburc. Eberhardus de Hilrispach. Mereboto de Grifinstein. Berchtoldus de Tannecko. Conradus de Franconeburc. Wecil et frater eius Ludewicus de Ascha. Sigefridus burcrauius. Gelfradus thelonearius. Signum Hainrici quarli Romanorum imperatoris invictissimi. Philippus cancellarius recognovi vice Adelberti Mogontini archicancellarii. Data Argentine anno dominice incarnationis MCXXIII., indictione I., X. kalendas Februarii, feria III., luna XXIII.
Nach dem Kloster Alpirsb. Copialbuch auf Papier aus dem 15. Jahrhundert Fol. 4. - Abdruck bei Crusius II. lib. IX. c. 9. S. 331. - Mager, Adv. arm. V. S. 160. - Besold Doc. redlv. I. (Ausgr. v. 1636, S. 248) nr. 3. der Alpirsb. Doc. - Fr. Petrus Suev. eccl. S. 55. - Scheid, Orig. Guelf. II. S. 648. nr. 161. - Neugart II. S. 53. nr. 843, welcher eine "membrana, aut authentica , aut authenticae simillima, atque characteres cancellariae Heinrici V. referens" als Quelle benützt, die übrigens keine erheblich verschiedenen Lesarten darbietet. - Reyscher, Samml. alt-wlrtemb. Stat. R. I. S. 29. - Stillfried, Monum. Zoller. I. S. 14. nr. 4.
1-3) S. Stalin II. S. 281 und 367.
4) Dieser und die welter vorkommenden Ortsnamen sind: Dagsburg, zerstörte Burg, südöstl. von Zabern, im untern Elsass; Huneburg desgl. bei Neuweiler, Bez. Zabern; Lützelburg desgl. Bez. Schleitstadt; Aarburg am Elnfluss der Wigger in die Aar im Kant. Aargau; Horburg, els. Bez. Colmar; Entersbach, nordöstl. v. d. Kinzig, bad. B.A. Gengenbach; Windschläg (das Copialbuch liest unrichtig Windeste), Hofweier, bad. B.A. Offenburg; Köndringen, bad. B.A. Emmendingen; Ahenstein, nach Neugard, der Azenstein liest, Hatstein in der Oberpfalz; Ascha desgl.; Saarburg, jenseits am Fusse der Vogesen; Hilsbach, bad. B.A. Offenburg; Greifenstein, ehemal. Burg bei Zabern im unt. Elsass; Tanneck, bad. B.A. Bonndorf, oder Kant, thurg. Amts Tobel unweit Alttoggenburg, s. Urk. v. 1099, S. 317, Anm. 15; Frankenburg, zerstörtes Schloss im untern Elsass; Ascha, nach Neugart Ober-Eschach bei Vlllingen.
|
|
 |
1023. — Vereinbarung über den Tribut an St. Blasien, das durch einen Mönch vertreten ist.. |
|  |
Codex Diplomaticus Historiae Silvae Nigrae Bd. III; S. 50f, Nr. 33. |
1123 April 30. Lauchdorf
|
N. XXXIII.
Wernerus Augustensis advocatus a) oppidum Warmundisriet tribuit S. Blasii.
Ann. 1123. 30. April. Ex archiv. S. Blasio
Notum sit omnibus hominibus maioribus, minoribus, liberis & servis, viris & fminis, qualiter Wernherus Augustensis advocatus oppidum Warmundisriet cum omnibus appendiciis suis agris, pratis, silvis, cultis & incultis, quæsitis & inquisitis, nec non Heinricum cum omni familia ad idem oppidum pertinente Deo & S. Blasio ad sustentationem monachorum regulariter inibi Deo servientium contradidit, ob remedium animarum Oggozi, Heginonis, suæ etiam ipsius animæ, & omnium suorum parentum. Isti sunt autem liberi homines, qui in præsenti contraditione præsentes affuerunt, Wolftregel, Henricus, Teginhardus, Bertoldus, Chuonradus, Egilolfus, Reginhardus, Adelbero, Ruodolfus, Swikerus, Ruodolfus, Hermammus, Marquardus, Chuomradus, & filius suus Chuonradus, Sigmarus , Chunradus, Sigihardus.
Aćta sunt hæc anno ab incarnatione Domini MCXXIII. Indićtione I. II. Kal. Maii regnante Heinrico imperatore, sub comite D. in pago Augustensi b) in Lovćtorf.
a) Mox supra N XXXI. Oggoz eadem prædia S. Blasii monasterio post sunum tradenda an. 1110. Wernhero des Swabeico commiserat, qui hic idem fuit fuit cum Wernhero hoc Augustensi advocato, quod munus advocatiæ ecclesiæ Augustanæ hereditario quali iure tenebant comites des suabec. es quibus an. 1125. advocatus hic idem Wernherus in monumento Augustano notatur, per cuis manus non res tantum, sed personæ quoque ecclesiasticæ choro capituli traditæ memorantur apud Wegelinum T. IV. Thes. Rer. Suev. p. 38. Mortuo igitur Oggozo reipsa traditionem hanc fecit Wernherus des Schwabeck, de quo plura legere est apud eumdem Wegelinum, Crusium, & Velserum.
b) Augustensis pagus idem videtur, qui in chronico Gottwicensi dicitur Augusgow, Augustgoi, seu Augustugoe (T.II. p. 552.), seu traćtus ille, qui supra Augustam Vindelicorum inter fluvios Licum, Wertack & Sinckel protenditur, ac Campus Lici appellatur: Huius quædam loca ibi; ex variis chartis exprlmuntur, quibus haud dubie etiam Warmundisriet; & Loućtorf (Warmesried & Lauchdorf inter Wertachum & Mindelam fluv.) hic expressa accenseri. possunt.
|
|
 |
1124. — Heinricus de Witilsperg erhält im Beisein des Zeugen Perkerus de Gurtwili die Untervogtei über Dietlikon sowie über diverse Güter des Klosters Allerheiligen. |
|  |
Quellen zur Schweizer Geschichte - Kloster Allerheiligen in Schaffhausen Allerheiligen, S. 107f, Nr. 63. |
1124, n., n. Schaffhausen
|
63.
Heinrich von Witlisberg empfängt die Untervogtei Dietlikon über die Güter von Allerheiligen zu Illnau, sowie diejenige über die Besitzungen von Allerheiligen zu Dangstetten, Rheinheim, Eberfingen, Hunichoven.
1124. Schaffhausen.
In Christi nomine. Noverit omnium Christi fidelium presentium et || futurorum sollers diligentia, qualiter Heinricus de Witilsperg1 cum domino || suo Adelberto comite, advocato Scafhusensi, de advocatia Dietlincho || ven,2 quę super rura tributaria in curtim Illnouva2 pertinet, quam jam Adelbertus comes cum omnibus bonis ad eam pertinentibus domino Salvatori et omnibus sanctis eius contradidit, hoc egerit et ipsius interventu obtinuerit, ut, quia ipse et parentes sui prefatam advocatiam ab ipso Adelberto et parentibus eius per successiones habuerunt, ita etiam nunc ab Adelberto abbate et successoribus eius, fratribus cunctis in hoc consentientibus, in fide commendatam accipiat et feliciter habeat; hac tantum pactione interposita, ut bonus et justus advocatus sit, abbati jus suum in omnibus custodiat, ipse suum obtineat et, si aliquando ad hanc pactionem, quod ad querelam et emendationem pertineat, prevaricatus fuerit, sicut infra scripti idonei viri et tres de fratribus prefati cenobii dignum judicaverint, infra VI ebdomadas, si domi tunc temporis manserit, emendet, videlicet Arnoldus de Warta,2 Waltherus de Botstein,3 Liutoldus filius eius, Waltherus de Mamburron,4 Perkerus de Gurtwili,5 Pilgrin de Rafsa,2 Meginhardus miles eius. Sic ipse Heinricus, data fide, advocatiam suscepit. Hanc pactionem predicti viri, pro eo data sua fide, roboraverunt, hoc adicientes, ut, si aliquis illorum obierit, alius in locum ipsius, quem abbas et fratres voluerint, subrogetur.
Actum anno dominicę (incarnationis) millesimo CXXIIII., in loco Scafhusensi, coram prenominatis testibus.
Supera ipsam autem advocatiam idem Heinricus, Adelberto comite agente ipsoque presente, a quinto Heinrico rege, quarto vero imperatore Romano, regale bannum suscepit. Adhuc etiam et alia vectigalia, rura cum hominibus inb his manentibus ab Adelberto abbate et Adelberto advocato suę sunt fidei commendata, scilicet in locis Tancstetin5 et Rinheim5 et Ebrolvingen6 et Hunichoven7 dictis, et ipse hoc commendatum in pura fide conservandum accepit.
a. Von da an wird die Schrift des Originals gedrängter.
b. Das folgende steht auf der Rückseite der Urkunde.
Zürich, Staatsarchiv. - Abdruck: Fr. v. Wyss, Beiträge zur schweiz. Rechtsgesch. II. (Zeitschrift für Schweiz. Recht XVIII, 156.) - Regest: Archiv für Schweiz. Gesch. VII, 260. - Hidber Nr. 2864.
1 Witlisberg, abgegangen bei Hächenschwand, bad. A. St. Blasien.
2 Dietlikon bei Bassersdorf, Illnau, Wart bei Winterthur, Rafz bei Eglisau, Kant. Zürich
3 Böttstein bei Zurzach, Kant. Argau.
4 Mammern am Untersee, Kant. Thurgau.
5 Gurtweil, Dangstetten, Rheinheim, bad. A. Waldshut
6 Eberfingen, bad. A. Bonndorf
7 Abgegangen, lag wohl bei Eberfingen an der Wutach, s. Nr. 60.
Gut erhaltenes Original, dessen Abschrift Professor Dr. Meyer von Knonau gütigst besorgte.
Aeussere Aufschrift: Confirmatio Heinrici de Witilsberk super advocatiam Dietlinchovin.
|
|
 |
1124. — Liutoldo de Stuolingen ist Zeuge bei der Beurkundung einer Schenkung des Bernhard von Gießen. |
|  |
Monumenta anecdota historiam Germaniae Bd. I, S. 467, Nr. 35. |
1124 n. n. Schaffhausen
|
XXXV.
Donatio Bernardi de Griessheim.
ANNO 1124. Ex Chartulario.
In Dei Nomine Ego Bernhardus de Griezheim compunćtus æternæ vitæ amore, trado ad Monasterium, quod dicitur Rinowa, quicquid hereditario jure in prædićta Villa usque nunc possidere visus sum, & in Riuthi huobam unam, quæ ambæ sitæ sunt in pago Chleggowe; Do etiam huobam unam in Villa nomine Spreitenbach in pago Zurichgowe. Hæc omnia, & ad ea pertinentia, id est Ecclesiasticam Donationem in Griezheim, & ejusdem legitimam Advocatiam (r) cum cunćtis prædićtis locis jure possessionis adjacentibus tam mancipiis, quam & Militaribus (s) utriusque sexus hominibus, & quæ ipsi habere videntur, scilicet pratis, pascuis, vineis, pomariis, agris, silvis, cultis & incultis, aquis, aquarumque decursibus, mobilibus & immobilibus, exitibus, & regredibus, & quicquid dici aut nominari potest, totum trado & tribuo in jus & proprietatem præfati Monasterii; ea videlicet ratione, ut ego deinceps in eodem Monasterio necessaria mea, sicut quilibet Monachus, habeam (t); & prædićti loci Abbas Otto, & Monachi & eorum successores potestatem habeant, ex ipsis rebus saciendi, quicquid eis visum fuerit ad utilitatem ipsius æcclesiæ. Si quis vero, quod absit, secularis, aliave persona donationem istam cassare studuerit, in erarium Regis auri uncias VI. argenti pondera totidem coaćtus persolvat, & ipsa nihilominus firma stabilisque permaneat. Aćtum in præfato Monasterio coram multitudine populi, & Liutoldo (u) ejusdem æcclesiæ advocato, & Nockero fratre ejus de Wizinburc, & Gerungo, & fratre ejus Liutoldo de Stuolingen, cæterisque quampluribus idoneis testibus. Regnante Domno Heinrico IIII. (w)
(r) Id est Decimas, Fabricam, jus Patronatus &c.
(s) Militares opponantur Mancipiis: Die Mannschaft und Leibeigene.
(t) Inter Monachos Rhenaugiæ Bernardus reperitur adscriptus.
(o) Idem, qui superiori Charta.
(w) Henricus alias Quintus, sub quo Hugo Abbas præfuit.
|
|
 |
-. — -. |
|  |
QQQQQQQQQQ |
DDDDDDDD
VVVVVV
|
TTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTT>
|
|
|